Tekfirin Hakikati

30
Tarık Ebu Abdullah
kaidelerini kendi hocaları Ebu Hanife (rahimehullah) ve ashabının fetvalarından
istikra ve tetebbu’ yoluyla çıkardıklarından dolayıdır.
Bilakis Hanefi mezhebi, akli delilleri ve özellikle istihsanı ve kıyası
istidlallerinde çokça kullanmasıyla maruftur. O kadar ki Ebu Hanife
(rahimehullah) Rey Ehli’nin imamı olarak tanınmıştır.
Aristo mantığının dört mezhebin fıkıh usûlüne ne kadar işlediğini
anlamak için bu ilimde esas aldıkları kitaplara bakmak yeterlidir.
Cumhurun mezhebinde esasi kitaplar Ebu Hamid el-Gazali’nin
“Mustasfe”si, Ebu’l-Meali el-Cuveyni’nin “Burhan”ı ve Ebu’l-Huseyn
el-Basri’nin “Mutemed”idir. El-Gazali ve el-Cuveyni’nin kelam ilminde
ve mantıkta öncü konumları maruftur. Ebu’l-Huseyn’e gelince,
o Mutezile’dir. Bundan sonra cumhurun usûlünde telif edilmiş
Fahruddin er-Razi’nin “Mahsul”ü, Ebu’l-Hasan el-Amidi’nin “İhkam”ı,
Şihabuddin el-Karrafi’nin “Tenkih”i ve “Mahsul şerhi” veya
Nâsiruddin el-Beydavi’nin “Minhac”ı gibi vazgeçilmez kitapların
hepsi bu üç kitabı kaynak edinmiş ve üzerinde tavzih, telhis, ihtisar
veya iktibas çalışmaları yapmışlardır. Hanefilere gelince, usullerini
belirleyen esasi kitaplar Ebu Bekr el-Cessas’ın “Fusul”ü, Ebu’l-Hasan
Ubeydullah el-Kerhi’nin “Risale”si, Ebu Zeyd ed-Debusi’nin “Tesis”i
ve “Takvim”i ve Ebu Bekr es-Serahsi’nin “Usûl”ü gibi kitaplardır.
Fakat birinci mukaddimede geçtiği gibi İslam Dini’nin beyan dili
Arapça’dır. Dolayısıyla maksudunu doğru anlamak için elbette Arapça
kelamı Arabın üslûbu ve mizanıyla anlamak lazım, antik cahil 41
Yunan’ın fehimiyle değil.
41 Burada cahilden kastettiğim bilgisiz olduğu değildir. Lakin semavi bir kitaba ve mürsel
bir Nebi’ye tabii olmadığından ötürü hakkı batıldan ayırt edemeyen hidayetten yoksun
bir cahil olmasıdır.