Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
~<br />
CHANTAL DELSOL<br />
- ----- - ----- - ----- - ---- - ----- - -._--- -- ----- - --- ----------- - ----- - ----- - ---- - -<br />
Nie mozna nauczye si~ sqdzenia, nie wydajqc zadnej opinii. Ani<br />
nauczye si~ tolerancji, nie majqc jakiegos adwersarza, kt6rego trudno<br />
nam jest tolerowae. Ani poznae, co to religia, nie nauczywszy si~<br />
wierzye. Podobnie tez nikt nie jest w stanie poznae milosci w spos6b<br />
intelektualny, jdli nie kochal najpierw ojca i matki. Chcy przez to<br />
powiedziee, ze nie mozemy przekazywac formy bez zawartosci ani<br />
pytania bez odpowiedzi, choeby prowizorycznej. Dziecko b ~d zie<br />
moglo odstqpie po pewnym czasie od tego, w co ja wierzy, i zwr6cie<br />
si~ ku czemus innemu, nie b~dzie to jednak mozliwe, jdli nie zostanie<br />
wychowane w oparciu 0 jakid szczeg610we przekonania moraIne,<br />
poprzez kt6re nauczy si~ relacji i uzna innosc.<br />
M6wiqc inaczej, problem wolnoSci dziecka nie wyglqda tak, jak<br />
si~ go dzisiaj powszechnie postrzega. Wszyscy jestesmy przekonani,<br />
ze powinno bye ono wolne, rna bowiem - jako osoba - stae si~ kims<br />
autonomicznym i odpowiedzialnym. Ale nie uczynimy go wolnym,<br />
zaprzestajqc przekazywania mu tego, w co wierzymy, z obawy, ze<br />
moglyby poczue siy wyobcowane. Uczynimy je wolnym, przekazujqc<br />
mu nasze przekonania jednoczesnie ze zmyslem krytycznym, tak<br />
aby samo moglo je zweryfikowae, gdy przyjdzie na to czas. Wiem, ze<br />
to zadanie dla akrobaty: przekazywae przekonania i uczye jednoczesnie<br />
zdolnosci rozr6zniania, kt6ra b~dzie je oceniae. Ale gra warta<br />
jest swieczki.<br />
Jestesmy bytami wcielonymi. Wszystko, czego si y uczymy, musi<br />
wcielae siy w jakis konkret, kt6ry daje dziecku oryz. Przywolujqc<br />
poprzedni przyklad: dziecko nauczy siy kochae dziyki konkretnej<br />
miioSci do matki i w tej pierwszej relacji zobaczy, ze milose moze<br />
bye wspaniala albo przysparzae cierpienia, ze moze bye szlachetna<br />
albo zaborcza. Utopiq jest pr6ba wychowania dziecka uOlwersalnego,<br />
kt6re bydzie bezgranicznie wolne, poniewaz bezgranicznie puste.<br />
Wolnose jest tylko mozliwosciq wybrania punktow odniesienia,<br />
za ktare stajemy siy odpowiedzialni. Ale zeby istniee, juz u podstaw<br />
musi siy ona okreslae wed lug tych punkt6w odniesienia i tej odpowiedzialnoSci.<br />
Dziecko nie uczy siy najpierw wolnoSci, a potem dopiero<br />
siy niq posluguje. Uczy siy jej, gdy siy niq posluguje, nieporadnie.<br />
Doswiadczajqc, jak trudna jest odpowiedzialnose, zdaje sobie<br />
sprawy, jak trudna jest wolnose.<br />
24
Change language