Namaz Vakitleri nasıl hesâb edilir?

gâye irtifâ’ında oldukları iki vakt arasındaki zemân olup, o şehrdeki temkin zemânının ikimisli bir zemândır. 1 mayısda, İstanbulda hakîkî zevâl vaktinde güneşin merkezinin hakîkîüfka nazaran gâye irtifâ’ı 49 + 14,92 = 63,92 derecedir. Bu irtifâ’, tulû’ ve gurûb etdiğihakîkî üfuklara göre aynıdır. Bu irtifâ’ için fadl-ı dâir zemânı, H = 0 dakîkadır. Hakîkî zemânagöre hakîkî zevâl vakti, her zemân ve her yerde sâat 12 dedir. Tulû’ mahallindeki şer’î üfkanazaran gâye irtifâ’ına göre şer’î zevâl vaktinin başlaması, 12 den temkin zemânı evveldir.Gurûb mahallindeki şer’î üfukdan olan gâye irtifâ’ına göre şer’î zevâl vaktinin bitmesi, hakîkîzevâl vaktinden Temkin zemânı sonradır. Ya’nî, İstanbul için şer’î zevâl vakti, hakîkî sâat 12den 10 dakîka evvel başlar. Müşterek zemâna göre şer’î zevâl zemânının evveli, Ta’dîl-izemân + 3 dakîka olduğu için, 11 sâat 51 dakîka, sonu 12 sâat 11 dakîka olur. Güneşigörmiyenler için, takvîmlerde yazılı olan (Zuhr vakti), bu zemân başlar. Aradaki yirmidakîkalık zemân, İstanbul için zevâl vakti, ya’nî (Kerâhet vakti) olur. [Hüsâmeddînefendinin (Şemâil-i şerîfe) tercemesine bakınız!]Hakîkî gurûb ve tulû’ vaktlerinde, güneşin (h) irtifâ’ı sıfır olduğundan, 199/3.cüdüstur: – tan φ x tan δ = cos H olur. 1 Mayıs günü için cos H = – 0,23, Fadl-ı dâir derecesi103,4 ve H = 6 sâat 54 dakîka ve hakîkî gurûb vakti, hakîkî sâat ile 6 sâat 54 dakîka vemahallî vasatî sâat ile 6 sâat 51 dakîka, müşterek sâat ile 6 sâat 55 dakîka, şer’î gurûb vakti7 sâat 5 dakîka olur. Hakîkî zemâna göre hakîkî tulû’ vakti = 12 – H = 5 sâat 6 dakîka,vasatî sâat ile 5 sâat 3 dakîka olur. Şer’î tulû’ vaktini bulmak için, bundan İstanbul için 10dakîka Temkin çıkarılır. 4 sâat 53 dakîka, müşterek sâat ile 4 sâat 57 dakîka olmakdadır.Ezânî zemâna göre zuhr vakti 5 sâat 6 dakîka olduğundan, bundan [veyâ 12 fazlasından]Fadl-ı dâir zemânı çıkarılınca, gurûbî zemâna göre hakîkî tulû’ vakti ve bundan iki temkinçıkarılınca, ezânî zemâna göre şer’î tulû’ vakti, 9 sâat 52 dakîka olur. Gurûbî zemâna görehakîkî ve ezânî zemâna göre şer’î gurûbların vakti de, gurûbî zemâna göre zevâl vakti ileFadl-ı dâir zemânının toplamı, ya’nî 5.06 + 6.54 = 12 olur.Ziyânın sür’âti sâniyede 300000 km.dir. Erdın şemsden mesâfesi vasâtî yüzelli milyonkm. olduğu için, ziyâ güneşden Erde 8 dakîka 20 sâniyede geliyor. Güneş doğdukdan 8dakîka 20 sâniye sonra doğduğu görülebilir. İki nev’ zemân ve iki nev’ vakt vardır: Birincisi,(Riyâdî) zemân olup, güneşin merkezi, zevâl vaktine veyâ hakîkî gurûb vaktine gelincebaşlar. İkincisi, (Mer’î) zemân olup, güneşin bu iki vakte geldiği görülebilince başlar. Mer’îzemân, riyâdî zemândan 8 dakîka, 20 sâniye sonra başlamakdadır. Bir nemâzın hesâb ilebulunan riyâdî vaktine 8 dakîka 20 sâniye ilâve edince, mer’î vakti olur. Bundan 8 dakîka 20sâniye çıkarılınca sâatlerin gösterdiği mer’î vakt olur. Güneşin doğmasının ve bütünnemâzların vaktleri ve sâat makinelerinin 12 olmaları, mer’î vaktlerdir. Ya’nî güneşinsemâda görünen yerine göredir. Görülüyor ki, sâatler, hesâb ile bulunan riyâdî vaktleri degöstermekdedir.Güneş batarken, yalnız o günün ikindisi kılınır. İmâm-ı Ebû Yûsüfe göre, Cum’a günügüneş tepede iken, nâfile kılmak mekrûh olmaz. Bu kavl za’îfdir. Bu üç vaktde öncedenhâzırlanmış cenâzenin nemâzı, secde-i tilâvet ve secde-i sehv de câiz değildir. Hâzırlanmasıbu vaktlerde biten cenâzenin nemâzını, bu vaktlerde kılmak câiz olur.Yalnız nâfile kılmak mekrûh olan iki vakt vardır. Sabâh tan yeri ağardıkdan, güneşdoğuncaya kadar, sabâh nemâzının sünnetinden başka nâfile kılınmaz. İkindiyi kıldıkdansonra, akşam nemâzından önce nâfile kılmak mekrûhdur. Cum’a günü imâm minbere çıkıncave müezzin ikâmet okurken, diğer nemâzlarda imâm nemâzda iken nâfileye, ya’nî sünnetebaşlamak mekrûhdur. Yalnız sabâh sünnetine başlamak mekrûh değildir. Bunu da safdanuzak veyâ direk arkasında kılmalıdır. Minbere çıkmadan başlanan sünneti temâmlamalıdenildi.30