tüketicilerin işlenmiş gıda ürünlerinde kalite - Tarımsal Ekonomik ...

gelişmedir. Teknolojik gelişmeler üretimde önemli artış sağlamıştır. Ancak besin kaynakları, enerjive diğer doğal kaynakların, dünya nüfusunun bu hızla artması halinde, hangi açıdan bakılırsabakılsın uzun süre artmaya devam edemeyeceği de açıktır. Günümüzde global olarak tarımsalüretime bakıldığında yeterli gıdanın var olduğu söylenebilir. Fakat bu gıdaların bölgeler arasındadengeli dağılımının olduğunu söylemek mümkün değildir. Yetersiz ve dengesiz beslenme gelişmişve gelişmekte olan ülkelerin, farklı derecelerde de olsa, önemli sorunları arasında yer almaktadır.Bu nedenle yeterli ve dengeli beslenme için kaynakların sağlanması ülkelerin ve uluslar arasıkuruluşların öncelikli ilgi alanları arasında yer almaktadır.Teknolojik gelişmeler bir yandan üretim artışı sağlarken bir yandan da gıdalardankaynaklanan riskleri artırmaktadır. Tarımsal üretimde artış sağlayan bilimsel ve teknolojikyenilikler de önemli bir tartışma konusu olmuştur. Üretimde kullanılan kimyasalların ürün üzerindebıraktığı kalıntılar ve çevresel zararlar, imalat sanayinde kullanılan katkı maddeleri, sentetikler veambalajlama teknikleri ile oluşan zararlar tüketicilerin doğal, şeffaf ürün talebini artırmıştır. Sonyıllarda genetik mühendisliğinin gıda arzını düzenlemede kullanılması ile birlikte kimyasal ve katkımaddelerinden daha fazla tehlike yaratacağı tartışmaları da gündeme gelmiştir. Avrupa Birliğigenetik olarak değiştirilmiş, modifiye edilmiş veya bioteknolojik yöntemlerle üretilmiş her türlügıda ürünlerine karşı şiddetli önlemler alırken A.B.D.’de 1980’lerden günümüze kadar çeşitliürünlerin üretilmesinde genetik tekniklerin kullanılması FDA tarafından kabul edilmiştir. İki büyükpazardaki uygulama farklılıkları diğer ülkelerde sağlıklı ve yeterli besin kaynaklarının teminedilmesi ile ilgili kararların alınmasında tartışma konusu yaratmaktadır. Fakat bir çok ülkede genteknolojisindeki gelişmelerle birlikte çevreyi gözeten kamu güvenliği ve sağlığını koruyucudüzenlemeler getirilmiştir.Kaliteli ve sağlıklı gıda talebi ülkelerin gelişme aşamalarında farklılık göstermektedir. Azgelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin bir kısmı yeterli ve dengeli besin kaynaklarına ulaşmasorunları ile karşı karşıya iken gelişmiş ülkelerde de kaliteli ürünlere ulaşma çabası söz konusuolmaktadır. Yeterlilik kavramı kişinin günlük besin ihtiyacını karşılaması ile açıklanabilir.Ülkelerin gelişmişlik durumları, coğrafi konumları ve iklim koşullarına göre kişinin günlük kaloriihtiyacı değişmektedir. Ülkelerde gelişmişlik durumuna göre sosyal ve ekonomik aktivitelerfarklılık göstermektedir. Kadının çalışma hayatına katılımı, fiili çalışma süresi ve buna bağlı olarakboş zamanlardaki aktiviteleri, iş kollarında kullanılan otomasyon düzeyi kalori ihtiyacını etkileyenönemli faktörlerdendir. Ayrıca ülkelerdeki nüfusun yapısı besin kaynakları açısından belirleyicietkendir. Sağlıklı besin kaynaklarına ulaşmak gelişmiş ülkelerde yaşlı nüfusun, gelişmekte olanülkelerde ise genç nüfusun fazlalığı nedeni ile bu ülkelerde son derece önemlidir.Yeni ekonomi içerisinde yer alan ülkelerde kalite kriterleri net olarak belirli iken dışarıdakalan ülkelerde tüketicilerin kalite algılarının belirlenerek bilinç düzeylerinin geliştirilmesi sonderece önemlidir. Bu durum, ulusal gıda pazarlarında tam rekabetin gelişmesine ve uluslar arasıpazarlarda rekabet gücünün artmasına katkı sağlayacaktır. Gıda ürünlerinde kalite, insan sağlığınıdoğrudan ilgilendirmesinden dolayı ve ülke ekonomisi açısından kamunun (devletin) öncelikli ilgialanlarına girmektedir.Kalite sübjektif bir kavramdır; tüketici tarafından belirlenen özellikler ile genel kabulgörmüş standartlara uygun özelliklerin tümüdür. Kaliteli bir ürünün, tüketiciye iki alım süreciiçinde aynı tatmin düzeyini sağlaması gerekmektedir.Gıda ürünleri kalitesi; tüketiciler tarafından kabul edilebilir özellik seti olaraktanımlanabilir. Ürün tüketicinin ihtiyacını karşılıyor ve kabul edilebilir objektif (ürünün enerji,vitamin, mineral, toksin madde içeriği ve tazeliği) ve sübjektif (ürünün rengi, şekli, tat ve kokusuvb.) değerlere sahip ise ürün kalitelidir denilebilir.Özellikle sübjektif kriterlere dayanılarak tüketilen gıda ürünlerinin gizli özellikleri olanobjektif değerlerini laboratuar koşullarında ölçmek mümkün olmakla birlikte tüketici düzeyindeduyusal özellikleri içeren sübjektif değerlerin ölçümü de gerekmektedir. Sübjektifdeğerlendirmeler, kalitenin tüketiciler tarafından nasıl algılandığının analiz edilmesine dayanır.Laboratuarlarda yapılan ölçüm türü daha çok gıda mühendisleri, beslenme uzmanları, kimyager,hekimler ve biyologların ilgi alanlarına girmektedir. Yukarıda sayılan disiplinlere ek olarak sonyıllarda psikoloji, istatistik, pazarlama bilim dalları tarafından da duyusal özelliklerle ilgili3