2(6) 2007 - Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie

Archetyp ojca w uje˛ciu psychologii analitycznej K.G. Junga 19
i trudne do przezwycie˛z˙enia stereotypy płciowe. Toksycznos´ć ojca Pigmaliona
wstosunkudocórkiprzejawiasie˛ zatem w postaci nieco bardziej wysubtelnionej
i przez to niejednokrotnie w wie˛kszym stopniu brzemiennej w skutki, niz˙
wtedy, gdy kierowana bywa do synów.
Pierwszy model toksycznej postawy ojca do córki znamionuje sie˛ dwiema
charakterystycznymi cechami. Po pierwsze, wpajaniem córce przekonania, z˙e
jako niewiasta zawsze be˛dzie miała daleko mniejsze moz˙liwos´ci z˙yciowe, a po
drugie, z˙e wszelkie jej osia˛gnie˛cia zalez˙eć be˛da˛ tylko od jego pomocy, uwarunkowanej
oczywis´cie oddaniem i pilnos´cia˛ w wypełnianiu ojcowskich poleceń
iz˙yczeń.
Natomiast drugi model wypaczonej postawy ojca do dorastaja˛cej i rozwijaja˛cej
sie˛ „wedługjegoplanuiupodobań” córki polega na erotycznej fascynacji.
Wtejpostaciucieles´nia sie˛ dosłownie idea mitu Pigmaliona. Przy czym najcze˛s´ciej
erotyczna fascynacja ojca urokiem córki nie przybiera na szcze˛s´cie
postaci otwartej, czyli zwia˛zków kazirodczych (choć wszystkie w zasadzie
badania i obserwacje nad patologia˛ rodzinywykazuja˛, z˙e spos´ród wszystkich
postaci zwia˛zków kazirodczych stosunki ojca z córka˛ nalez˙a˛ do najcze˛stszych),
lecz przejawia sie˛ w dwóch zakamuflowanych postaciach, niestety równiez˙
bardzo szkodliwych zarówno dla prawidłowego rozwoju dziewczynki, jak
i funkcjonowania całej rodziny.
Pierwsza z tych form, to skierowanie nieche˛ci, a niekiedy wre˛cz otwartej
wrogos´ci w stosunku do matki. Ojciec Pigmalion ze szczególna˛ siła˛ ukazuje
w takich przypadkach przejawy niesprawiedliwos´ci ze strony matki (a cze˛sto
iinnych domowników), siebie zas´ przedstawia jako wielkiego cierpie˛tnika,
a równoczes´nie przez nikogo nie docenianego z˙ywiciela i straz˙nika prestiz˙u
całej rodziny. W tej postaci erotyzacji córka, jako najbardziej przez ojca ukochana
istota, wyznaczana bywa niekiedy do otwartej walki ze swa˛ „rywalka˛”,
czyli matka˛, o nalez˙ne prawa biednego i pokrzywdzonego ojca.
Druga postać zakamuflowania erotycznego stosunku ojca do córki przejawia
sie˛ wprzeje˛ciu przez samego ojca roli me˛z˙czyzny rywalizuja˛cego o wzgle˛dy
pods´wiadomej najcze˛s´ciej „wybranki serca”. W praktyce przejawia sie˛ to najcze˛s´ciej
surowymi zakazami kontaktów dorastaja˛cej, a niekiedy nawet dorosłej
córki z rówies´nikami, zakazami poła˛czonymi z przesadnie krytycznymi komentarzami
i ocenami wszystkich potencjalnych rywali, czyli adoratorów córki.
Obie przedstawione formy toksycznych zachowań ojcawobeccórkiskutkuja˛
najcze˛s´ciej powaz˙nymi zaburzeniami w rozwoju społecznym dziewczyny.
B. Goulter i J. Minninger (1994) próbuja˛ nawetstworzyćtypologie˛zachowań
zdominowanych przez ojca córek, w zalez˙nos´ci od przewagi jednego z dwóch
omówionych powyz˙ej rodzajów toksycznos´ci ojca Pigmaliona.
I tak w przypadku skutecznego wpojenia córce przekonania, z˙e wszelkie jej
sukcesy, a nawet samo utrzymywanie sie˛ na poziomie jako takiej egzystencji
zalez˙a˛ od tego, czy polega jedynie na ojcu, wytwarza sie˛ nader znamienna
u wielu kobiet pogoń za silnym me˛z˙czyzna˛, niezalez˙nie od poziomu i zakresu