F.D. = Fadl-ı dâirNF = Nısf fadla zâviyesiTenbih: 6+ (NF) <strong>hesâb</strong>larında NFcebrî işâreti ile kullanılacakdır.NF yazın (+), kışın (-) dir.Martın birinci günü, ta’dîl-i zemân –13 olduğundan, mahallî vasatî güneş zemânınagöre zevâl vakti, her yerde 12 yi 13 dakîka geçe olur. Öğle nemâzı vakti, bundan temkinmikdârı sonra olur. Meselâ, İstanbulda 12 yi 23 geçe olur. Herhangi bir yerde, müşterekzemâna göre, bu yerin tûl derecesi ile sâatbaşı tûl yarım dâiresinin derecesi arasındakifarkın dört katı kadar, mahallî vasatî zemâna göre olan vaktden önce veyâ sonra olur.Türkiyedeki bir yerin tûl derecesi, 30 dan fazla ise önce, noksan ise sonra olur. Böylece,müşterek zemâna göre öğle nemâzı vakti Ankarada takrîben 12 yi 11 dakîka ve İstanbulda12 yi 27 dakîka geçedir. Müşterek sâat makinesi, bu zuhr vaktine gelince, ezânî sâat20
makinesi, nısf fadla ile bulunan zuhr vaktine getirilirse, ezânî sâat makinesinin o günkü ayârıyapılmış olur. En yüksek yerin yükseklik mikdârı bilinmiyorsa, en yüksek yerden ziyânıngayb olduğu vakt ile üfk-ı hissîden gurûbun görüldüğü vakt arasındaki zemân, yâhud enyüksek yerden ziyânın gayb olduğu vaktde 12 yapılan ezânî sâat makinesi, nısf fadla ilebulunmuş olan zuhr vaktine gelince, mahallî vasatî sâat makinesinin gösterdiği vakt, ta’dîl-izemân ile mu’âmele <strong>edilir</strong>se, netîcenin 12 den farkı olan zemân, yâhud mahallî vasatî sâategöre, en yüksek yerde ziyânın gayb olduğu vaktden nısf fadla ile bulunan gurûb vaktininfarkı, o mahallin (Temkin zemânı) olur. Yâhud, ta’dîl-i zemân + ise mahallî vasatî zemânagöre, takvîmde yazılı olan zuhr vaktinin 12 den farkı ile ta’dîl toplanınca ve – ise bu farkdanta’dîl çıkarılınca (Temkin zemânı) olur.İbni Âbidîn ve Şâfi’î (El-envâr) ve mâlikî (El-mukaddemet-ül-izziyye) şerhinde,(Mîzân-ül-kübrâ) da diyor ki, (Nemâzın sahîh olması için, vakti girdikden sonra kılınmasıve vaktinde kılındığını bilmek şartdır. Vaktin girdiğinde şübheli olarak kılıp, sonra vaktindekılmış olduğunu anlarsa, bu nemâzı sahîh olmaz. Vaktin bilinmesi, vaktleri bilen âdil birmüslimânın okuduğu ezânı işitmekle olur. Ezânı okuyan âdil değil ise, [veyâ âdil müslimânınhâzırladığı takvîm yoksa], kendisi vaktin girdiğini araşdırıp, kuvvetli zan edince kılmalıdır.Fâsıkın veyâ âdil olduğu bilinmeyen kimsenin, kıbleyi göstermesi, temiz, necs, halâl, harâmgibi dinden olan şeylere şehâdet etmesi [söylemesi] de, ezân gibi olup, ona değil, kendiaraşdırıp anladığına uyması lâzımdır.).Sabâh nemâzını her mevsimde (İsfâr) etmek, ya’nî ortalık aydınlanınca kılmakmüstehabdır. Cemâ’at ile öğle nemâzını, yazın sıcakda geç, kış günleri ise, erken kılmakmüstehabdır. Akşam nemâzını her zemân erken kılmak müstehabdır. Yatsıyı, şer’î geceninya’nî gurûbdan fecre kadar olan zemânın üçde biri oluncaya kadar geç kılmak müstehabdır.Gecenin yarısından sonraya bırakmak tahrîmen mekrûhdur. Bu gecikdirmeler, hep cemâ’atile kılanlar içindir. Evinde yalnız kılan, her nemâzı vakti girer girmez kılmalıdır. (Künûz-üddekâık)dayazılı ve Hâkimin ve Tirmüzînin bildirdikleri hadîs-i şerîfde, (İbâdetlerin enkıymetlisi, evvel vaktinde kılınan nemâzdır) buyuruldu. (İzâlet-ül hafâ)nınbeşyüzotuzyedinci sahîfesinde yazılı, (Müslim) kitâbındaki hadîs-i şerîfde, (Bir zemângelecek, âmirler, imâmlar, nemâzı öldürecekler, vaktinden sonrayabırakacaklardır. Sen, nemâzını vaktinde kıl! Senden sonra, cemâ’at olurlarsa,onlarla da, tekrâr kıl! İkinci kıldığın nâfile olur) buyuruldu. İkindiyi ve yatsıyı, İmâm-ıa’zamın kavline göre kılmak ihtiyâtlı olur. Uyanamayan, vitri yatsıdan hemen sonrakılmalıdır. Yatsıdan evvel kılarsa, sonra tekrâr kılar. Uyanabilen ise, gecenin sonundakılmalıdır.Ahmed Ziyâ beğ, 157.ci sahîfede diyor ki, bir beldede, mahallî vasatî zemâna görema’lûm olan bir nemâzın şer’î vakti ile, o günkü ta’dîl-i zemânın cebrsel toplamı, hakîkîgüneş zemânına göre vakt olur. Bunun ile, Ezânî zemâna göre olan zuhr vakti toplanıp, birtemkin çıkarılırsa, bu nemâzın Ezânî zemânına göre şer’î vakti elde <strong>edilir</strong>. Mecmû’ 12 denfazla olursa, bu fazlalık, ezânî vakt olur. Meselâ, Martın birinci günü, güneş İstanbuldamüşterek zemâna göre sâat 18.00 de batıyor. Gurûb vaktindeki Ta’dîl-i zemân –12 dakîkaolduğundan, İstanbulda hakîkî güneş zemânına göre şer’î gurûb vakti 5 sâat 44 dakîkadır.Ezânî zemâna göre, şer’î zuhr vakti 6 sâat 26 dakîka olduğundan, güneşin batması: 6 sâat26 dakîka +5 sâat 44 dakîka –10 dakîka=12 olur. Genel olarak:(1) Ezânî zemâna göre vakt = Hakîkî zemâna göre aynı andaki vakt + Ezânîzemâna göre zuhr vakti – O mahallin temkin zemânı(2) Hakîkî zemâna göre vakt = Ezânî zemâna göre vakt + Hakîkî zemânagöre şer’î gurûb vakti21
Change language