Tekfirin Hakikati

54
Tarık Ebu Abdullah
Fasıl
Hüküm Nedir?
ٌ ْ
(hukmun) sülasi mücerred َ َ حُ‏ ك
mastarıdır. (hakeme) fiilinin حَ‏ ك
El-Ezheri (rahimehullah) hüküm, adil yargıdır, der. Lügatte hükmetmek,
men etmektir. Bunun için yargıya hüküm denilmiştir. Çünkü kadı
hükmüyle hükmü dışında kalanları men etmiştir. İbn-u Munzir (rahimehullah)
(Vefat H: 711) şöyle der: “Arap, men ettim ve reddettim manasın-
َّ ْ ُ ت da
َ ْ ت
َ ْ ت
(hakemtu ve ahkemtu ve hakkemtu) der. Bunun حَ‏ ك
için insanlar arasında hükmedene hâkim denilmiştir; çünkü zalimi zulmetmekten
engeller.” 70 Hüküm kelimesinin lügat manasından şu ortaya
çıkıyor: Allah (celle ve âlâ) mesela bir şeyi vacip kılmış ise bunun manası
aynı zamanda vacip kıldığının hilafını da men etmiş olmasıdır.
ُ وَ‏ حَ‏ ك
ُ وَ‏ َ أ حْ‏ ك
Istılahta hükmün manası bir şeye bir şeyi ispat ederek veya nefyederek
izafe etmektir. Yani bir şeye bir şeyi izafe etmek veya nefyetmek
o şey hakkında hüküm vermek olur. Mesela “Zeyd” demek
hüküm olmaz fakat “Zeyd kalktı” demek hükümdür çünkü Zeyd için
kalkmış olduğunu ispat etmiş olur. Nefiy de böyledir. “Zeyd kalkmadı”
demek, Zeyd hakkında hükmetmektir çünkü kalkma eylemi
kendisine nefyedilerek izafe edilmiştir. “İçki” demek hüküm değildir
fakat “İçki haramdır” demek hükümdür. Çünkü içki için haramlığı
ispat etmiştir. Veya “İçki helal değildir” demek içki hakkında hüküm
vermektir çünkü içkiye cevazı nefyederek izafe etmiştir.
Bu manada, hüküm şu dört halin dışına çıkmaz:
Hüküm ya şer’îdir ya örfidir ya aklidir veyahut lügavidir. Mesela:
Limon tansiyonu düşürür demek örfî, adetsel hükümdür. Bu hüküm
tecrübe ve tekrar ile sabittir. Şer’î bir delil ile değil. Çoğu durumlarda
bu doğrudur; lakin her zaman değil.
70 Lisanu’l-Arab, حمك maddesi. (Dar-u Sadır ilk baskı)