Pomoce dydaktyczne (PDF)

BIGNONIOWATE (Bignoniaceae)
WYSTĘPOWANIE: obszary tropikalne i subtropikalne
(gł. Ameryki Pd.), z jedynie niewieloma
przedstawicielami w krainach o klimacie umiarkowanym.
Ponad 100 rodzajów i ponad 800
gatunków.
MORFOLOGIA: drzewa i krzewy, często
pnącza o zdrewniałych łodygach, rzadko rośliny
zielne. Liście bez przylistków, pojedyncze względnie
pierzasto złożone (wówczas końcowy listek
przekształcony często w wąs), zwykle naprzeciwlegle
ułożone.
KWIATY: duże, efektownie zabarwione, grzbieciste
i w zasadzie 5-dzielne. Zrosłopłatkowa korona
jest od 5-łatkowej do wyraźnie dwuwargowej
(u większości). Pręciki od 5 z silną tendencją do 2.
Słupek górny o zalążni zwykle 2-komorowej.
OWOCE: przeważnie torebka o 2 odpadających
klapach, pozostawiających fałszywą przegrodę
z nasionami; rzadziej mięsiste niepękające.
BŁOTNIOWATE (Nyssaceae)
WYSTĘPOWANIE: pd.-wsch. Azja i pd.-wsch.
część USA aż po Meksyk. Rodzina liczy zaledwie 9
gatunków. W USA drzewa z rodzaju błotnia (Nyssa)
stanowią charakterystyczny składnik lasów porastających
błota i moczary, występują tam często
z cypryśnikiem błotnym (Taxodium distichum).
MORFOLOGIA: drzewa (często pokaźnych
rozmiarów), rzadziej krzewy. Liście ułożone skrętolegle,
nie podzielone, bez przylistków.
KWIATY: drobne, niepozorne, zielonkawobiałe,
promieniste. Przeważnie rozdzielnopłciowe, męskie
zebrane w gęste kwiatostany, osadzone na długich
szypułkach; żeńskie pojedyncze, siedzące. W zasadzie
są 5-krotne, mają zredukowany do 5 niewielkich
ząbków kielich i niewielkie, wolne płatki korony
(w kwiatach żeńskich mogą ulec całkowitej redukcji).
Dno kwiatowe płaskie lub wklęsłe. Pręcikowie
w 2 okółkach, a więc jest tu najczęściej 10
pręcików (w rzadko spotykanych kwiatach obu-
– 10 –
UŻYTKOWANIE: ozdobne. W Polsce uprawiane
północnoamerykańskie i chińskie gatunki
z rodzajów: Catalpa, Campsis, Eccremocarpus.
Uprawiane w krajach ciepłych dzbaniwo (Crescentia
cujete) wytwarza twarde okrywy owocowe używane
zamiast naczyń; kigelia (Kigelia africana), zwana
kiełbasianym drzewem, jest rośliną leczniczą; rząb
(Jacaranda) dostarcza cennego drewna, zwanego
palisandrem, oraz surowca farmaceutycznego.
JK
płciowych liczba pręcików wzrasta czasem do 16!).
Słupek dolny, zbudowany z 2 owocolistków. Zalążnia
1-komorowa.
OWOCE: najczęściej pestkowiec. Nasiona
z tkanką odżywczą.
UŻYTKOWANIE: błotnia leśna (Nyssa silvatica)
jest czasami sadzona w celach ozdobnych
w parkach; jej liście jesienią przebarwiają się
wyjątkowo atrakcyjnie.
JK