Tekfirin Hakikati

78
Tarık Ebu Abdullah
taksimatımıza işaret ediyor ve kat’i ilmi “Bu bilgiler Allah’ın kitabında
kelimesiyle yazılı olan” diyerek senet cihetiyle kat’i olduğunu ve “Bildirilmesinde
hata olması mümkün olmayan ve tevile açık olmayan ilimdir”diyerek
de delalet cihetinden kat’i olduğunu ifade ediyor. Zanni ilmin
de “Kitaptan nass bulunmayan ve ekserinde sünnetten de nass bulunmayan.
Hakkında sünnetten bir şey var olsa da bu umumen bilinen bir haber değil
de ancak hususen bilinen bir haber olur” diyerek senet cihetinden zanni
olduğunu ve “Ayrıca tevile açık ve kıyas yoluyla ulaşılabilecek olandır” diyerek
de delalet yönüyle zanni olduğunu ifade ediyor.
Ve Hanefi ulemasının büyüklerinden fakih ve usûlcü âlim Ebu
Bekr el-Cassas (rahimehullah)’ın (Vefat H: 370) sözleri de yaptığımız
taksimatı açık ifade ediyor. O (rahimehullah) hükümleri ikiye ayırarak
şöyle diyor: “Biri Allah-u Teâlâ’nın hakkında kat’i delil var ettiği ve ilme
ulaştırandır. Öyle ki bunu bırakan isabet etmemiş olur, bilakis Allah’ın hükmünü
terk etmiş hata sahibi olur. İkincisi, yolu ictihad ve zannı galip olan ve
matlub ilme ulaştıran kat’i delilin bulunmadığıdır.” 109
Ve müceddit İmam İbn-i Teymiyye (rahimehullah) şöyle diyor:
“Doğru olan şu ki, meseleler iki kısma ayrılır: Katiyet ile isabet etmiş olduğu
meseleler ve hakka isabet etti mi, hata mı ettiğini kesin bilmediğimiz
meseleler. Bu, delillerin ve araştırana hükmün beyan olması hasebindedir.”
110 İmamımız (rahimehullah) “Doğru olan şu ki” dediğinde konudaki
mevcut ihtilafa işaret ediyor lakin sahih olan meselelerin ve bu meselelerin
dayandıkları delillerin ve meselelerden çıkan hükümlerin “İki
kısma ayrılmasıdır”“Katiyet ile isabet etmiş olduğu meseleler” yani hakka
isabetin kat’i olduğu meseleler ki bu ancak sübutu ve delaleti kat’i
olan delillere dayanmasıyla mümkün olur ve “Hakka isabet etti mi,
hata mı ettiğini kesin bilmediğimiz meseleler”;çünkü delilleri ya delaleti
muhtemel olanlardır veya senetleri hakkında ihtilaflar vardır.
Ve İmam İbn-i Kayyim (rahimehullah) mevzuyu daha anlaşılır bir şekilde
şöyle açıklıyor: “Kur’an ve Sünnet’in lafızları üç kısımdır: Sadece bir
109 El-Fusulu fi’l-Usul, 1.cüz, sayfa 161,162. (Vizaratu’l-Evkafi ve’ş-Şuuni’l-İslamiyye. Devletu’l-Kuveyt.
İlk baskı, h.1405)
110 El-Musvedde, sayfa 504. (Daru’l-Kitabi’l-Arabi baskısı)