Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
çalışmalarına farklı çalışma gruplarının farklı metodlar<br />
uygulamasına sebep olmakta ve <strong>koruma</strong> yerine esere verilen<br />
zarar ile sonuçlanmaktadır. Fakat, dönemin koşulları<br />
göz önüne alındığı zaman el kitabının <strong>koruma</strong>ya yönelik<br />
gelişmiş <strong>yaklaşımlar</strong>ı ve açıklamaları olduğu görülmektedir.<br />
Sir John Marshall’ın mirasın korunması ve yönetimi<br />
düşüncesi İngiliz- Hint Devleti’nin 1947 Bağımsızlık<br />
döneminden gelmektedir. “Eski Eserleri Koruma Yasası,<br />
1904” (Ancient Monuments Preservation Act, 1904<br />
AMP Act) arkeolojik çalışmaların, araştırmaların, anıtların<br />
<strong>koruma</strong>nın verdiği tecrübenin sonucu ortaya çıkmış<br />
ve fazla bir değişikliğe uğramadan 1968 yılına kadar geçerliliğini<br />
korumuştur. Yasanın temel amacı; anıtlara ve<br />
taşınır eski zaman kalıntılarına etkili bir <strong>koruma</strong> sağlama<br />
ve kazı çalışmalarını düzenlemektir. Amaca bağlı olarak<br />
yasa İngiliz-Hint Araştırmasına (Archeological Survey of<br />
British India – yasanın takviyesi için sorumlu birim herhangi<br />
bir kültürel varlığın korunması ve korunabilmesi<br />
için gerekli görüldüğü takdirde satın alabilmesi yetkisini<br />
vermiştir. Araştırma, dini yapıları hor kullanılmasına<br />
karşı <strong>koruma</strong>ktaydı ve antik eserlerin taşınması ve satılmasını<br />
kontrol etmekteydi. . Arkeolojik alanın kazılması<br />
kararı ve bildirisi 1904 Yasasına 1904 bağlı olarak gerçekleşmekteydi.<br />
Yasada doğal mirasın ve sualtı arkeolojik<br />
kalıntıların korunmasına dair karar bulunmamaktadır.<br />
1968 yılında 1904 AMP Yasası yerine Eski Eserler Yasası<br />
(Antiquities Act, 1968 ) yürürlüğe girmiştir. 1904’ün kararlarının<br />
büyük bir kısmı küçük değişiklikler ile kabul<br />
edilmiştir. Yeni yasaya bağlı olarak “Danışma Komitesi<br />
–Advisory Committee 2 ” oluşturulmuştur. Bu dönemde,<br />
eski eser kavramı yeniden tanımlanmıştır ve yüz yıl öncesi<br />
herhangi( mayıs 1857 öncesi )bir döneme ait veya o<br />
dönemle ilgili olması koşulu getirilmiştir.. AMP yasasında<br />
“eski anıtlar” ve “antik” olmak üzere iki sınıflandırma<br />
bulunmaktadır. Yeni yasa ile bu sınıflandırma tüm genel<br />
ve detaylı tanımları ile “taşınır” ve “taşınmaz” olarak değiştirilmiştir.<br />
Kent parçası, sokak, yapı grubu ve meydan<br />
korunacak değerler arasına dahil edilmiştir. Fakat, bu<br />
karar hiçbir zaman uygulanmamış ve yetkili kurumlar<br />
tarafından yeteri kadar anlaşılmamışır, arkeolojik alan ve<br />
<strong>tarihi</strong>/ anıtsal değeri olan tek yapı ölçeğinde kalmıştır. Bu<br />
yasada, antik değerin sahibi yoksa, yasa ile devlete bağlı<br />
arkeoloji departmanının sorumluluğuna geçirilmesi ve<br />
antik değerlerin risk altında olduğu düşünüldüğü zaman<br />
güvenlik düzenlemelerini yapılması kararı alınmıştır.<br />
Antik bir değer satılıyorsa devletin satın alma konusunda<br />
önceliği vardı. Yasa, değerin izinsiz kopyalanmasını,<br />
yurt dışına satılmasını yasaklamıştır.<br />
• Korunan antik değerin 200 feet yakınına kadar yeni<br />
inşaat yapılamaz.<br />
Bir önceki yasanın diğer kararları değişmeden kalmıştır.<br />
Alınan yeni kararlar ile; belirlenen bazı yapıların sahipleri<br />
ödenek, kredi, vergide indirimler ile <strong>koruma</strong>ya teşvik<br />
edilmiştir. Mal sahiplerinin, herhangi bir değişiklik<br />
veya yıkım planını onaylatmak için zorunlu olarak konuyla<br />
ilgili yetkililere ( kültür ve arkeoloji departmanı<br />
gibi ) başvurmaları gerekmektedir. Mal sahipleri ve devlet<br />
arasında <strong>koruma</strong> üzerine bir anlaşma yapılmasına<br />
dair karar alınmıştır. Eğer mal sahibi anlaşmada belirlenen<br />
kriterleri yerine getirmez, devletin ve danışma kurulunun<br />
verdiği emirleri uygulamazsa takdirde yapının<br />
korunması için yapılan tüm harcamaları mal sahibinden<br />
teşkil etmektedir. Hazırlanan bu yasada ( 1975 AA)<br />
doğal mirasa dair herhangi bir karar yoktur. Bunlar,<br />
• Belli kentsel alanlardaki anıtlara yapılan modern <strong>uygulamalar</strong>de<br />
işgal ve ihlaller göze çarpmaktadır. Yasaya<br />
göre, uygulama ofisleri izinsiz inşa edilen anıtın<br />
görüşünü kapatan ve güzel görünümünü rahatsız<br />
eden yapıları yıkımı yetkisine sahip olmalılar. Bazı<br />
anıtlarda bu problem önemli boyutlara ulaşmıştır.<br />
• Kaçak kazıların ve milli mirasın kaçakçılığın önüne<br />
geçebilmek için katı kurallara ihtiyaç duyulmaktadır.<br />
• Alanların ve anıtların <strong>koruma</strong>, restorasyon ve onarım<br />
kuralları da araştırma ve kazı çalışmaları gibi belli<br />
bir çerçeveye oturtulmalıdır. Sir John Marshall’ın<br />
ortaya koyduğu <strong>koruma</strong> prosedürü (1923) güncelleştirilmelidir<br />
ve mevcut ihtiyaçlara göre değişiklik<br />
yapılmalıdır.<br />
• Dünya Kültür Mirası’nın problemlerine özel ilgi<br />
gösterecek, onun <strong>koruma</strong> ve yönetim gelişimini izleyecek<br />
Arkeoloji Departmanına ayrı bir ünite oluşturulmalıdır.<br />
3<br />
“Eski Eserler Yasası- 1975” (Antiquities Act 1975) 1976<br />
yılında kabul edilmiştir ve “eski” kavramına 75 yıldan<br />
daha eski olma koşulu getirmiştir. Bu yasaya bağlı olarak:<br />
• Tesadüfi bulunan herşey Arkeoloji departmanına bildirilmek<br />
zorundadır.<br />
• Devlet yeraltındaki herhangi bir alanda bulunmuş,<br />
korunan veya korunmayan tüm antik değerlerin sahip<br />
olma yetkisini almıştır.<br />
Resim 1. Pakistan’ın bölgelerini gösteren harita (http://www.pk.allbiz.info/regions/)<br />
dosya <strong>tarihi</strong> <strong>çevrede</strong> <strong>koruma</strong>: <strong>yaklaşımlar</strong>, <strong>uygulamalar</strong>-2<br />
59
Change language