2(6) 2007 - Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie

46 Marlena Kilian
sie˛ ludzka motywacja do maksymalizowania podstawowej kontroli pomimo
doznania powaz˙nych strat (V. Heyl, H.W. Wahl, 2001).
Korzystanie z pomocy innych osób
Aktywne strategie przystosowawcze do nabytego uszkodzenia realizowane
sa˛ dzie˛ki korzystaniu z pomocy innych osób w wykonywaniu codziennych
czynnos´ci tylko wtedy, kiedy przyjmowane sa˛ jako ostateczny s´rodek realizacji
potrzeby usprawniania. W tym uje˛ciu pełnia˛ podobna˛ role˛ jak pomoce rehabilitacyjne,
np. pomoc w robieniu zakupów umoz˙liwiaja˛ca samodzielne mieszkanie,
korzystanie z przewodnika samodzielne załatwianie spraw poza domem.
W tej sytuacji pomoc innych osób wykorzystywana jest wyła˛cznie w zakresie
czynnos´ci niemoz˙liwych do samodzielnego bezpiecznego wykonania i poprzedzona
wyczerpaniem wszystkich doste˛pnych sposobów moga˛cych te˛ samodzielnos´ć
wykonaniazapewnić(np. techniki adaptacyjne i pomoce rehabilitacyjne).
Korzystanie z pomocy innych zaliczać sie˛ be˛dzie do biernych strategii, kiedy
stanie sie˛ nadrze˛dnym sposobem radzenia sobie z trudnos´ciami funkcjonalnymi
wobec moz˙liwos´ci nauki samodzielnego wykonywania czynnos´ci, wioda˛cym do
utraty samodzielnos´ci i pogłe˛bienia zalez˙nos´ci od s´rodowiska społecznego.
Korzystanie z pomocy innych w codziennym funkcjonowaniu to niepewny
wskaz´nik faktycznych moz˙liwos´ci funkcjonalnych osoby w starszym wieku.
Pomoc moz˙e być bowiem przyjmowana w sytuacji braku rzeczywistych trudnos´ci
w codziennym funkcjonowaniu, albo przeciwnie, odrzucana, kiedy istnieje
rzeczywista potrzeba wsparcia zaburzonego funkcjonowania. Pierwszy przypadek
moz˙na odnies´ć do osób, którym odpowiada stan niepełnosprawnos´ci,
aotrzymywana˛ od innych pomoc traktuja˛ jako np. sposób na zyskiwanie pewnos´ci,
z˙e sa˛ kochani (B. Wright, 1965). Starsze osoby niepełnosprawne moga˛
tym che˛tniej poddawać sie˛ uzalez˙nieniu od pomocy innych, gdyz˙ przewiduja˛
pogorszenie stanu własnego zdrowia lub traktuja˛ ja˛ jako pewien przywilej
wieku starszego naznaczonego niepełnosprawnos´cia˛, która na tym etapie pojmowana
jest jako naturalna i w zwia˛zku z tym nie wymaga przeciwstawienia sie˛.
Ci z seniorów, którzy nie chca˛ pozwolićudzielić sobie pomocy, zwykle wysoko
cenia˛ własna˛ niezalez˙nos´ć, a pomoc traktuja˛ jakopozostaja˛ca˛ w opozycji do
ich osobistych wartos´ci i statusu społecznego.
Ideałem byłoby wypracowanie równowagi mie˛dzy zalez˙nos´cia˛ iniezalez˙nos´cia˛
polegaja˛ca˛ na tym, z˙e osoba z uszkodzeniem wzroku potrafi poprosić o pomoc
i zaakceptować ja˛, jak równiez˙ utrzymaćniezalez˙nos´ć iaktywnos´ć w doste˛pnych
jej funkcjonalnie obszarach (R. Bachman, 1985). A.A. Rosenbloom
stan ten okres´la jako interzalez˙nos´ć iopisujegojakoprocesprzejs´cia ze stanu
zalez˙nos´ci (Nie potrafie˛ czytać, musisz to zrobić za mnie) do niezalez˙nos´ci
(Spróbuje˛ przeczytać to samodzielnie, jednakmoz˙e pojawić sie˛ wniosek Ten
druk jest dla mnie za mały. Nie moz˙esz mi pomóc, i tak nie chce˛ tegoczytać),
by na końcu osia˛gna˛ć interzalez˙nos´ć (Moge˛ przeczytaćte˛ cze˛s´ć, jednak niektóre