SpoÅeczny wymiar kryzysu â lekcja dla przyszÅoÅci - Polskie ...

More documents

Recommendations

Info

Część II PUNKTY ZWROTNE go i nawet globalny kryzys (czy kryzysy w ogóle) – jak się okazuje – nie stanowi wystarczającego memento. „Jednak inwestorzy ostatnio (2011 r. – przyp. EM) oszaleli na punkcie wszystkiego, co ma związek z nowymi mediami. Od rozkwitu dotcomów na przełomie tysiącleci nie widziano tylu ofert przyciąganych przez firmy sypiące modnymi słówkami jak: media społecznościowe, platforma, społeczność czy kontent. Facebook, protoplasta ich wszystkich, spodziewa się, że oferta publiczna przyniesie mu wycenę na poziomie 50 mld USD – więcej niż imperium News Corp. Ruperta Murdocha i prawie tyle co Boeing” (Rushe, 2011, s. 30 i n.). Dzieje się tak w sytuacji, gdy „niejedną firmę można kupić za 10 mld USD. Harley-Davidson, liczący 108 lat legendarny producent motocykli, jest wart niewiele mniej. Deutsche Börse zapłaci podobną kwotę za nowojorską giełdę. Taka też jest cena za Twittera, nierentownego, liczącego pięć lat serwisu mikroblogowego, ogłaszanego albo megagwiazdą nowej ery komunikacji, albo najbardziej dętym przykładem kolejnej bańki spekulacyjnej na rynku dotcomów” (tamże). Z jednej strony, można te szacunki postrzegać jako „wyceny z wariatkowa”, z drugiej jednak strony, podkreśla się informacyjną wartość i siłę oddziaływania portali społecznościowych na przemiany społeczno-gospodarcze. Z kolei do pomiaru działalności sektora finansowego odniósł się zaliczany przez „Fortune Magazine” do najbardziej wpływowych osób w świecie biznesu John C. Bogle, założyciel funduszu inwestycyjnego The Vanguard Group. Parafrazując sentencję Winstona Churchilla, krytycznie konstatuje, że „nigdy tak wiele nie było płacone za tak mało”, wskazał tym samym na wynaturzenia w rachunku ekonomicznym (Bogle, 2009, s. 29–47). W literaturze przedmiotu nie brakuje dowodów na to, że sektor finansowy i jego wkład w kształtowanie dobrobytu społecznego jest przewartościowany, co znajduje odzwierciedlenie zarówno w niebotycznych wynagrodzeniach menedżerów, jak i wysokich stopach zwrotu, niemających głębszych podstaw ekonomicznych. Jeśli bowiem uznać, że wycena wartości powinna pozostawać w ścisłym związku z wkładem w pomnażanie dobrobytu społecznego, to w świecie biznesu, zwłaszcza finansowego zasada ta nie ma przełożenia na rzeczywistość (wywiad z J. Sachsem, 2009). Tego m.in. dotyczy opinia Jeffreya Sachsa: „Moi studenci prosto po uniwersytecie lądowali na Wall Street i od razu zarabiali miliony. Wiem, co umieli, więc wiem, że nie byli tych pieniędzy warci”. Jeffrey Sachs ocenia, że „prawdziwy fenomen drugiej części epoki Reagana polegał na tym, że nawet po kolejnych kryzysach, bańkach spekulacyjnych, skandalach, nie wytworzyły się mechanizmy samokorekcyjne, które są największą siłą demokratycznego kapitalizmu. (…) Kiedy spekulacja niszczy gospodarkę, powinna się pojawić siła polityczna ograniczająca swobodę spekulantów. Po raz pierwszy w historii Ameryki nic takiego się nie wydarzyło. Dlaczego? Amerykańska polityka jest skorumpowana bardziej niż kiedykolwiek. Nigdy od najbogatszych ludzi i największych firm nie płynęły do polityki tak wielkie pieniądze. Nigdy kosztująca miliony reklama nie miała tak wielkiego wpływu na wybory” (tamże). W tej sytuacji specjalnego wymiaru nabiera teza Thorsteina Veblena w opublikowanej w 1899 r. Teorii klasy próżniaczej, zgodnie z którą „w przypadku przestępstw przynoszących wielką fortunę przestępcy kara nie jest tak wysoka ani potępienie tak znaczne, jakich należałoby oczekiwać w świetle naiwnie pojmowanego kodeksu moralnego. Złodziej lub oszust, któremu przestępstwo to umożliwiło zyskanie wielkiego bogactwa, łatwiej niż drobny złodziej uniknie rygorystycznego wymiaru sprawiedliwości, a na dodatek, dzięki zdobytemu bogactwu i ostentacyjnemu wydawaniu swych nielegalnych dochodów, zyska pewne quantum dobrej reputacji” (Veblen, 2008, s. 101). Niemiecki filozof Peter Sloterdĳk, odnosząc się do dylematów pojmowania wartości, dochodzi do zaskakującego wniosku, że prawdziwym bohaterem naszych czasów jest Harry Potter. „Otóż powieści o Harrym Potterze zawierają 48
wizję świata pozbawionego realnych granic. Ten swoisty elementarz nakłaniał całe pokolenie czytelników, by odkryło w sobie czarodzieja. Nawiasem mówiąc, angielskie słowo potter znaczy «garncarz», a to rzemieślnik wytwarzający puste naczynia. Dziś tylko nieudacznicy wierzą jeszcze w pracę, pozostali uprawiają garncarską magię i puszczają w ruch swe produkty pochodne” (wywiad z P. Sloterdĳkiem, 2009). Ta przeniknięta gorzką ironią konstatacja wskazuje na zagrożenia wynikające z naruszania proporcji i braku równowagi między zyskiem a nakładem pracy. „Właśnie ta dysproporcja odcisnęła piętno na sposobie myślenia w minionych dziesięcioleciach. Rzesze ludzi chciały wyrwać się z realnego świata, w którym za 40 godzin pracy tygodniowo uzyskuje się zaledwie przeciętne wynagrodzenie, podczas gdy dzięki kilku godzinom magii można dołączyć do grona arcybogatych. Wynaleźliśmy niebezpieczne rachunki. Miejsce prozaicznych równań zajęła cudaczna arytmetyka. Rujnuje to poczucie adekwatności. Nasze rozumienie związków przyczynowo-skutkowych zostało tak samo zniszczone jak poczucie proporcji” (tamże). Potwierdza to też opinia Petera Solomona, byłego wiceprezesa banku inwestycyjnego Lehman Brothers (który jesienią 2008 r. zbankrutował). Peter Solomon eksponuje niekorzystną ewolucję tego sektora, porównując jego obecny stan ze stanem sprzed kilku dekad (wywiad z P. Solomonem 2009). „Firmy na Wall Street praktycznie nie miały wtedy własnego kapitału. Nie inwestowały własnych pieniędzy, lecz handlowały akcjami dla swoich klientów. Były przede wszystkim doradcą i pośrednikiem. Tymczasem w ostatnich latach banki inwestycyjne na Wall Street stały się kopalniami kapitału. Lehman Brothers w latach 60. dysponował może 10 mln własnych USD. W 2007 r. – kilkunastoma miliardami. Aż do obecnego krachu tłumy świetnie wykształconych młodych ludzi trafiających do firm na Wall Street zajmowały się głównie wymyślaniem coraz bardziej skomplikowanych instrumentów finansowych i inwestowaniem w nie pieniędzy swojej firmy” (tamże). Także w tym kontekście prorocza jest teza Veblena: „Ulepszenia nowoczesnych instytucji, faworyzujące finansową stronę interesów, powodują zastępowanie «kapitanów przemysłu», przez bezduszne spółki akcyjne, przez co podstawowa funkcja klasy próżniaczej – posiadanie własności – staje się zbędna” (Veblen, 2008, s. 177). John C. Bogle, stwierdza: „znaleźliśmy się w świecie, w którym zbyt wielu spośród nas nic już chyba nie wytwarza”. Handlujemy tylko kawałkami papieru „wymieniając między sobą tam i z powrotem akcje i obligacje, przy okazji wypłacając za to naszym finansowym krupierom prawdziwe fortuny. W ramach tego trendu koszty automatycznie rosną wraz z tworzeniem bardzo skomplikowanych instrumentów pochodnych (derywatów), za których sprawą w system finansowy zostały wbudowane olbrzymie, a niezgłębione rodzaje ryzyka”. Jest to następstwem m.in. nadmiernej finansyzacji gospodarki, czyli odrywania się przepływów finansowych od procesów realnych, co już samo w sobie może stanowić zarodek kryzysu (Tapscott, Williams, 2008). Ten kierunek przemian sprawia, że, że „sługa staje się panem”. Jak konstatuje Bogle (2009, s. 29–47), „w ciągu dwóch minionych stuleci Ameryka przestawiła się z gospodarki opartej na rolnictwie na gospodarkę opartą na produkcji przemysłowej, potem na gospodarkę opartą na usługach, i teraz na gospodarkę opartą głównie na operacjach finansowych. Jednak ta oparta na finansach gospodarka, z definicji, pomniejsza wartość wytwarzaną przez przedsiębiorstwa produkcyjne”. Choć autor tej opinii nie kwestionuje kreowania przez ten sektor wartości dodanej (m.in. poprzez tworzenie miejsc pracy), to zarazem zwraca uwagę, że im więcej przejmuje dla siebie system finansowy, tym mniej zyskuje inwestor, który jest bazowym „żywicielem” obecnie istniejącego, niezmiernie kosztownego finansowo-inwestycyjnego „łańcucha żywieniowego”. W obecnym kształcie sektor finansowy uszczupla wartość „możliwą do wytworzenia przez społeczeństwo” (tamże). PUNKTY ZWROTNE Część II Biuletyn PTE nr 2(56), luty 2012 49
Page 1 and 2: ISSN 1507-1383 ZARZĄD KRAJOWY POLS
Page 3 and 4: Spis treści Wstęp . . . . . . . .
Page 5 and 6: Wstęp Polskie Towarzystwo Ekonomic
Page 7 and 8: PIERWSZY KONGRES POLSKIEJ MYŚLI ST
Page 9 and 10: ozwiniętych. Przekłada się to ni
Page 11 and 12: 7 Albert Einstein powiedział: „I
Page 13 and 14: Pozytywna lub negatywna ocena dokum
Page 15 and 16: Wielki kryzys a drogi ewolucji syst
Page 17 and 18: kowego i powszechną recesję. Kryz
Page 19 and 20: oślinną (z uwzględnieniem rośli
Page 21 and 22: Na razie zadowala to, że sytuacja
Page 23 and 24: wanie) wpompowywania pieniędzy do
Page 25 and 26: the model) zmuszony był ogłosić
Page 27 and 28: Kilka ostatnich dziesięcioleci prz
Page 29 and 30: strukturalnego kryzysu zadłużenio
Page 31 and 32: kapitalizm odzyska witalność, czy
Page 33 and 34: implikacjami społecznymi jego pocz
Page 35 and 36: Gray J. (2009), False Dawn. The Del
Page 37 and 38: Czy jest wyjście z sytuacji bez wy
Page 39 and 40: Globalne problemy społeczne Julian
Page 41 and 42: Punktem zwrotnym są organizacje po
Page 43 and 44: się społeczeństw w krajach wysok
Page 45 and 46: w cechach, jakości i rozmiarach sp
Page 47 and 48: ej niezmierzonym potencjale spektak
Page 49: larnym przejawem nieprawidłowości
Page 53 and 54: 2011) 10 . Zwłaszcza, że już Hor
Page 55 and 56: zadaniem tak szaleńczym jakby to s
Page 57 and 58: w swoją mądrość i swoją omnipo
Page 59 and 60: IHS Global Insight, Lexington, Mass
Page 61 and 62: zasobów tworzących podstawy do in
Page 63 and 64: Stwierdzić jednak trzeba, że na t
Page 65 and 66: w bankach, utrata płynności sekto
Page 67 and 68: ich zarządzanie doprowadzało inst
Page 69 and 70: darczej w kraju o niższych podatka
Page 71 and 72: Wykres 4. Dochody i wydatki sektora
Page 73 and 74: Tabela 2. Deficyty budżetowe w wyb
Page 75 and 76: Podsumowanie Z przeprowadzonych roz
Page 77 and 78: Jachimek K. (2004), Kierunki ewoluc
Page 79 and 80: jako sternika globalnych finansów,
Page 81 and 82: przywołać słynne dzieło O. Spen
Page 83 and 84: go kręgu uczonych europejskich i a
Page 85 and 86: cie, nawet jeśli przesadnie podkre
Page 87 and 88: a Unia Europejska może użyć swyc
Page 89 and 90: w dyskusji między sobą, lecz tak
Page 91 and 92: Wierzbicki A.P. (2004), Knowledge c
Page 93 and 94: wą rozprawą ze zbuntowaną młodz
Page 95 and 96: maksimum 40% światowego produktu.
Page 97 and 98: i handlowe z Koreą Południową,
Page 99 and 100: Globalne problemy ekologiczne i ich
Page 101 and 102:
tów nowej generacji, a także ze w
Page 103 and 104:
194 kraje oraz Unię Europejską, k
Page 105 and 106:
mogą być coraz bardziej skompliko
Page 107 and 108:
na rzecz Ekorozwoju opracowanie pt.
Page 109 and 110:
ekosystemów jako określonej warto
Page 111 and 112:
Strojec D. (2007), El Nino, 24.06.2
Page 113 and 114:
Tytuł wskazuje, że błękitna eko
Page 115 and 116:
USA Scena globalna XX w. była zdom
Page 117 and 118:
Źródła tego sukcesu gospodarczeg
Page 119 and 120:
Chimerica ta będzie błogosławie
Page 121 and 122:
Szkolnictwo polskie w perspektywie
Page 123 and 124:
wagi na specjalistycznych rynkach p
Page 125 and 126:
studiowania). Można tylko przeciwd
Page 127 and 128:
Ewaluacja programów i instrumentó
Page 129 and 130:
strumentów i ich administratorów
Page 131 and 132:
dzenie wszystkich potencjalnych spo
Page 133 and 134:
Otwarta nauka Bożena Bednarek-Mich
Page 135 and 136:
dwbproject.org/ pozwala naukowcom g
Page 137 and 138:
zdjęć astronomicznych. Wszystkie
Page 139 and 140:
czy wreszcie system finansowania na
Page 141 and 142:
nej, technicznej oraz społecznej w
Page 143 and 144:
standardów została dostrzeżona n
Page 145 and 146:
mi tym razem przez Elsevier. W mome
Page 147 and 148:
do 1997 r. Urszula Płowiec była p
Page 149 and 150:
najbardziej aktualnych zagadnień r
Page 152:
Noblici zekonomii Christopher A. Pi
show all

SpoÅeczny wymiar kryzysu â lekcja dla przyszÅoÅci - Polskie ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

SpoÅeczny wymiar kryzysu â lekcja dla przyszÅoÅci - Polskie ...