İstanbul Sanat Dergisi / Sayı 9

More documents

Recommendations

Info

54RESIM SANATIYazarGülseren SüdorÖncü Türk kadınressamlarİşte bu noktadan itibaren, artık ilk öncü Türk kadın ressamlardanbahsetmeye başlanabilir. Batılılaşma döneminde 19.yüzyılın sonu, 20. yüzyıl başında varlıklı ve eğitimli ailelerinkız çocuklarının iyi bir eğitimden geçmesi, onların toplumyaşamında hem daha saygın bir yer edinmesi hem de gelecekteyine varlıklı ve önemli ailelere gelin olabilmeleri içinaçılan bir yol olarak görülürdü. Bu nedenle bugün az da olsayaşam bilgilerine ve eserlerine ulaşabildiğimiz öncü kadınressamlarımız, böyle ailelerin kızlarıdır. İlginçtir ki eskiTürklerde kadın üstün sınıf iken ve toplum anaerkil iken,Osmanlı’da kadınlar maalesef ikinci sınıf varlık olarak sayılmışlardır.İstanbul Sanat | Ekim / Kasım / Aralık 2022 / 09Mihri Müşfik HanımUygur Türklerinde 8. ve 9. yüzyıllarda kitaplarıresimlemek amaçlı başlayan minyatür tarzıresim sanatına, daha sonraları çeşitli kültür vedinlerin etkileri altında kalan birçok Türk devletindede zengin üslup ve farklılıklarla devam edildi. M.S. 10.yüzyıldan itibaren İslam dininde üç boyutlu bağımsız insanfigürü kullanma yasağının başlaması ile Osmanlı dönemindede resim sanatının egemen türü olan minyatürlerde, 19.yüzyılın sonlarına kadar üç boyutlu figürler kullanılamadı.Ancak, 1793’te Mühendishane-i Berri Hümayun’da okutulmayabaşlanan ilk resim dersleri ve daha sonra hocalarınınyurt dışına gönderilip eğitim almalarının sağlanması sonucundabaşlayan Batı tarzı resim yapımı, öncelikle askerressamlar ve ardılları tarafından toplumda yaygın hâle getirildi.Aynı zamanda saray ve saray dışında çok sayıda sivilMüslüman kadın-erkek sanatçı tarafından da yapılmayabaşlandı.Özgürce ve bilinçle resim sanatınıseçen kadınlarDaha sonraları hemen hemen her meslekte öncü olan kadınlarımız,Batılılaşma sürecinde dahi varlıklarını kabulettirme çabalarını zorlu koşullar altında yürütebilmişlerdir.Açılım sürecindeki atılımcı, çağdaş dünyayı yakalamaçabasında olan aydın görüşlü erkek egemenler bile kadınlarınancak lirik bir şekilde, az ölçüde bazı haklar elde edeceklerinizannetmişler, fakat kadınların hızlı bir atılımla,yüzyıllardır kapatıldığı evinin toplumsal olmayan ortamındançıkıp sosyalleşerek, üstelik bir de edindiği meslekte önplana geçebileceğini çok da öngörememişlerdi. Bu kadınlararasında en çok zorlanan belki de öncü kadın ressamlarımızolmuştur. Çünkü bugün öncü kadın ressamlarımızın özyaşamlarını incelediğimizde biliyoruz ki, yaşamları boyuncaçok sayıda toplumsal problemler, nice olumsuz koşullarlaoluşan sağlık problemleri ile boğuşurken, bir yandan da sanatlarınısonuna kadar icra etmişler. Çoğu da maalesef gençyaşta hayatlarını kaybetmiş.Celile Hanım
Müfide KadriBu dönemde yurt içi ve yurt dışında açılan birçok Türkkarma resim sergisinde, çok başarılı kadın ressamların daeserleri bulunduğu hâlde, zamanın basınında ünlü erkekressamlar ve bunlar gibi ressamlar da vardı diye isimlerigeçiştirilmiş. Ancak her hâlükarda aşağılanan kadınlardaumudun olması da pek mümkün değilmiş. Düşünür ErnstFischer’in dediği gibi; “Sanatçı azgın canavara boyun eğmez,onu evcilleştirir.”İşte sanatın ve sanatçı olmanın varlık nedenini çok iyi kavrayanbu ataerkil Osmanlı toplumundaki öncü kadın ressamlarda yaşadıkları ortam ve çağın kültüründen kopmadan,değişime pozitif anlamda direnç göstermişler. İçten gelenbir coşkunlukla, “Sanatın görevi, açık kapıları yıkmaktançok, kilitli kapıları açmaktır” sözünden de anlaşıldığı gibi ilkkadın ressamlarımız da bu işi başararak, sonuçta özgürce vebilinçle resim yapmışlar.İtalya’da 1945’te, Fransa’da 1944’te, dünyanın en zengin veözgürlükler ülkesi olan İsviçre’de ise 1971 gibi çok geç birtarihte, zorlu mücadeleler sonucunda bu kanuni haklarınıelde edebilmişlerdir. O zaman ülkemizdeki zamanın ilerigörüşlü insanlarına ve tabii ki Ulu Önder Mustafa KemalAtatürk ve arkadaşlarına sonsuz teşekkürler diyerek, birazda öncü kadın ressamlarımız kimlerdi onları irdeleyelim.1914’te açılan İnas Nefise-i Mektebi’nin resim bölümününbaşına, Ressam Mihri Müşfik Hanım getirilir. 1889-1912 yılları arasında yaşayan Müfide Kadri, Osmanlıİmparatorluğu’nun bilinen ilk Müslüman kadın ressamıve öğretmenidir. Aynı zamanda yurt dışından, Almanya’danödül kazanan ilk kadın ressamımızdır. Celile Hanım(1880-1956), eserlerinde yoğun bir şekilde nü kadıntemasını kullanan ve resimlerini alacak olanlara da “Bunuyatak odasına değil, salona asın lütfen” diyecek kadar açıksözlü ve özgür düşünen bir kadındır. Aynı zamanda NazımHikmet Ran’ın annesidir. 1916’da Birinci GalatasaraySergisi’nde Celile Hanım’ın ismi ile birlikte Müfide Esat,Müzdan Sait, Harika Lifij’in (Avni Lifij’in eşi) isimlerinerastlıyoruz. 1929’da ise Müstakil Ressamlar ve HeykeltıraşlarBirliği’nin kurucuları arasında, Mihri Müşfik’in yeğeniRessam Hale Asaf da vardır.Yine 1900’lü yılların başında doğan Aliye Berger, BediaGüleryüz, Emel Cimcoz (Korutürk), Fahrünnisa El Zeyd,Şükriye Dikmen Tiraje Dikmen, Güzin Duran, Maide Arel,Eren Eyüboğlu, Leyla Gamsız ve isimlerini sayamayacağımkadar çok olan, resim öğretmenliği ve resim yapmış kadınlarımızınyalnızca dört-beş elin parmakları kadar olanlarınınad ve eserleri günümüze kadar gelebilmiş, müzelerde özelkoleksiyonlardaki yerlerini alabilmişlerdir.Not: Biz kadın ressamların günümüzde öncülerimizin yüzyılöncesi yaşadıkları problemlerin bir bölümünü hâlen yaşıyorolmamız bilinen bir konudur ve ayrı bir yazının konusuolacaktır.55RESIM SANATIOsmanlı’da 1883 yılında Osman Hamdi Bey tarafındankurulan Sanayi-i Nefise Mektebi’nden (Güzel SanatlarMektebi) sonra bu kez 1914’te, kızlara resim ve heykel sanatlarınıöğretmek amacı ile İnas Sanayi-i Nefise Mektebikurulur. 1918-1919 öğretim yılında ise ilk kez erkekler ilebirlikte yükseköğrenim okullarına ve akademiye kız öğrencileralınmaya başlar. Evet, Avrupa kıtasında 1614’teArtemisia Gentileschi (1593-1652), İtalya’da akademiyekabul edilen ilk kadın ressam iken, bizde neden üç asırsonra? Ama düşünün, bu kabul o günlerdeki MüslümanOsmanlı toplumu için ne denli büyük bir atılım ve açılımdır.Ve bence bu konu, aynen Türk kadınının 5 Aralık1934’te Cumhuriyet’in yaptırımları içinde en önemlisiolarak görülen Türk kadınına seçme ve seçilme hakkınınverilmesi kadar önemlidir.O tarihlerde bazı Avrupa ve yine Kuzey Amerika’nın bazıüniversitelerine kız öğrenci kabul edilmezken, aynı zamandakadınların dünyanın birçok ülkesinde seçme seçilmehakları da yoktur. Kadınlar, sanatın merkezi olarak bilinenHale Asafİstanbul Sanat | Ekim / Kasım / Aralık 2022 / 09
Page 1:
Yıl: 3 | Sayı: 9 | Ekim-Kasım-Ar
Page 4 and 5: 47 263842İÇİNDEKİLER27 39451328
Page 6 and 7: 6EDİTÖRYapay zeka sanat üretebil
Page 10 and 11: 10AKTÜELİstanbul Sanat | Ekim / K
Page 12 and 13: 12AKTÜELİstanbul Sanat | Ekim / K
Page 14 and 15: İstanbul Resim veHeykel Müzesi a
Page 18 and 19: 18SERGILEREkofeminist sanatçı Agn
Page 20 and 21: 20SERGILERÖzlem Altın’dan farkl
Page 22 and 23: 22SERGILERHülya Botasun, 10. kişi
Page 24 and 25: 24SERGILER“Bedri Rahmi’den Ceng
Page 26 and 27: 26INTERVIEWYazarPınar BaltacıSpri
Page 28 and 29: 28KÜLTÜR SANATYazarPınar Baltac
Page 30 and 31: 30KAPAKYazarEmel AltayHeyecan veric
Page 32 and 33: 32KAPAKAyperaYapay Zeka Küratörü
Page 34 and 35: 34Yapay zeka ve sanat ilişkisi üz
Page 36 and 37: 36Yapay zeka ve sanat ilişkisinde
Page 38 and 39: 38MUSEUMMasterpieces with unique sy
Page 40 and 41: YazarPınar Baltacı40TASARIMDevrim
Page 42 and 43: YazarPınar Baltacı42RÖPORTAJAtı
Page 45 and 46: YazarPınar BaltacıHeykeltıraş B
Page 47 and 48: 47ya giden yol” olarak anılan Le
Page 49 and 50: Osmanlı Saray Koleksiyonu’na yap
Page 51: 51KÜRATÖRsergi özelinde bir zama
Page 56 and 57: 56SPECIAL INTERVIEWYazarAhmet Ayval
Page 58 and 59: 58TIYATROYazarPınar BaltacıTiyatr
Page 60 and 61: 60FOTOĞRAFNew WaveYazarPınar Kork
Page 62 and 63: 62MÜZİKYazarPınar BaltacıPiyani
Page 64 and 65: 64Cemal Reşit Rey’de“Beş Çay
Page 66 and 67: 66Sanat GünlüğüYENI ÇIKANLARSo
Page 68 and 69: Da Vinci Robotik CerrahiMedicana At
Page 70: En yüksek beklentilerinizi karşı
show all

İstanbul Sanat Dergisi / Sayı 9

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?