Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar

tarihi çevrenin korunmasını ve merkezin ekonomik
olarak gelişmesini en uygun şekilde sağlamak
olarak kabul edilmiştir. Bu hedeflere dair doğru
kararlar alabilmek için izlenen yöntem ise proje
alanına dair saptamalar yapılması, alandaki sorunların
tesbiti, planlamadaki beklentilerin sunulması
ve sonuçta çözüme ulaşmak için yapılması gerekenlerin
aktarımından oluşmaktadır. Buna göre,
tüm proje alanı ile ilgili 1988 tarihinde yapılan
saptamada;
• Pek çok tarihsel verinin halen canlı ve yaşamın
bir parçası olarak ayakta durduğu,
• Terk edilmişlik ya da çöküntü alan niteliğinin
bu bölgede henüz görülmediği,
• Alan içerisindeki anıtsal yapıların yanı sıra mevcut
19. yy. geç dönem Osmanlı konutlarının da
tarihsel veri teşkil ettiği,
• Birbirlerine komşu olan Reyhan, Kayhan ve
Hanlar Bölgelerinin birbirleri ile fonksiyonel
ilişkileri olduğuna değinilmiştir.
Raporun sonunda ise, konut bölgesi olan Reyhan
Bölgesi’nde gerçekleştirilen sosyal anketin sonuçları
değerlendirilmiştir. Ancak ayrıntıya girmemek
adına sosyal anket sonuçlarına bu çalışmada değinilmemiştir.
Yalnızca, 1988 tarihli çalışmada alınan
kararlarda, sosyo-ekonomik verilerin de önem
taşıdığını vurgulamakta fayda vardır.
Proje bütününde planlamanın amaçları raporda şu
şekilde ifade edilmiştir 19 :
• Merkezin kapsadığı üç bölgenin strüktürel bütünlüğünün
sağlanması,
• Proje alanında oturan, yaşayan ve çalışan nüfusun
dışlanmasının önlenmesi; diğer bir anlatımla
‘gentrifikasyon’ yerine koruma ve yenilemenin
bir ‘Sosyal Planlama’ eşliğinde ele alınması,
• Planın uygulanması sırasında Belediye’ye yüklenecek
külfet ya da yaşayan halka getireceği
ekonomik kısıtlamalara karşın yeni ve etkin potansiyellerin
yaratılması,
• Tarihi ticari merkez olarak kabul edilen Hanlar
Bölgesi’nin planlama hedeflerinin belirlenmesi.
Bu planlama hedeflerini açmak gerekirse;
1. Bursa kentinin tarihsel gelişimi içinde ticari bir
odak noktası kimliğini kazanmış olan Hanlar
Bölgesi, ekonomik işlevlerini ve canlılığını korumalıdır.
2. Merkez içindeki mevcut yol ağı en etkin kullanılabilecek
bir trafik işletmesi ile sağlanmalı, temel
ilke olarak ise merkez yapının yaya ağırlıklı
olması yönünde düzenlemeler yapılmalıdır.
3. Merkez bölgesindeki koruma, iyileştirme, yenileme
ve geliştirme alt hedefleri ile merkezin
işlevsel yapısının geliştirilmesi, tutarlılık içinde
olmalıdır. Bunun için;
a. Yapılı ve açık çevrenin korunarak geliştirilmesi,
yoğun araç trafiğinin düzenlenmesi, tarihi
dokusu döküntü haline gelmeye başlamış
Reyhan konut bölgesinde sağlıklaştırma, yenilenme,
alt yapı ve sosyal hizmetlerin oluşturulması;
orta ve alt-orta gelirli sosyal kesimin
burada yaşamını sürdürebilmeleri sağlanmalıdır.
b. Bölgedeki ticari aktivitelerin çoğu yerlerini koruyabilirken
kendi istekleri ile merkezden ayrılmak
isteyen bazı imalat, depolama, toptan
ticaret gibi kullanışların taşınması için merkez
dışında planlı bir yer gösterilmelidir.
c. Hanlar Bölgesi’ndeki tarihi yapılar ve çarşıların
tarihi dokusu korunmalı, yenileme ve bakımları
sağlanmalı, işlevsiz kalmış yapılar yeni
işlevler verilerek canlandırılmalı, ekonomik
yönden korunmalarına da olanak yaratılmalıdır.
d. Merkez koruma-geliştirme ve yenileme alanlarındaki
eski ve yeni yapıların en üst düzey
mimari standartlarda olması teşvik edilmelidir.
1989 tarihli Bursa Merkez Koruma Projesi kapsamında
hazırlanmış olan 20 ‘Reyhan-Kayhan ve Hanlar
Bölgesi Koruma Planı’ (Şekil 10), 1991 yılında
Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu
(BKTVKK) tarafından onaylanmıştır. Koruma planı
ile ilgili bilgiler 1/1000 ölçekli 3 ayrı paftada
sunulmuştur. Bunlardan ilki plandaki koruma kararları
ile ilgili genel bilgi vermektedir. Bu paftada
kentsel sit alanı sınırı, kentsel sit alanı koruma
sınırı ve çalışılan proje alanı sınırı gösterilirken alt
ölçekte daha detaylı ele alınması önerilen ‘özel
proje alanları’ da sınıflandırılmış ve plan üzerinde
belirtilmiştir.
dosya tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar-2
27