2(6) 2007 - Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie

40 Marlena Kilian
Potrzeby rehabilitacyjne zarys koncepcji 2)
Z´ ródeł potrzeb człowieka upatruje sie˛ wjegozalez˙nos´ci od otoczenia. Potrzeba
powstaje na podłoz˙u zaburzenia równowagi mie˛dzy organizmem i s´rodowiskiem,
czyli w sytuacji, kiedy organizm nie moz˙e normalnie funkcjonować.
W wyniku owej rozbiez˙nos´ci rodzi sie˛ motyw pobudzaja˛cy do okres´lonego
działania, który z kolei przywraca stan utraconej równowagi i prowadzi do
zaspokojenia potrzeby. Podobnie potrzeba rehabilitacyjna inicjowana jest zaburzeniem
normy funkcjonalnej, czyli stanem niepełnosprawnos´ci, i prowadzi do
odzyskania w jak najwie˛kszym stopniu poziomu normalnego funkcjonowania na
drodze rehabilitacji.
Diagram 1. Kierunek powstawania i realizowania potrzeby rehabilitacyjnej
Nie zawsze jednak potrzeba rehabilitacyjna prowadzi do rehabilitacji. Podje˛cie
działań rehabilitacyjnych warunkuje nie tyle samo odczuwanie potrzeb rehabilitacyjnych,
co pojawienie sie˛ motywacji ukierunkowanej na usprawnienie
zaburzonego funkcjonowania, która jednak moz˙e sie˛ nie ujawnić, np. w fazie
szoku tuz˙ po doznaniu uszkodzenia, wobec braku przekonania co do efektywnos´ci
oferowanej rehabilitacji, czy tez˙ utoz˙samiania w okresie staros´ci stanu niepełnosprawnos´ci
ze stanem normy.
Zgodnie z powyz˙szym, potrzeba rehabilitacyjna moz˙e zostaćspełnionadzie˛ ki rehabilitacji uwarunkowanej stosowaniem aktywnych strategii radzenia sobie
z niepełnosprawnos´cia˛, prowadza˛cych do odzyskania w jak najwie˛kszym stopniu
samodzielnos´ci. Moz˙e równiez˙ pozostaćniezrealizowana w wyniku stosowania
strategii biernych zwia˛zanych z utrata˛ samodzielnos´ci, a w przypadku
obywania sie˛ bez niczyjej pomocy z zaniedbaniem podstawowych funkcjonalnych
potrzeb. Osoba niepełnosprawna wyraz˙a aktywna˛ postawe˛wobec nabytej
niepełnosprawnos´ci, podejmuja˛c wyzwanie usprawnienia funkcjonowania,
lub przyjmuje postawe˛ bierna˛, wycofuja˛c sie˛ z codziennej aktywnos´ci. Działania
usprawniaja˛ce moga˛ być prowadzoneprzeznia˛samodzielnie z wykorzystaniem
doste˛pnychpomocylub na baziewłasnychtwórczychrozwia˛zań (rehabilitacja
nieformalna, nieprofesjonalna) albo tez˙ w systemie oficjalnej i profesjonalnej
pomocy s´wiadczonej osobom niepełnosprawnym (rehabilitacja formalna,
profesjonalna). Na rehabilitacje˛ formalna˛wskazuja˛jejprzebycielubche˛ć poddania
sie˛ jej oddziaływaniom, na nieformalna˛ zas´ samodzielnie dokonane adap-
2) Pełna koncepcja została zaprezentowana w: M. Kilian, Mechanizmy zaspokajania potrzeb
rehabilitacyjnych teoretyczna koncepcja, Szkoła Specjalna 2007, 2 (marzec−kwiecień),
s. 83−91.