Pomoce dydaktyczne (PDF)

PLATANOWATE (Platanaceae)
WYSTĘPOWANIE: Ameryka Pn., Półwysep
Bałkański i Himalaje. Rodzina obejmuje tylko
1 rodzaj – platan (Platanus), liczący – zależnie od
ujęcia taksonomicznego – 7-10 gatunków.
MORFOLOGIA: wysokie i potężne drzewa. Kora
jasna, cienka, która na pniu i na grubszych gałęziach
łuszczy się dużymi płatami. Liście dłoniastoklapowane,
długoogonkowe, z błoniastymi przylistkami.
KWIATY: niepozorne, o silnie zredukowanym
okwiecie lub zupełnie bez okwiatu, rozdzielnopłciowe
i zebrane w charakterystyczne, kuliste
kwiatostany zwisające na długich osiach. W kwiatach
męskich znajdują się 4 pręciki, w żeńskich zaś
kilka (5-7) nie zrośniętych słupków (słupkowie
apokarpiczne), każdy z 1 zgiętą szyjką. Szczególnie
interesująca jest obecność w kwiatach żeńskich 3-
4 prątniczków, które są nie funkcjonującymi pręcikami
– dowodzi to, że przodkowie platanowatych
mieli jeszcze kwiaty obupłciowe.
WYSTĘPOWANIE: głównie na półkuli południowej,
w obszarach górskich tropikalnych, na
półkuli północnej w Azji pd.-wsch., Am.Środk. i na
Antylach. Obejmuje ok. 110 gatunków. Najliczniejszy
rodzaj: zastrzalin (Podocarpus)
MORFOLOGIA: wiecznie zielone drzewa (wys.
do 70 m) np.: Podocarpus dacrydioides z Nowej
Zelandii, P. usambrensis ze wsch. Afryki i krzewy
(1 m wys.) np.: P. alpinus z Tasmanii i Australii.
Liście b. różnorodne od szpilek do pokaźnych,
równowąskich lub lancetowatych blaszek (dł. do
30 cm). Przewody żywiczne wykształcone są tylko
w korze i w liściach.
KWIATY: rozmieszczone zwykle dwupiennie
w pachwinach liści lub na szczytach krótkich
pędów. Kw. męskie zebrane są czasem w kotkowate
kwiatostany przypominające odpowiednie
organy kordaitów. Na ziarenkach pyłku występują
pęcherzyki powietrza. Kw. żeńskie tworzą luźne
– 50 –
słupkowie
pręcikowie
PODOKARPOWATE (Podocarpaceae)
OWOCE: suchy, buławkowaty, jednonasienny
orzeszek, otoczony u nasady długimi, prostymi
włoskami. Kuliste owocostany utrzymują się na
drzewie w ciągu zimy i rozpadają na wiosnę, a poszczególne
orzeszki roznoszone są przez wiatr.
UŻYTKOWANIE: ozdobne, platany sadzone są
zwykle w parkach i przy szerokich alejach. Z drewna
wytwarza się okleinę meblarską, która nie
ustępuje okleinie z orzecha włoskiego.
JK
KWIAT MĘSKI
WSPARTY PODSADKĄ
CZĘŚĆ KWIATU ŻEŃSKIEGO
Z DWOMA ZALĄŻKAMI
kwiatostany nie przypominające szyszek (zaznacza
się wyraźna tendencja do redukcji kwiatów do jednego).
W czasie rozwoju nasienie zostaje obrośnięte
osłonką, zwaną epimacjum i dojrzałe wygląda jak
jagoda – jest miękkie i żywo, przeważnie czerwono
zabarwione.
UŻYTKOWANIE: drewno zazwyczaj żółtawe,
trwałe, pachnące, dobrze nadające się do impregnowania
o dużym lokalnie znaczeniu gospodarczym.
Niektóre nasiona jadalne. Ozdobne, w tropikach jako
rośliny żywopłotowe.
JK