Pomoce dydaktyczne (PDF)
Pomoce dydaktyczne (PDF)
Pomoce dydaktyczne (PDF)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
DZIURAWCOWATE (Guttiferae)<br />
WYSTĘPOWANIE: głównie w obszarach<br />
tropikalnych i subtropikalnych, wyjątek stanowi<br />
dziurawiec (Hypericum). Rodzina obejmuje 35 rodzajów<br />
z 400 gatunkami. W Polsce występuje<br />
7 gatunków dziurawca, najpospolitszym jest d. zwyczajny<br />
(H. perforatum), spotykany na łąkach.<br />
MORFOLOGIA: drzewa, krzewy, rzadko rośliny<br />
zielne, czasem liany. Liście pojedyncze, ułożone<br />
naprzeciwlegle albo okółkowo. Posiadają śródtkankowe<br />
zbiorniki żywicy lub olejków, widoczne<br />
pod światło jako jasne punkty; liście robią wrażenie<br />
podziurkowanych (stąd nazwa rodziny).<br />
KWIATY: promieniste, obu- lub jednopłciowe, zebrane<br />
w szczytowe kwiatostany. W kwiatach męskich<br />
często występuje zmarniały słupek. Działki<br />
i płatki okwiatu w różnej ilości (często 5-krotne),<br />
ułożone są okółkowo względnie częściowo spiralnie.<br />
Pręciki zwykle bardzo liczne, zebrane zwykle w 3-5<br />
pęczków. Pyłek produkowany jest w znacznych ilościach.<br />
Słupek 1, zalążnia górna.<br />
DZWONKOWATE (Campanulaceae)<br />
WYSTĘPOWANIE: we wszystkich strefach<br />
klimatycznych na całym świecie. W tropikach<br />
rosną przeważnie w górach. Rodzina obejmuje<br />
ponad 80 rodzajów i 2300 gatunków. Najliczniejsze<br />
rodzaje: lobelia (Lobelia) – ponad 430 gat.;<br />
dzwonek (Campanula) – ok. 350 gat. W Polsce występuje<br />
5 rodz. i 25 gat.<br />
MORFOLOGIA: większość to rośliny zielne,<br />
wieloletnie. Dla alpejskiego piętra strefy tropikalnej<br />
charakterystyczne są wysokie (do 10 m) gatunki<br />
z rodzaju Lobelia. Liście zwykle skrętoległe, niepodzielone,<br />
całobrzegie lub ząbkowane. W tkankach<br />
występują rurki z sokiem mlecznym. U większości<br />
materiałem zapasowym jest inulina.<br />
KWIATY: obupłciowe, rzadko jednopłciowe,<br />
promieniste lub grzbieciste, najczęściej 5-krotne,<br />
zebrane zwykle w szczytowe lub osiowe kwiatostany.<br />
Płatki korony zrośnięte, działki kielicha wolne.<br />
Pręcików 5, czasem złączonych pylnikami. Słupek 5-,<br />
– 18 –<br />
słupek i pęczek pręcików<br />
OWOCE: torebka, jagoda, pestkowiec.<br />
UŻYTKOWANIE: lecznicze, gł. dziurawca<br />
pospolitego zwanego „zielem świętojańskim”.<br />
Gatunki z tropikalnego rodzaju Garcinia hodowane<br />
są dla pozyskania żywicy gutaperki, poza tym G.<br />
mangostana i G. dulcis mają jadalne owoce. Drzewo<br />
różane (Calophyllum inophyllum) dostarcza cennego<br />
drewna stolarskiego. Amerykańska soczelica<br />
(Vismia guaianensis) wydziela gumigutę składnik<br />
farb drukarskich.<br />
JK<br />
3- lub 2-krotny, wielokomorowy, o zalążni dolnej<br />
z licznymi zalążkami.<br />
OWOCE: torebki, jagody, orzeszki.<br />
UŻYTKOWANIE: głównie jako rośliny ozdobne.<br />
Zgrubiałe korzenie dzwonka rapunkuła (Campanula<br />
rapunculus) są jadalne.<br />
CHRONIONE W POLSCE: lobelia jeziorna<br />
(Lobelia dortmanna), zerwa kulista (Phyteuma<br />
orbiculare).<br />
JK