tüketicilerin işlenmiş gıda ürünlerinde kalite - Tarımsal Ekonomik ...

4.2. Dünyada Ve Türkiye’de Gıda Güvenilirliği Uygulamaları4.2.1. Türkiye’de Gıda GüvenilirliğiKüresel düzeyde yaşanan teknolojik ve sosyal gelişmeler, uluslar arası anlaşmalar ve buanlaşmaların ülkelerin genel ekonomi politikalarına yansımaları Türkiye’de de bir çok alandadeğişimlerle sonuçlanmıştır. Gıda sektörü de bu değişimlerin yaşandığı önemli bir sektörkonumundadır. Uygulama ve mevzuatlarda yaşanan değişimler özellikle liberalleşme sürecindeyoğunlaşmıştır. Bu bölümde planlı dönemler itibariyle kaydedilen gelişmeler, hedefler, hedeflereulaşma, aksaklıklar incelenmiştir.1970’li yılların başında yaşanan ekonomik durgunluk, ihracatta beklenen gelişmeninsağlanamayışı, özel tüketim mallarının ithalatının artması, dış ödemelerdeki dengesizlikle ithalikameci politika ve gümrük kısıtlarıyla yurt içi genç sanayinin korunmasına yönelik politikalarınuygulanamaması 1.Beş Yıllık Kalkınma Plan hedeflerinin gerçekleştirmesine engel olmuş veimalat sanayi 2. Beş Yıllık Kalkınma planına sorunlar olarak kaydedilmiştir. 1962-1972 yıllarıarasında tüketim malları üretiminin imalat sanayi içinde aldığı pay da önemli düzeyde gerilemiştir(%67,8; % 47,8). Bu dönemde yurt içi üretimin korunması yüksek kar marjı yarattığı içinyatırımların hızlanmasına neden olmuştur. Politikalar gerekli mevzuatlarla eş güdümlü olarakhazırlanmadığı için kalite kontrolü yeterince yapılamamış ve tüketicilerin yüksek fiyatlı düşükkalitede ürünler almasına neden olmuştur. Ayrıca, düşük kapasite, geri teknoloji, ekonomik ürünkayıpları, işletmecilikte yöntem ve yönetim eksikliği, pahalı hammadde, alt yapı yetersizliği, dışfinansman bulma zorluğu, yüksek gümrük tarifeleri imalat sanayinin uluslar arası rekabet gücünüazaltmıştır. Haksız rekabet ve halk sağlığının riske edilmesi de bu dönemde yaşanan diğer olumsuzgelişmeler olmuştur.1969 yılından itibaren, sanayileşme hızının artırılması ile birlikte sanayi yapısınındeğiştirilmesine yönelik atılımların başlatılması zorunlu olmuştur. Ve 2.BYKP’da yeni projelergündeme gelmiştir ve imalat sanayi içinde önemli bir pay alan gıda sanayinin döviz getirici biryapıya kavuşturulması amaçlanmıştır. Bu dönemde daha çok üretimi hızlandırıcı, üreticiyidestekleyici ve genel ekonomik kararları ön planda tutan programlar izlenmiştir. Ekonomikdurgunluğun devam etmesi istenilen gelişmeyi sağlamaya engel olmuştur (DPT, 1972).2.BYKP’da alınan kararlarla, 1973-1977 döneminde özellikle işlenmiş sebze-meyve vekuru meyvelerde ihracatta önemli artışlar sağlanmıştır. 3.BYKP döneminde, meyve suyu, salça,karma yem sanayine yönelik yatırımların özendirilmesi hedeflenmiştir. Başta yem sanayi olmaküzere, et ve et mamulleri, çay, un ve un mamulleri, süt ve mamulleri sanayinde üretim artışı (%8,3)sağlanmıştır.1978 yılı icra planında, gıda sanayinin ihtiyacı olan hammaddelerin nitelikli ve yeterliüretimi için örgütlenmenin sağlanması öngörülmüştür. Bu amaçla dönemin ilgili kurumlarının(Köy İşleri ve Kooperatif Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Gıda-Tarımve Hayvancılık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, TRT Kurumu GenelMüdürlüğü) işbirliğinde süreklilik kabul edilmiştir. İşbirliği içerisinde gıda ürünlerinin üretim,pazarlama, tüketim sürecinde kayıpların önlenmesi, yeterli ve dengeli beslenmenin ekonomiktüketim kalıpları içerisinde gerçekleştirilmesi, tüketim eğilimlerinin yönlendirilmesi hedeflenmiştir.Süt, et ve un sanayinde tüketiciyi korumak için yerel yönetimlerin geliştirilmesi veyaygınlaştırılması ilgili kurumlarla işbirliğinde desteklenmesi ön görülmüştür. Gıda kontrolü içinGıda-Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca çeşitli kuruluşlara dağıtılan laboratuvarların Gıda İşleriGenel Müdürlüğünde toplanması için gerekli mevzuatın Tübitak, Gıda-Tarım ve HayvancılıkBakanlığı ve Türk Standartları Enstitüsü işbirliğinde çıkarılması öngörülmüştür. Yine Gıda-Tarımve Hayvancılık Bakanlığı öncülüğünde soğuk zincirin kurulması ile ilgili eğitim, araştırma veyatırımların ilgili kurumların koordinasyonu ile sağlanması karara bağlanmıştır (DPT, 1978).1979 yılında ihracatın kaliteli, uygun fiyatta, güvenilir arzın sağlanması ile gelişeceği kabuledilmiş ve devlet programlarında buna yönelik kararlar alınmıştır. Bu kararların başında ileriteknoloji, optimum ölçek ve kapasitenin rasyonel kullanımı yer almıştır ve teknolojik iyileştirmeleriçin yatırımların yönlendirilmesine olanak verilmiştir. Ayrıca, ihracat potansiyelinden yararlanmak37