Diagnoza stanu kultury w Województwie Małopolskim i analiza SWOT

ubiegających się o tego typu środki, a także działania lobbingowe na rzecz uwzględniania
małopolskich instytucji kultury przy podziale środków i uwzględniania ich w
długoterminowych planach Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Finansowanie kultury w krajach Unii Europejskiej – pośrednie źródła finansowania ze
środków publicznych
Pośrednie źródła finansowania kultury w formie różnorodnych ulg podatkowych czy niższego
podatku VAT na dobra kultury są powszechne w krajach Unii Europejskiej. Często tego typu
bodźce przyjmują skomplikowaną postać, a do odpowiednich ulg uprawnione są tylko
określone podmioty (np. w zależności od formy prawnej, bądź tylko organizacje wpisane na
specjalną listę). W Polsce tego typu finansowanie występuje w różnych formach – przykładem
jest np. możliwość przekazania 1% podatku na organizację pożytku publicznego lub odliczenia
od dochodu do opodatkowania darowizny dla OPP. Tego typu formy wsparcia dla kultury są
często istotniejsze niż bezpośrednie finansowanie – ze względu na swój charakter są jednak
trudne do zmierzenia i porównania pomiędzy krajami.
Ze względu na charakter tego typu rozwiązań, determinowany przez rozwiązania ustawowe,
wpływ władz samorządu województwa na finansowanie kultury tym kanałem jest
niewielki. Katalog potencjalnych działań obejmuje lobbowanie na szczeblu centralnym, a
także wskazywanie instytucjom kultury możliwości skorzystania z tego typu źródeł, np.
wsparcie działań na rzecz promocji instytucji kultury w zakresie pozyskiwania tzw. „jednego
procenta” na przykład poprzez organizowanie fundacji je wspierających, które mogą uzyskać
status OPP.
Finansowanie kultury w krajach Unii Europejskiej – prywatne źródła finansowania
Wsparcie dla kultury ze strony biznesu w ostatnich latach rośnie, choć tempo tego wzrostu
w wyniku kryzysu ekonomicznego spada. Pobudkami dofinansowywania instytucji kultury są
zarówno czynniki marketingowe i prestiżowe, jak również etyczne. Dane statystyczne na ten
temat są wciąż bardzo ubogie. Pomimo to, informacje ERICarts 14 wskazują, że najwięcej na
kulturę łożą przedsiębiorstwa niemieckie i brytyjskie, co nie powinno dziwić zważywszy na
długą tradycję wspierania tego typu przedsięwzięć w tych krajach (choć – co warto podkreślić
– pojawiają się też głosy wskazujące na negatywne efekty tak silnego powiązania instytucji
kultury z biznesem 15 ). W państwach tych, firmy nawiązują długookresową współpracę z
aktorami i instytucjami, wspierają również regionalne i lokalne imprezy. W wypadku innych
państw Europy Zachodniej, prywatne źródła finansowania dostarczają zazwyczaj nie więcej,
niż kilku procent budżetów instytucji kultury. Dla przykładu: w Finlandii wkład spoza środków
14 Council of Europe/ERICarts, Compendium of Cultural Policies and Trends in Europe, 12th edition, 2011.
15 Jak przekonuje Rebecca Gordon Nesbitt, w Zjednoczonym Królestwie partnerstwo publiczno-prywatne
sprzyja promowaniu „bezpiecznej” sztuki, przy równoczesnym pominięciu sztuki krytycznej i aktywności
ukierunkowanych na budowanie kapitału społecznego i działania z osobami wykluczonymi (zob. Rebecca
Gordon Nesbitt, Nie oglądaj się za siebie w gniewie, w: Europejskie polityki kulturalne, red. M. Lind, R.
Minichbauer, www.wuw2009.pl/download/calosc(1).pdf, s. 49-63). Co więcej, powiązanie produkcji
artystycznej ze wsparciem korporacyjnych sponsorów może sprawiad, że instytucje kultury stają się
narzędziem lobbingu i manipulacji ze strony biznesu (zob. K. Szreder, Kultura się z wami policzy, w:
Ekonomia kultury. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2010, s. 64).
33