SEERA UUMAMAA 1-11 - Free Bible Commentary

(“Galgalasi ta'e Ganamais”) Barmati kun kan ibsu Ifii umamuun dura dukkanni akka turedha. Raabonni kana
yeroo hin kan guyyaan akka kutaa yerootti kan jalqabu galgala ta'u isaati. Dukkannis ture itti fufess ifii ture.
Kunis yesuusiin calaqqiseera. Innis ammo isa haaraan guyyaan kan eegalu ifii yeroo baalaqesa'u ti, Galgalaan.
“Guyyaa” sagaleen Ibraayisxii yoom (BDB398). Kan agarsiisu sa'a yeroo yeroo ta'u (2; 4:5, RUuti 1; 1
Faarsa 50:15, 90:4 macaafa lallabaa 7:14 Isaayyaas 4; 2, 11:2, Zakka 4:10). Garuu yeroo hundda kan agarsiisu
Guyyaatti sa'a 24 ta'u isaati (Jechuun seera bahu 20:9-10)
Mataa duree addaa: YOM
Hiikni yom (Guyyan) yaadni waanta qabatamaa irratti hin hundoofne (Theories) kan fudhatame fi kan
fooyyee Dr. John Harris’ (Dean of the School of Christian Studies and Professor of OT at East Texas Baptist
University) OT Survey I Notebook irratti:
1. Sa'a 24 n yeroo yaada barnootaa Dheedhummaa isaatti kun sirri kan ta'e galmadha The Literal Twenty-
Four Hour Period Theory (seera ba'u 20:9-11). Galma kana irra ka'udhan gaaffileen kaa'an,
a. Guyyaa duraa irra akkamin iffi jiraata. Aduun hanga guyyaa arfaffaattiyyuu eega hin Uumamnee?
b. Horiin hundumitinu (keessumaa kan biroorra kutaa Addunyyaarra harka caalaatti turaniiru).
Guyyaa tokko gadi kan hintaanetti. akkamiin moggaafamu? (Um 2:19-20) ?
2. Tiorii Day-Age
Barumsi kun kan yaalamu, Saayinsiin walta'insa kennuuf (keessuma qorannoo lafaan). Sagalee isaa walin.
Barumsich (Theories(kun kan inni argisiisu “guyyoonni” “qorannowwan umurii lafaa”ta'u isaati,
dheerinatti, Dheerinni isaanii walqixedha, Akkasums qorannoon lafaa bifa qabsiisuufi walirra tuulama
garaa garaa tilmaamee ibsuuf gargaara. Saayintiistonni umama 1 akka waliigalaa guddinaatti waliigala
agarsiisaniiru. Biqilaa fi Bishaanni lafaa fi galaanni gargar bahuu faana. Lubbuu dura ta'u agarsiisa.
a. Lubbuun biqiloonni lubbuu horii duraa dhufua, Dhalli namaa kan bakka bu'u isaa booddanaatii fi
walxaxaa gosa jireenyaati akkaataa galma kanaan kan ka'an gaaffileen.
b. Biqilootairratti daraaraan walmakuun akkamitti ta'a lubbu qabeeyyishifooniif simbirroonno
“barootaaf” utuu hin umamin turanii utuu jiranii?
3. Filannoo umurii guyyootaa yaada barumsaa Guyyoonni dhugumaan sa'a 24 qabu, Garuu tokkoon guyyaa
baraataaf hirmaatama, Kunsi guddina umamaa argisiisa, Galma kanaan gaafileen ka'an,
a. Rakkoolee walfakkaatoo'tu ka'u akka bu'ura barnoota umurii guyyaa tokko ka'umissa yadda
(Day-Age Theory).
b. Barreeffamich “Guyyaa agarsiisa akka sa'a 24 tiif akka barnootatti fayyadamuuf?
4. Ittifufiinsa kan qabu badiis umamaa bu'ura barnootaa kun bu'ura barnoota yookiin (The Progressive
Creation-Catastrophe Theory) Ka’uumsi yaadaa kun akka itti aanutti ramadama. umam 1:1 fi 1:2 giduu
kan hinmurtoofne sa'aa yerootu jira, Innis Qoranno lafaa ammayyawaa kan itti raawwatame; Yeroo kana,
Dursa seena umamaa Foosilii kan ibsaman umamaniiru. Tilmaamaan waggoota 200,000 dura, Uumamaa
Olitti kan ta'e badiisii ta, e lafakanaarratti kan jiraatu lubbu hedduuwwan balleese. Akkasumas horiidanuu
tasa balleessee. Achiis umama 1 guyoonni ta'an. Isaan guyyoonni kun kan agarsiisan ammo irra deebii
uumamaatii, umama durairra caalaatti.
5. The Eden-Only Theory.
Tarreeffamni waa'ee umamaa kan agarsiisu uumamaaf Qaama irra keessa qofaadha. jannata Eeden.
6. The Gap Theory
Uumam 1:1 irrati hunda'un, waaqayyo addunya gonkumma ta'e uumeera. Uumama 1; 2 irratti hundaa'un
Luusiifer (Seexanich). Dhimaa addunya mormamee fincile. Waaqayyoo Lusiifeer fi addunya balleessaa
cinaadhaan itti murteesse. Waggota miliyoonotaafis qofaa ishee haftee turte. Kanaafis jaataraan qoranoo
lafaa nidarban. Uumama, 1; 3-2; 3 irratti hundaa'un, Bara 4004 Q. l. Ki. Dheedhiiwwan ji'an digdamii
Afran sa'a fi guyyootaa, Irradeebiidhaan ummni umame. Biishop Asheer (Bara 1954) Kan umamamni 5 fi
11n farreeffama dhalootaa ilmaan uumamni yoom akka taate beekuuf bara 4004 itti fayyadamaniiru.
Ta'us akkaataan qorannoo lafaa erga xumuuame tartiiba qamarii bakka hin bu'u.
7. The Sacred Week Theory
Macaafni seera umamaa kan barreessan guyyootaaf torbeewwani yaada bu'urra kan ta'e akka meeshaa ogbarruutti
waaqayyoo fi umamaasaa akka safartuu ayyaana hafuura Isaati,
22