Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
Dosya 14.2: tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ÇEK CUMHURİYETİ’NİN KORUMA YAKLAŞIM<br />
VE DENEYİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ<br />
Eda Uçak, Şehir ve Bölge Planlama Öğrencisi, ODTÜ Mimarlık Fakültesi<br />
Koruma olgusu, en genel haliyle; bir toplumu ve onu<br />
var eden değerleri, bu değerlerin barındırdığı bütün dinamikleri<br />
göz önüne alarak <strong>koruma</strong>yı ve geliştirmeyi<br />
amaçlar. Bu amaca ulaşmada kullanılan en temel araç<br />
ise, şüphesiz, bu değerlerin, <strong>koruma</strong>-planlama karar ve<br />
politikalarıyla toplumsal ve mekansal yaşamın bir parçası<br />
haline getirilmesidir. Bu noktada, hemen her ülke<br />
ve kültür için, kavramsal düzeyde, <strong>koruma</strong>ya ilişkin<br />
amacın ve temel aracın benzerliğinden sözedilebilir.<br />
Ancak, <strong>uygulamalar</strong> ve onları şekillendiren detaylı kararlarda,<br />
her ülke, öz dinamikleri ve yasal çerçevesi dahilinde<br />
farklı <strong>yaklaşımlar</strong>ı içermektedir.<br />
Bu çalışmanın amacı, Çek Cumhuriyeti’nin, <strong>koruma</strong>ya<br />
ilişkin temel yaklaşımını, yasal çerçevesi ve Telc kenti<br />
özelinde <strong>uygulamalar</strong>ını değerlendirmektir. Bu,amaç<br />
kapsamında çalışmada, ülkenin tarihsel gelişimi, mevzuat<br />
üzerinden <strong>koruma</strong> <strong>yaklaşımlar</strong>ı ve ülkenin Telc<br />
kentindeki <strong>koruma</strong> deneyimi incelenecektir.<br />
TARİHSEL GELİŞİM<br />
Çek Cumhuriyeti, Orta Avrupa’da yer alan, kuzey doğuda<br />
Polonya, batıda Almanya, güneyde Avusturya ve<br />
doğuda Slovakya ile komşu bir Avrupa ülkesidir.<br />
Ülke, Bohemya (Bohemia) ve Moravya (Moravia) olmak<br />
üzere iki önemli bölgeden oluşmaktadır. Daha geniş ölçekte<br />
Silezya (Silesia) adı verilen bölgenin bir parçasıdır.<br />
Ülkenin başkenti, Bohemya kısmında yer alan Prag<br />
(Prague) kentidir. (Resim 1)<br />
Çeklerin 5. yüzyıl civarlarında, Karadeniz ve Karpat<br />
Bölgesi’nden Orta Avrupa’ya göç etmiş bir Slav topluluğu<br />
oldukları bilinmektedir. Bölgede, 8. Yüzyılda<br />
Moravya Prensliği kurulmuş ve 874 yılında ise ilk Bohemya<br />
Devleti bu prenslikten ayrılarak kurulmuştur. Bu<br />
devletin, Kutsal Roma Germen İmparatorluğu’nun bir<br />
parçası olarak, Orta Çağ’da önemli bir dini otoriteye<br />
sahip olduğu, ancak, mezhep çatışmaları sonucunda<br />
çıkan Hussit Savaşları (15. yüzyıl) ve Otuz Yıl Savaşları<br />
(17. yüzyıl) sonucunda, gücünü büyük ölçüde yitirdiği<br />
bilinmektedir. Kutsal Roma İmparatorluğu’nun<br />
gücünü yitirmeye başlamasının ardından, Bohemya,<br />
ilk olarak Avusturya, daha sonra da Avusturya- Macaristan<br />
İmparatorluğu’nun bir parçası haline gelmiştir.<br />
I. Dünya Savaşı’nın sonunda Avusturya- Macaristan<br />
İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından, 1918 yılında<br />
bağımsız Çek Cumhuriyeti kurulmuştur. Bu yeni bağımsız<br />
ülke Slovakya, Bohemya, Moravya, Silezya ve<br />
Karpat Rutenya bölgelerini ve bu bölgelerde yaşayan<br />
Alman, Macar, Polanyalı ve Rutenyalı azınlık gruplarını<br />
kapsamaktadır. II. Dünya Savaşı’nın başlaması<br />
ile birlikte, Slovakya Nazi Almanya’sı ile birleşerek,<br />
bağımsızlığını ilan etmiştir. 1945 yılında, Sovyet ve<br />
Amerikan güçlerinin Nazi Almanyası’na karşı birleşip<br />
bölgedeki işgale son vermesinin ardından Çekoslavakya<br />
kurulmuştur. Ülkede 1946 seçimlerinde Komünist<br />
Parti’nin iktidara gelmesiyle Çekoslavakya komünist rejimle<br />
yönetilmeye başlamış ve 41 yıl boyunca da Doğu<br />
Bloğu’nun bir parçası olarak kalmıştır. Komünist rejim,<br />
1968 yılında Prag Baharı (Prague Spring) olarak adlandırılan<br />
hareketle, SSCB ve Varşova Paktı müteffiklerinin<br />
ülkeyi işgal etmesiyle son bulmuş ve Kadife Devrimi’yle<br />
(1989) ülke, demokratik rejime dönüş yapmıştır. 1993<br />
yılında ülke Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olmak üzere<br />
iki ayrı devlet haline gelmiştir. Bu tarihten sonra Çek<br />
dosya <strong>tarihi</strong> <strong>çevrede</strong> <strong>koruma</strong>: <strong>yaklaşımlar</strong>, <strong>uygulamalar</strong>-2<br />
65
Change language