ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ - Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü

ürünleri tüketimine etkisi hakkında bilgi vermektedir. Çalışmada süt ve ürünlerinin geliresneklikleri, peynir ve tereyağının fiyat esneklikleri hesaplanmıştır. Ayrıca aileye yeni bir fertkatılmasının peynir ve tereyağı tüketimi üzerine negatif etki yapacağı belirlenmiştir.Koç vd. (1999), Türkiye'de Hayvansal Ürünler Tüketimi ve Talep Projeksiyonu, konulu çalışmada,DİE, 1994 Hanehalkı Gelir ve Tüketim Anketi sonuçlarını kullanarak seçilmiş 19 il, kır, kent veTürkiye ortalaması olarak beş gelir gurubuna göre hayvansal ürün tüketim miktarları incelenmiş veileriye dönük sekiz yıl için talep projeksiyonları yapılmıştır. Çalışmada coğrafi ayrımda (kır, kentve seçilmiş iller) kişi başına tüketim miktarlarını çok farklılık gösterdiği ve hayvansal tüketimartışının gelir seviyesi ile doğrudan ilişkisi olduğu tespit edilmiştir.1.2. Çalışmanın HedefleriYukarıda ortaya koyulan tartışmalar dikkate alındığında, bu çalışmanın amaçlarını aşağıdaki gibisıralayabiliriz;1. Türkiye’de süt sektöründe arz yanlı faktörlerin bölgeler arası yapısal değişim üzerindekietkisini belirlemek,2. Türkiye’de süt sektöründe nüfus, gelir gibi talep yanlı faktörlerin bölgeler arası yapısaldeğişim üzerindeki etkisini belirlemek,3. Hükümet politikalarından en belirgini olan süt teşvik priminin bölgeler arası yapısaldeğişim üzererine etkisini analiz etmek.1.3. Çalışmada İzlenecek YöntemBu çalışmada Türkiye sütçülük sektör modeli, “Spatial Denge Modeli” ile oluşturulmuştur. Spatialdenge modelinde dokuz tarım bölgesi için bölgeler arası süt ve süt ürünleri akışı, sütün üreticidentüketiciye ulaşıncaya kadar olan süreç iki aşamada ele alınmıştır. Üretim aşamasında çiftçi ürettiğiçiğ sütü arz ederken, imalatçı bu sütü içme sütü ve işlenmiş süt ürünlerine çevirmek için talepetmektedir. İşleme aşamasında ise işlenen süt imalatçılar tarafından arz edilirken, tüketicilertarafından talep edilmektedir. Üretim aşamasında çiğ sütün arz ve talebi, işleme aşamasında iseiçme sütü, peynir, tereyağı, yoğurt ve süt tozu gibi süt ürünlerinin arz ve talebi dikkatealınmaktadır. Çalışmada 1980, 1989 ve 1998 yıllarına ait veriler kullanılarak, bölgeler arası yapısaldeğişim, 9 yıllık dönemler itibariyle (1980-1989 birinci dönem, 1989-1998 ikinci dönem ve 1980-1998 tüm dönem olmak üzere) incelenmiştir. Sütçülük sektöründe bölgeler arası yapısalfarklılıkları daha iyi vurgulamak açısından, çiğ süt ve süt ürünleri üretiminin ve bölgeler arasınakliyesinin yapıldığı, dokuz tarımsal bölge üzerinde çalışılmıştır. Çalışmada kullanılacak verilerinbüyük çoğunluğu ikincil verilerdir. Arz fonksiyonu, talep fonksiyonu ve bölgeler arası nakliyemasrafları kullanılarak uygulanacak olan Spatial denge modeli, General Algebraic ModelingSystem (GAMS) programı kullanılarak 1980, 1989, 1998 verileri ile çözülmüştür. Süt ile ilgili arz,talep ve gelir esneklikleri, bu konuda yapılmış olan çeşitli çalışmalardan elde edilmiştir.Çalışmada süt üretimi ve üretimin bölgeler arası dağılımını etkileyen arz, talep ve politikafaktörlerinin süt üretiminin bölgeler arası dağılımı üzerine etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır.1.4. Çalışmanın KapsamıÇalışmanın birinci kısmında konunun önemi, amacı ve literatür özeti verilmiştir. İkinci bölümündeTürkiye sütçülük sektörünün genel olarak yapısal durumu değerlendirilmiş ve bölgeler arası yapısalfarklılıklara sebep olan faktörler incelenmiştir. Üçüncü bölümde spatial denge modeli ile ilgilimateryal ve yöntem belirlenmiştir. Dördüncü bölümde analiz sonuçları değerlendirilerek araştırmabulguları tespit edilmiş ve son bölüm olan beşinci bölümde ise çalışmadan elde edilen sonuçlardeğerlendirilmiş ve çözüm önerileri sunulmuştur.7