ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ - Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü

hayvancılığı geliştirmek amacıyla, 2 trilyon TL kredi açılması uygulamasına 7 Ağustos 1995tarihinde başlanmıştır (Topuz, 2000).Yüksek verimli hayvanların yetiştirilmesi için 1996 yılında altyapı yatırımları, makine alet veişletme giderleri için Ziraat Bankasından 3 yıl ödemesiz %20.0 faizli ve 10 yıl vadeli krediuygulaması başlatılmıştır (Yavuz, 1999).Hayvancılığını ve alt sektörlerde modern işletmelerin kurulmasını teşvik amacıyla, 7 Haziran 1986tarihinde öz kaynağa dayalı olarak gerçekleştirilen projeli hayvancılık yatırımları için KaynakKullanımı Destekleme Fonu’ndan prim ödemesi yapılmıştır. Bu uygulama ile sabit yatırımüzerinden kalkınmada öncelikli illerde sabit yatırımın %30.0'u diğer illerde ise %25.0'i oranındaiade primi ödenmiştir. Söz konusu teşvik uygulaması 13 Ocak 1995 tarihinde son bulmuştur (Yeni,1999).Tarımsal kredi kullanımında bilinen en önemli problem, kredilerin amacına uygun olarakkullanılmamasıdır. Tarımsal krediler piyasa şartlarına göre ucuz olduğundan bu kredilerin tarımdışı alanlarda kullanımı için yoğun çabalar olmaktadır. Ayrıca alınan krediler hayvancılıkfaaliyetinde harcansa bile çoğu zaman etkin bir şekilde kullanılmamaktadır (Yavuz, 1999).2.3.3.5. Süt Teşvik Primi UygulamasıTürkiye sütçülük sektöründe en ilkelinden en gelişmişine kadar çok farklı teknolojik yapıdaişletmeler mevcuttur. Üretim maliyetlerindeki farklılıklardan dolayı kalitesiz ve sağlıksız ürünlerindüşük fiyatla piyasaya sürülmesi haksız rekabet ortamı oluşturduğu gibi, süt sanayinin kaliteli veyeterli çiğ süt elde etmesini güçleştirerek sanayinin gelişmesini engellemektedir. Üretici vesanayici ile direk alakalı olan bu durum tüketicinin de kaliteli ve hijyenik süt tüketimi üzerineolumsuz etki yaparak sağlık açısından önemli riskler oluşturmaktadır.Türkiye’de öncelikle süt üretiminin artırılması, üretilen sütün belli kriterlere sahip modernişletmelere satılması, bu işletmelerde işlenmesi ve dolayısıyla süt ürünleri üretimi ve kalitesindeartış sağlanması amacıyla, 13 Mayıs1987 tarihinden itibaren belirli niteliklere sahip süt işlemetesislerine süt teslim eden üreticilere litre başına "Teşvik Primi" adı altında bir destekleme ödemesibaşlatılmıştır. Bu primin miktarı ve ödemesi ile ilgili esaslar Para ve Kredi Kurulu tarafındanbelirlenmiştir.Süt teşvik primi ilk uygulandığında 25-30 TL iken, 1989'da 55-70 TL, 1990'da 90-120 TL ve1994'de 1500-2000 TL'ye yükselmiştir. En son olarak 1 Aralık 1995'de 3000 TL'ye, daha sonra 8Temmuz 1998'de 5000 TL'ye çıkarılmış olan süt teşvik priminin 10000 TL’ye çıkarılmasıplanlanmaktadır (Yavuz,1999). Bu rakamları incelediğimizde süt teşvik primi ödemelerindebelirlenen primlerin düzenli aralıklarla ve düzenli miktarlarda artırılmadığı görülmektedir. İlkbelirlenen primler iki yılı aşkın bir süre değiştirilmeden uygulanmış, sonra yaklaşık %100.0oranında artırılmış, bu oranlar 18 ay uygulanmış, 1994 tarihinde prim tekrar 15 kat kadarartırılmış, 1998 yılında ise tekrar değiştirilmiştir.Türkiye’de tarımsal yapının özelliği gereği suistimal edilmeden doğrudan üreticiye ödenen tekteşvik niteliğindedir. Süt sektöründe sanayileşmede en büyük etkenlerden biri olan teşvik primininaylık enflasyonlara bağlı olarak yükseltilmesinin süt üretimindeki vergi kaybını önleyeceği, kaçaküretimi engelleyerek üreticiyi destekleyecek bir sistem olduğu bir gerçektir. Fakat uygulamada süteverilen toplam teşvik miktarı cari olarak sürekli artış göstermesine rağmen, reel olarak enflasyonartışının altında kaldığı için bu uygulamada istenilen başarı sağlanamamıştır (Atış, 1998).2.3.3.6. Dış Ticaret PolitikalarıHayvancılıkla ilgili dış ticaret politikaları, ülke içindeki hayvansal üretimi koruyucu en önemlipolitikalar olarak görülmektedir. Bu politikaların piyasaya etkisi, ülke içinde uygulanan fiyat vegirdi sübvansiyonlarından daha fazladır. Ülke içindeki ürün fiyatlarıyla ilgili politikaların23