Kncg2I

Bu arada Süheyl Ünver Hoca ile bağını koparmaz. Boğaz
yalılarını minyatürle nasıl resmedeceği konusunda
hocasının fikrini almak ister. Hoca, geleneksel sanatlarla
ilgili gelenekçi bir tutum sergiler ve “Bizim geleneksel
minyatürlerimiz var, ne yapacaksın onları.” der. Ama
genç öğrencisi tutkusundan vazgeçmez ve Amcazade yalısından
başlayarak, Boğaz’daki yalıları resmetmeye başlar.
Günseli Kato, Süheyl Ünver’in sanatta gelenekçi tutumundan
bahsederken, ayrıca şunları da söylüyor: “Geleneksel sanatlar
konusunda Süheyl Hoca muhafazakârdır, ama bu işin de
Mekke’sidir kendisi. Sanatı sevdiren, aşkı yaşatan insandır. Onu
hiçbir zaman yadsıyamam. Beyefendiliğiyle, İstanbulluluğu ile
tam bir saray nakkaşı gibiydi.”
Japonya’daki Burs Altın Tepside Sunulmadı
Günseli Kato, minyatür sanatını çağdaş bir forma dönüştürebilmenin
formülünü aradığı sırada, çok uzak diyarlardaki bir üniversiteden
burs kazanır. Uzak Doğu ülkesi Japonya’daki Tokyo Güzel Sanatlar
Fakültesi’nden gelen burs teklifi, Kato’nun hayatının akışını değiştiren ikinci
fırsattır. Keza kendisi de kaderine yön veren iki önemli fırsatı, “Birincisi Süheyl
Hoca ile tanışmam ise ikincisi Japonya’ya gitmemdir.” diye anlatıyor.
‘Zahmetsiz rahmet olmaz’ derler ya; Japonya’dan gelen burs teklifi de Günseli Kato
için, altın bir tepside sunulan hazır lokma değildir. Japonya’ya gitmeden önce hocası Süheyl Ünver’in “Ne
işin var oralarda. Kal burada, kariyerini yap güzel güzel.” tepkisiyle karşılaşan genç Günseli, Boğaz yalılarını
resmetmek konusunda gösterdiği ısrarlı tutumunu Japonya’ya gitmek hususunda da gösterir ve 1981 yılında
bavulunu toplar ve Japonya’ya gider.
Japonya’daki burs, altın tepsideki hazır lokma değildi, demiştik. Yirmi iki yaşında ayak bastığı, dilini, kültürünü
bilmediği bir ülkenin başkentinde, Tokyo’da zor günler bekler onu. Aşırı milliyetçi, kendisinin deyimiyle
tutucu olan Japonlar, bölüme yabancı bir öğrenci istemez. “Osmanlı’ya, geleneğe çok büyük saygıları
vardı. Osmanlıya ve minyatür sanatına olan hayranlığımla, eserlerimle kendimi kabul ettirdim. Buradan
eserlerimi ve birçok röprodüksiyonumu götürmüştüm oraya. Çağdaş Boğaz yalılarım da dahildi götürdüklerime.”
diyor Kato.
Birlikte eğitim aldığı Japon öğrencilerin, tutuculuğun da ötesinde acımasız olduklarını söyleyen sanatçı, ilk
yıllarda yaşadığı zorlukları şöyle anlatıyor; “Benimle iki sene görüşmediler, selam bile vermediler. Ne kadar
uzak davranırlarsa, sen de o kadar hırs yapıyorsun. Çok büyük bir terbiye oldu bu, o dönemde benim
için. Çünkü her şeyin bir ritüeli var ve resim ibadet gibi yapılıyor
orüda. İki dizinin üzerinde çöküp eldivenler, maskeler
takıyorsun. Toz boyaları saatlerce eziyorsun, parmaklarında
yaralar açılıyor.”
Kendisini yeteneğiyle kabul ettiren Günseli
Kato, iki seneliğine gittiği Tokyo’da 20 senesini
geçirir. Zira kendisinin de söylediği
üzere, “Bir kültürü öğrenmek için, öyle
turist gibi iki sene bir yerde kalmak yetmez.
Bilhassa Doğu sanatlarında bu hiç
mümkün değil, sanat ve kültür iki senede
öğrenilmez.”
“Bu Dönemde Minyatür Yapılmaz”
O güne kadar yabancı öğrenci kabul
etmeyen Tokyo Güzel Sanatlar
Akademisi’ne girmeyi başaran genç
Günseli için burada aldığı eğitim, ona yeni kapılar
açar. İki yıl geleneksel sanatlar bölümde
okuyan sanatçı, okuldaki hocaları sayesinde
seramik hocası Takoi Kato ile tanışır. Takoi
Kato’nun yaptığı işlere, sanatına ve bilgiliğine
deyim yerindeyse âşık olan genç Günseli, hocasının
seramik sanatçısı olan oğlu ile tanışır ve
iki genç bir süre sonra evlenir.
Anlaşıldığı üzere Günseli Kato’nun soyadı, Japon
eşinden geliyor. Sanatçının kendisinden bir
kız çocuğu sahibi olduğu Japon eşi ile kaç yıl evli
kaldığı, Türkiye’ye neden döndüğü gibi hikâyenin
magazinsel yönü elbette bu yazının konusu değil.
Biz kendisinin orada sanatçı kimliği ile neler yaptığına
değinelim. Günseli Kato, yeteneğiyle kendisini kabul ettirdiği o
Uzak Doğu ülkesinde adını sanatıyla, ülkenin dört bir yanında
açtığı sergiler, verdiği konferanslar ve seminerlerle duyurur.
Tokyo’daki 17. yılında, kendi adıyla bir minyatür okulu bile
açar.
Hayatını sanata, minyatür sanatına yepyeni bir kimlik,
boyut kazandırmaya, özgün eserler üretmeye adayan
Kato için minyatürün ne anlam ifade ettiğini soruyoruz.
Öncelikle ‘minyatür’ sözcüğünden hiç hazzetmediğini ifade
ederek, “Çünkü bu, yabancıların koyduğu bir isim. Minyatür
denilen şey nakış resim. Süslemenin haricinde olan, hayatı anlatan,
sadece padişahlara, saraya mahsus bir resim sanatı.” diyor.
Minyatürün çok ayrı bir şey,
çok derin bir konu olduğunu
söyleyen sanatçı, “Minyatür,
dönemi içerisinde minyatürdü.
Bu dönemde minyatür
yapılmaz. Çünkü fotoğraf var artık,
teknoloji var. Hat için ve tezhip için söylemiyorum
bunu, minyatür için söylüyorum. Figüratif ve o dönemin
yaşam biçimini anlatan bir resim tarzıydı.”
sözleriyle aktarıyor dokümanter resim sanatı olarak
nitelendirdiği minyatür sanatına bakışını.
“Türk Minyatürü Daha Naif”
Döneminde minyatür sanatında çok iyi eserler vermiş
olan İran, Suriye, Mısır, Japonya gibi ülkelerde de günümüzde bildik
anlamda, geleneksel minyatürün ötesinde, bu sanatı daha ileriye götüren
başka türlü resimler yapıldığını belirten Kato, bu sebeple Türkiye’de
de sanatçıların geleneksel minyatür sanatını daha ileriye taşıyacak türde
eserler vermek üzere çalışması gerektiğini vurguluyor..
Yıllarca içinde yaşayıp öğrendiği Japon kültürü ile bizim kültürümüzü karşılaştırmasını
istiyoruz. Kato, tarihi açıdan bakıldığında Asya kültürüne bağlı
bir kültür olduğumuzu, Osmanlı oluncaya kadar bir kültür aşamasından geçtiğimizi
söylüyor. Kültürümüzün pek çok medeniyetten izler taşıdığını anlatan
sanatçı, “Osmanlı'yı çalışarak Doğu’yu öğrenemezsin ama Doğu’yu çalışarak Osmanlıyı
öğrenebilirsin. Doğu ile irtibatını kestiğin anda Osmanlı çok kısır gelir
sana. Ama Doğu’yu bilirsen Osmanlı çok zengin gelir.” diyor ve en büyük
şansının Doğu’ya, Doğu’nun doğusuna gitmek olduğunu belirtiyor.
40 41