Zeytinyağı Sektör Araştırması - Türkiye Kalkınma Bankası

4. GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Son yıllarda giderek artan dünya nüfusunun beslenme gereksinimlerinin büyük
boyutlara ulaşması ile gerekli gıda maddelerinden yağların yeri önem kazanmış ve
yağ tüketimi çeşitli etkiler altında giderek artan bir seyir izlemiştir. Bununla birlikte,
dünyada giderek artan sağlık bilinci ve doğal yollarla üretilmiş olan gıdalara talep
nedeniyle, ABD’den Japonya’ya bir çok ülke zeytinyağının önemini kavrayarak
sofralarında bu ürüne daha fazla yer vermeye başlamıştır. Bunun yanı sıra artan gelir
düzeyi ve yükselen hayat standartları ile birlikte zeytinyağı tüketimine yönelik yapılan
yoğun tanıtım faaliyetleri ve promosyonlar sayesinde zeytinyağı için yeni pazarlar
açılmıştır. Bütün bu gelişmelerin neticesinde, dünya çapında zeytinyağı üretimi,
tüketim ve ticareti önemli düzeyde artmış ve halen de artmaya devam etmektedir
(zeytinyağı, dünya yenilebilir bitkisel yağlar üretim ve tüketiminin ancak %3,2 ile
%3,3’ünü teşkil etmektedir). Nitekim, 1990/91 sezonunda dünya zeytinyağı üretimi
1,5 milyon ton iken 2000/01 sezonunda 2,6 milyon ton seviyesine yükselmiş, 2002/03
sezonunda da 2,4 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir. Dünya zeytin yağı tüketimi
ise, aynı dönem itibariyle, 1,7 milyon tondan 2,6 milyon tona çıkmış ve 20002/03
sezonunda da 2,7 milyon ton olacağı beklenmektedir. Dünya üretimi içinde (2002/03
sezonu itibariyle) AB ülkelerinin payı %78’e ulaşırken, Türkiye’nin payı ise %6
dolaylarındadır.
Zeytin dünyada iki hat yada kuşak olarak adlandırılabilecek bölgede ve 33 ülkede
yetiştirilebilmektedir. Fakat, ekonomik anlamda daha çok Akdeniz'e kıyısı olan 16
ülkede yetiştirildiğini ifade etmek mümkündür. Dünyada İspanya, İtalya Yunanistan,
Türkiye, Tunus, Portekiz ve Fas'ın öncelikli önemli zeytin üreticisi ülkeler olarak yer
aldığı görülmektedir. Hem Avrupa Birliği üyesi hem de Akdeniz ülkesi olma özelliğini
taşıyan İspanya, İtalya ve Yunanistan'ın dünya zeytinciliğinde özel bir konumu olduğu
gibi zeytinciliğin bu ülkelerin tarımında da ayrı bir önemi olduğu dikkati çekmektedir.
Zeytin üretimi, zeytin ağacının özelliğinden kaynaklanan periyodisiteden dolayı bir yıl
çok (var yılı), bir yıl az (yok yılı) ürün vermekte olup, zeytinyağı üretimi de yıllar
itibariyle periyodisite nedeniyle dalgalı bir seyir izlemektedir. Türkiye’de periyodisite
nedeniyle zeytinyağı üretiminde artış ve azalışlar (AB ülkelerine göre) yoğun olarak
hissedilmektedir. Var yıllarında Türkiye’nin dünya üretiminde AB ülkelerinden
40