Pomoce dydaktyczne (PDF)

NIECIERPKOWATE (Balsaminaceae)
WYSTĘPOWANIE: głównie obszary tropikalne
Azji i Afryki, nieliczni przedstawiciele w krainach
o klimacie umiarkowanym. Rodzina obejmuje
2 rodzaje: niecierpek (Impatiens) – ok. 420 gatunków
oraz Hydrocera z jednym bagiennym gatunkiem
na Indo-Malajach. W Polsce: niecierpek pospolity
(I. nolitangere) oraz zawleczone z Azji n. drobnokwiatowy
(I. parviflora) i n. Roylego (I. glandulifera).
MORFOLOGIA: soczyste rośliny zielne (czasem
wodne) albo krzewiny, niekiedy zbliżone do sukulentów,
rzadziej epifity. Liście pojedyncze. Mogą wytwarzać
korzenie podporowe.
KWIATY: obupłciowe, grzbieciste, duże i efektownie
zabarwione, owado- i ptakopylne. Kielich
zabarwiony jak korona składa się z 5 nierównych
działek (jedna z nich opatrzona jest pustą ostrogą).
Korona składa się zwykle z 5 płatków, zrośniętych po
2 (piąty wolny). Pręcikowie specyficzne: 5 pręcików
zrośniętych jest pylnikami w pierścień otaczający
szczyt słupka (górny). Zalążnia 5-komorowa.
NOCNICOWATE (Nyctaginaceae)
WYSTĘPOWANIE: przeważnie obszary tropikalne
Ameryki. Rodzina liczy ok. 30 rodzajów i 300 gat.
MORFOLOGIA: krzewy i drzewa, a także rośliny
zielne. Liście pojedyncze, całkowite, ułożone najczęściej
naprzeciwlegle. Liście kwiatostanowe często
powiększają swe wymiary i przybierają jaskrawe
zabarwienie, szczególnie efektowne u niektórych
pnączy, np. u bugenwilii (Bougainvillea) lub są drobne,
kielichowate, zielone, np. u dziwaczka pospolitego
(Mirabilis jalapa).
KWIATY: przeważnie duże, promieniste, oburzadziej
1-płciowe, zebrane w wierzchotki. Okwiat
pojedynczy, koronokształtny, efektownie zabarwiony
lub niepozorny. Pręciki umieszczone najczęściej
w 1 okółku – jest ich więc zwykle tyle co listków
okwiatu, czyli 5; ale bywa też 1-30. Słupek 1, górny.
Zalążnia 1-komorowa. Rośliny owadopylne.
OWOCE: najczęściej torebka. U Okenia hypogaea
owoce dojrzewają pod ziemią (geocarpia).
– 42 –
OWOCE: torebka rozpadająca się gwałtownie na
5 części, co powoduje rozrzucenie nasion.
UŻYTKOWANIE: gatunki egzotyczne sieje się
w ogródkach jako rośliny ozdobne.
JK
UŻYTKOWANIE: ozdobne, np. dziwaczek
pospolity (Mirabilis jalapa); jest również rośliną
doświadczalną, zwłaszcza w badaniach nad dziedzicznością.
Cierniste pnącza z rodzaju Bougainvillea
pochodzące z Ameryki Pd. świetnie przyjęły się w
obszarze śródziemnomorskim i także tutaj są
wyjątkowo efektowną ozdobą ogrodów.
JK