Pomoce dydaktyczne (PDF)

GRUBOSZOWATE (Crassulaceae)
WYSTĘPOWANIE: obszary suche i ciepłe,
także krainy o klimacie umiarkowanym; brak natomiast
w Australii i strefie arktycznej. Dużo gatunków
endemicznych występuje na wyspach
Kanaryjskich, niektóre na Maderze. Rodzina obejmuje
ponad 30 rodzajów i około 1450 gatunków.
We florze polskiej występuje 14 gatunków,
z których 9 należy do rodzaju rozchodnik (Sedum).
MORFOLOGIA: prawie wyłącznie rośliny
o grubych, mięsistych liściach (sukulenty liściowe)
i łodygach zielnych albo zdrewniałych i wtedy mają
postać krzewów lub nawet niewielkich drzew.
Liście ułożone skrętolegle lub naprzeciwlegle, blaszki
nie podzielone. Tropikalne Bryophyllum calycinum
znane są z bulwkowatych rozmnóżek.
KWIATY: promieniste, zwykle 5-krotne. Działki
kielicha i płatki korony zwykle wolne. Ilość płatków
korony jest u niektórych przedstawicieli bardzo
zmienna (nawet w obrębie 1 osobnika!). Pręcikowie
GRUJECZNIKOWATE (Cercidiphyllaceae)
WYSTĘPOWANIE: Japonia, Chiny. 1 rodzaj i 2
gatunki: grujecznik japoński (Cercidiphyllum japonicum)
i g. wspaniały (C. magnificum).
MORFOLOGIA: drzewa do 30 m wys., 2-pienne.
Korona szerokopiramidalna. Gałęzie zróżnicowane
na długo- i krótkopędy. Liście z opadającymi
przylistkami; 2-postaciowe: pierzasto unerwione,
okrągławe, z sercowatą nasadą, karbowanym
brzegiem i ustawione naprzeciwlegle na długopędach
albo dłoniasto unerwione, jajowate,
całobrzegie i ustawione skrętolegle na krótkopędach.
W jesienne, wilgotne dni opadłe liście pachną
słodkawo (ciastem?).
KWIATY: 1-płciowe, bez okwiatu, rozwijają się
przed, względnie równocześnie z liśćmi. K. męskie
siedzące, pręcików 8-13. K. żeńskie siędzące, zebrane
są w szypułkowe kwiatostany; słupek o wydłużonej
szyjce, zalążnia górna, 1-komorowa.
OWOCE: mieszki, nasiona drobne, oskrzydlone.
– 24 –
a b c
a) grubosz Crassula, b) rojnik Sempervivum, c) rozchodnik Sedum
składa się z 2 lub rzadziej 1 okółka przeważnie wolnych
pręcików. Owocolistki, w liczbie równej liczbie
płatków korony, tworzą odrębne, zupełnie wolne lub
jedynie częściowo zrośnięte słupki (słupkowie
apokarpiczne). Zalążnie 1-komorowe. Rośliny zapylane
są przez owady, ptaki (Cotyledon) lub są samopylne.
OWOCE: mieszek, wyjątkowo torebka.
UŻYTKOWANIE: ozdobne. W tej rodzinie sukulentów
ciekawym wyjątkiem jest rodzaj uwroć
(Tillaea) – obejmujący roczne, zielne rośliny wodne.
CHRONIONE W POLSCE: wszystkie gatunki
rojników Sempervivum i rojniczków Jovibarba.
JK
gałązka z owocami
UŻYTKOWANIE: ozdobne. Na wiosnę, gałązki
pokryte są czerwonawą „mgiełką” kwiatów i nieco
później młodymi czerwonobrązowymi lub fioletowymi
listkami (wczesny rozwój). Jesienią liście stają
się soczystożółte, częściowo pomarańczowe, łososiowe
i czerwone. Grujeczniki nadają się na formowane
żywopłoty.
JK