tüketicilerin işlenmiş gıda ürünlerinde kalite - Tarımsal Ekonomik ...

vaka ve 9 ölüm, 1999’da 11.482 vaka ve 3 ölüm rapor edilmiştir (DPT, 2001a). Ayrıca son yıllardaAvrupa’da ortaya çıkan ve deli dana hastalığı olarak bilinen BSE de ölümle sonuçlanan bir çokvakaya neden olmuştur. Anthrax, Kuduz, Sığır Tüberkülozu da hayvansal ürünlerden insanlarabulaşan diğer önemli bulaşıcılar olarak gündemdedir. 1985 yılında İngiltere’de tanımlanan BSE,literatürde çağın önemli hastalıkları arasında yerini almıştır. 1993 yılı ortalarına kadar İngiltere,İskoçya ve Galler bölgesinde yaklaşık 100.000 vaka tespit edilmiştir. 1997 yılı sonuna kadarFransa’da 27, İsviçre’de 256, Portekiz’de 70 ve Almanya’da 5 deli dana vakası saptanmıştır.Bunların dışında, Amerika, Hollanda, İrlanda, Umman, Falkland Adaları, İtalya, Kanada veDanimarka’da az sayıda ‘Deli Dana’ vakası bildirilmiştir (Yılmaz, 2001). 1997 yılında ABD risktaşıyan ürünlere karşı ithalat yasağı getirmiş, 1998 yılında da AB bazı hayvansal ürün artıklarınınkullanımlarını yasaklamıştır (Babadoğan, 2001). Ülkemizde henüz bir vakaya rastlanmamaklabirlikte bu konuda önlemler yetersiz kalmıştır.Gıdalardan bulaşan hastalıklar dışında doğal, teknik, bakteriyel ve küflerden kaynaklananmikotoksin zehirlenmeler de önemli sağlık sorunları yaratmaktadır. Besin zehirlenmeleri olarakadlandırılan bu hastalıkların nedenleri (Oğan, 1996);1. Yanlışlıkla yenilen ve toksik madde içeren ürünlerden kaynaklanan zehirlenmeler.2. Besinlere karışan doğal toksik maddelerin yol açtığı zehirlenmeler.3. Besinlerde normalde bulunan ancak özel durumlarda toksik etki yaratan zehirlenmeler.4. Üreticilerin gıdalara dolgu maddesi olarak fazladan toksik içeren maddeler katmasıylahileli ürünlerden kaynaklanan zehirlenmeler.5. Sentetik olan gıda katkı maddelerinin birikmesinin neden olduğu zehirlenmeler.6. Üretim tüketim sürecinde besinlere karışabilen kimyasal maddelerden kaynaklananzehirlenmeler.7. Besinlerin çiğ yenmesi ya da kusurlu hazırlanıp sunulmasından kaynaklananzehirlenmeler.Besin zehirlenmeleri özellikle G.O.Ü.’de ve A.G.Ü.’de sık gözlenmektedir ki bundayetersiz çevre koşulları, toplumun düşük eğitim seviyesi önemli düzeyde etkilidir. G.Ü.’lerdeortaya çıkan besin zehirlenmelerinin başlıca nedenleri olarak ise; yaşlı nüfusun artması vebağışıklık sistemi baskılanmış hasta sayısının yükselmesi, büyük ölçekli hayvancılık işletmelerindepotansiyel rezervuarların artması, ev dışında yemek yeme alışkanlığının yaygınlaşması ve hazırgıda tüketiminin artması olarak sıralanabilir (Kutbay, 2001).Ülkemizde de besin zehirlenmeleri sıklıkla görülmektedir. Sağlık Bakanlığı verilerine göremantar, botilusmus ve diğer etkenlerle ortaya çıkan zehirlenmelerde 1996 yılında 4.901 vaka ve 58ölüm, 2000’de 5.214 vaka ve 10 ölüm rapor edilmiştir (DPT,2001a).Üretim-tüketim sürecinde tarımsal ilaçlar, ağır metaller, veteriner ilaçları, deterjanlar,plastikler ve bulaşıcılar nedeniyle gıdalardan kaynaklanan problemler gelecekte önemli ölçüdeartacaktır. Biyolojik, kimyasal ve nükleer savaşlar veya nükleer kazalar gıdaların daha fazlakontrolünü gerektirecektir. Sağlık başta olmak üzere ülke ekonomileri, uluslararası ticaret veanlaşmalar da bu gelişmeler doğrultusunda olumsuz etkilenebilecektir.4.1.1.2. Beslenmede Görülen Bölgesel FarklılıklarDengeli beslenmenin, hayvansal gıdaların önemli pay aldığı beslenme ile sağlanacağıbilinmektedir. Bir çok ülkede ve bölgede gerekli günlük enerji alınmakla birlikte bileşimindekidengesizlik çarpıcıdır.Gelişmiş ülkelerdeki beslenme yapısında diğer ülkelere göre önemli farklılıklargözlenmektedir. Gelişmiş ülkelerde gerek tüketilen miktar gerekse de besin bileşimi G.O.Ü.’yegöre yıllar itibariyle iyileşme göstermiştir. 1970 yılında gelişmiş ülkelere göre, D.G.Ü.’de 6,8 kat;G.O.Ü.’de 5,4 kat daha az, 2000 yılında 4,4 ve 2,5 kat daha az hayvansal besin tüketilmektedir.Makasın en fazla açıldığı ülkeler Afrika ve ABD’dır. ABD’de kişinin bir günde aldığı hayvansalkaynaklı kalori, protein ve yağı Afrikalı bir kişi 6 günde alabilmektedir. Nüfusun yüksek ve gıdaarzının daha çok bitkisel ürünlere bağlı olduğu Asya, Afrika, G.Amerika ülkelerinde kişi başınahayvansal besin tüketimi ihtiyacın altında gerçekleşmektedir. Türkiye’de kişi başına günlükhayvansal ürünler tüketimi G.O.Ü.’lerin üzerinde gerçekleşmiştir (Çizelge 4.2 ve 4.3).25