Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
KORUMA AMAÇLI İMAR PLANLARINA,<br />
ELEŞTİREL BİR YAKLAŞIM;<br />
AFYONKARAHİSAR ÖRNEĞİ*<br />
Banu Karakan Cingöz, Y. Mimar, Restorasyon Uzmanı, G.Ü.M.M.F<br />
Işık Aksulu, Prof. Dr., G.Ü.M.M.F. Mimarlık Bölümü, Restorasyon Ana Bilim Dalı<br />
GİRİŞ<br />
Sanayii devriminden sonra başlayan sosyolojik,<br />
ekonomik, kültürel ve teknolojik değişimler, özellikle<br />
II. Dünya Savaşından sonra oluşan tahripler,<br />
kırsal bölgelerden şehirlere göçlerin yoğunlaşması,<br />
1980’li yıllarda başlayan küreselleşme akımlarının<br />
etkileri <strong>tarihi</strong> dokulara zarar vermiş, önlem<br />
alınmayan bölgeleri yok olma tehlikesi ile karşı<br />
karşıya getirmiştir.<br />
Ülkemizde ilk imar planlarının yapılmasıyla getirilen<br />
tutarsız Taks ve Kaks önerileri, kültür varlıkları<br />
sahiplerinin imar haklarından faydalanmak için<br />
binalarını yok etme yoluna gitmelerine yol açmıştır.<br />
Bu spekülatif hareketler, kültür varlıklarının hemen<br />
yanına yapılan yüksek binalarla çevrelerinin<br />
yok edilmesine ve anlamını yitirmesine sebep olmuştur.<br />
Mevcut bu durumdan ötürü 1950 yılında<br />
<strong>koruma</strong>yı etkin kılma amacıyla kurulan Gayrimenkul<br />
Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu (GEEAYK)<br />
Eski Eserler Yasası doğrultusunda sit alanları için<br />
<strong>koruma</strong> yetkisini kullanarak <strong>koruma</strong> alanı için<br />
önceden hazırlanmış imar planlarını yürürlükten<br />
kaldırmış ve bu alanlar için Koruma Amaçlı İmar<br />
Planları yapılmasını şart koşmuştur 1 .<br />
Venedik Tüzüğü’nün yansımaları ile 1973 yılında<br />
yürürlüğe konulan 1710 sayılı yasada ise ilk defa<br />
“sit” terimi kullanılmış ve doğrultuda GEEAYK sit<br />
alanları ile ilgili tespit-tescil çalışmaları gerçekleştirmiştir<br />
2 . Yapılan çalışmalar ümit verici olsa da,<br />
sit alanları dönemin imar hareketlerinin spekülatif<br />
baskıları ve rant eğilimlerinin gölgesi altında kalmıştır.<br />
1975 yılı Avrupa Mimari Mirası Yılı etkinlikleri<br />
ile, <strong>tarihi</strong> yapıların çevreleri ile bir bütün olarak<br />
korunması konusu geniş bir çerçevede ele alınmış<br />
ve <strong>koruma</strong> ile ilgili yöntemler belirlenmiştir 3 . Bu<br />
etkinliğin yansımaları Türkiye’de 1983 yılında yürürlüğe<br />
giren 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını<br />
Koruma Kanunu ile yasal boyuta taşınmıştır.<br />
Bir başka deyişle, yasa ile Kentsel Sit olarak belirli<br />
alanlarda “Koruma Amaçlı İmar Planı” yapılması<br />
zorunlu tutulmuştur.<br />
KORUMA AMAÇLI İMAR PLANLARI<br />
Türkiye’de Kentsel Koruma çalışmaları, 1973 yılında<br />
“sit” kavramı ile başlayarak 1983 yılında<br />
“Koruma Amaçlı İmar Planı (KAİP)”na odaklanmıştır.<br />
Günümüzde 5226 ve 3386 sayılı kanunlar<br />
ile değişik 2863 sayılı yasanın 3. maddesinde tanımlanan<br />
Koruma Amaçlı İmar Planları Kültür ve<br />
Turizm Bakanlığı tarafından oluşturulan bir teknik<br />
şartname temel esas alınarak hazırlanmaktadır. Bu<br />
şartnamede, şartnamenin uygulanmasına yaklaşım,<br />
“Ülkemizdeki kültürel mirasın çok çeşitli, boyutlu<br />
ve zengin olmasından kaynaklanan farklılıklar<br />
6<br />
dosya <strong>tarihi</strong> <strong>çevrede</strong> <strong>koruma</strong>: <strong>yaklaşımlar</strong>, <strong>uygulamalar</strong>-2
Change language