Memory Ocak-Şubat 2011 - Memorial Hastanesi

ORGAN NAKLİ
Organ bağışı bir kültürdür
Organ bağışı yapılmadığı sürece, insanlar
organ beklerken hayatını kaybedecektir. Oysa
organ bağışı sayesinde yapılan nakillerle;
hasta olan insanlar iyileşip, normal hayatlarına
dönebilmektedir. İnsanoğlunun ölen kişiyi
geri getirme gücü yok ama organ bağışıyla
hayat kurtarma şansı var. İnsan hayatı kadar
önemli olan organ bağışı elbette kendi haline
bırakılamaz. Eğitim seferberlikleri, sigarayla
savaş kampanyaları, çevre bilinci kampanyaları
gibi organizasyonlarla ülke çapında farkındalık
yaratılmalıdır. Bugüne kadar yapılan çalışmalar
genellikle bireysel ve geçici olmuştur. Hitap
ettiği kitle dışında toplumun her kesimine
yayılamayan bu projeler organ bağışı oranlarına
ciddi katkılar da yapamamıştır. Devletin
koordinatörlüğüyle sağlık çalışanları başta
olmak üzere tüm toplumu aydınlatacak
projeler üretilmesi çok önemlidir. Organ nakli
koordinatörleri ve organ nakli cerrahları birçok
farklı projede ve konferansta toplulukları
bilgilendirmektedir. Bunların belirli bir strateji
çerçevesinde gerçekleştirilmesi, medyanın etkin
kullanılması ve en önemlisi süreklilik arz etmesi
gerekmektedir. Böylelikle toplumda tartışılması,
yanlışların ortaya çıkarılması, doğruların
anlaşılması ve bir organ bağışı kültürü oluşmaya
başlaması süreci başlatılmış olacaktır.
Organ bağışının az olmasından
ülke ekonomisi de ciddi şekilde
etkileniyor
Organ nakli bekleyen hastalar, ülke ekonomisi
için yük oluşturmaktadır. Örneğin; karaciğer
hastasının yaşam süresi 1-2 yıldır. Bu kişiler
hastalıkları nedeniyle çalışamamakta, hastalık
sürekli tedavi gerektirmekte, ilaç masrafları,
hastaneye yatışları, enfeksiyon sorunları ve
antibiyotik kullanımı gibi süreçler, devlete maddi
bir yük getirmektedir. İyi merkezlerin yetersizliği
nedeniyle bağışlanan kalplerin sadece %5’i
kullanılabilmektedir. Kalp yetmezliği olan kişiyi
hayatta tutabilmek için suni kalp takılırsa bunun
devlete maliyeti 120 bin dolardır. Oysa kalp
nakli yapılırsa maliyet 20-30 bin lira olacaktır.
Benzer şekilde bir kronik böbrek yetmezliği
hastasının sadece bir yıllık diyaliz maliyeti, nakil
maliyetinden fazladır.
Bağışladığım organlar para ile
başkasına satılabilir mi?
Satılamaz. Bir insan öldükten sonra organları
bağışlandığında, Organ Nakli Koordinasyon
sistemi devreye girer. Bu sistem gereğince
bağışlanan organlar Sağlık Bakanlığı’nın Bölge
Koordinasyon Merkezi’ne (BKM) ve oradan
da Ulusal Koordinasyon Merkezi’ne (UKM)
bildirilirler. Organların hangi hastalara en
uygun olduğunun belirlenmesi ve merkezlere
dağıtımı UKM’nin koordinasyonuyla gerçekleşir.
Ülkemizdeki uygulamada herhangi bir şart
karşılığında organ bağışı kesinlikle kabul
edilmemektedir.
Organ nakli iyi bir tedavi
yöntemi midir?
Organ nakli, kronik organ yetmezliği olan
hastaların kesin tedavisidir. Bu hastaların hayatta
kalmalarının kesin çözümü, organ naklidir. Organ
nakli yapıldığında hastalar içimizden herhangi
birisi kadar sağlıklı bir konuma gelirler.
Organlar alınırken yapılan
ameliyatta cenazenin
bütünlüğü bozulur mu?
Kadavradan organ çıkarma işlemi, herhangi bir
canlı ameliyatı kadar özenle yapılır. Organlar
çıkarıldıktan sonra mümkün olduğunca estetik
dikişlerle dikilerek, bedenin hiçbir şekilde zarar
görmemesine büyük önem verilir. O bedenler
organların kıymetini çok iyi bilen hekimler için
kutsaldır ve hak ettikleri saygıyı görürler.
Organ bağışı için yaş sınırı nedir?
Organ bağışı için yaş sınırı yoktur. Yeni doğan
bebekten bile organ alınabilir. Kullanılacak
organa göre organın yaşı belli bir risk oluştursa
da yarını göremeyecek alıcılar için her yaşta
ve koşuldaki organları kullanabilmek mümkün
olabilir.
Hayattayken organlarını
bağışlayan bir kişi daha sonra
bundan vazgeçebilir mi?
Tabi ki, evet. Bu kararınızı yakınlarınıza
söylemeniz yeterlidir. Çünkü günü geldiğinde
bağışınızı değerlendirecek olanlar yine
yakınlarınızdır. Bugün ülkemizdeki uygulamaya
göre bağış kartınız olsa bile yakınlarınız izin
vermedikçe organlarınız alınamaz.
“Ben sadece böbreklerimi
bağışlamak istiyorum” diyebilir
miyim?
Elbette diyebilirsiniz. Organ bağış kartınızda
bunu belirtecek seçenekler bulunmaktadır.
Ayrıca yakınlarınıza bunu söylemeniz de yeterli
olacaktır.
Ülkemizin organ
nakillerindeki başarı oranı
nedir?
Ülkemizde organ nakilleri dünya
standardında yapılmakta ve hatta dünya
standardının üzerine sonuçlanmaktadır.
Karaciğer ve böbrek gibi önemli organların
nakillerinde başarı oranları % 90’nın
üzerindedir.
Organ nakli sistemi nasıl
kontrol edilir?
Ölümün gerçekleştiği yoğun bakım ünitesi
personeli, bu ünitenin hekimleri ve hemşireleri,
bağışı yapan aile, bağışın yapıldığı hastanenin
organ nakli koordinatörü ve başhekimliği,
savcılık, adli tabip, Sağlık Bakanlığı, Bölge
Koordinasyon Merkezi, Ulusal Koordinasyon
Merkezi, organları ameliyatla çıkartacak ekip,
organ naklini yapacak merkez, organ nakli olacak
hasta ve yakınları, diğer organ nakli merkezleri
ve diğerleri… Ek olarak organ naklinin
yapılacağı hastanede; ameliyathane, anestezi,
kan bankası, yoğun bakım, immünoloji ve
gerekli görülen tüm branşlar (kardiyoloji, göğüs
hastalıkları, diş, enfeksiyon hastalıkları, jinekoloji,
pediatri, psikiyatri vs) hasta için görüş bildirir. Bir
organ bağışı olduğunda yukarıdakilerin hepsinin
bilgisi ve irili ufaklı görevleri vardır. Dolayısıyla
sistem otokontrolden kurtulamayacak kadar
komplekstir ve kalabalık bir ekip gerektirir. İllegal
bir durumunun üstünü örtemeyecek kadar çok
kişi sistemin içinde bulunmaktadır. Nitekim
kadavra organ bağışlarında adli kayıtlara geçmiş
hiç bir olay da yoktur. İster kadavra ister canlı
vericili olsun her organ nakli mutlaka gerekli
belgelerle birlikte Sağlık Bakanlığı’na bildirilir.
Memory Ocak - Şubat 2011
41