Pokaż treść!

PROZA
Antykwariusz
Tadeusz Ryciarski
Uchylane z wolna przeszklone drzwi antykwariatu
poruszyły wiszący nad nimi dzwonek. Dźwięk był
metaliczny, ale łagodny, parosekundowy, poprzecinany
ledwie wyczuwalnymi pauzami ciszy. Obojętny
na siłę klientów wprawiających w ruch prosty mechanizm
alarmowy, zawsze brzmiał tak samo. Mógł
go uruchomić choleryk energicznym pchnięciem, zahukana
cicha myszka, angielski flegmatyk lub jego
królowa, nawet brygada antyterrorystyczna wyłamująca
wejście. Nie miało znaczenia, kto wchodzi i wychodzi.
Dzwonek wszystkich, dosłownie wszystkich,
anonsował z jednakową głośnością.
Jacenty, bibliofil z opadającymi na kark przydługimi
siwiejący włosami, które zdradzały jego hippisowską
przeszłość, dałby wiele, żeby choć jednym
mocniejszym tonem sygnalizował nadejście klienta,
o którym od razu wiadomo, że będzie z nim można
ubić interes. Uwolniłoby go to od bezsensownych
rozmów z całą resztą bezwartościowych biznesowo
humanistów o bogatym wnętrzu i pustym portfelu.
Potrafili przez godzinę wertować jedną książkę
za kilka groszy, by w końcu odłożyć ją na półkę i odwrócić
się na pięcie. Witało ich i żegnało zawsze jednakowe,
przytłumione brzmienie. Na żadne porozumiewawcze
dzyń-dzyń antykwariusz nie mógł liczyć,
toteż lekceważył dzwonek.
I tym razem nie zareagował. Przeglądał w głębi
antykwariatu niesprzedawalne nabytki, manowce
swoich literackich fascynacji i handlowych kalkulacji.
Dopiero dobiegające z przyległego pomieszczenia
teatralne chrząknięcia odwróciły jego uwagę od
dwóch prawie półmetrowych stosów książek z pożółkłymi
kartkami. Nie musiał oglądać klienta, ani
studiować psychologii zachowań, żeby wiedzieć, że
z nim nie pohandluje. Zdradzało go dyskretne sygnalizowanie
obecności, po którym powinno dobiec
z oddali: „dzień dobry!” lub „jest tu kto!” Potem
musiało paść sakramentalne, czy byłby zainteresowany
zakupem. Byłby, ale przypadkowego „białego
kruka” się nie spodziewał, zaś cała powojenna reszta
niewiele była warta.
Choć znał na pamięć niepisany scenariusz odwiedzin,
nie czekał dłużej na jego spełnienie. Niespiesznie
wyszedł z zaplecza przesiąkniętego ciężkim zapachem
kurzu i kawy.
Przy stole zawalonym wysłużonymi kryminałami,
koło półki przeznaczonej dla meblujących się sno-
bów z klasyką w inkrustowanych okładkach, stała
Anna, jego pierwsza miłość. Bosko wyglądała w tej
scenerii. Nie zmieniła się ani trochę: szczupła, oczy
niebieskie, czarne brwi, nos zalotnie zadarty, wargi
wyraźnie zarysowane, wydatne. Jedynie włosy o ton
ciemniejsze, no i strój nie ten co wtedy, tylko dzisiejszy.
Ubierała się w wysokie dżinsy z szerokimi nogawkami,
teraz miała obcisłe, fabrycznie wytarte biodrówki.
Jakby po prostu wskoczyła przed chwilą we
współczesne ciuchy i wybiegła z bramy na umówione
w Alejach spotkanie. Ale minęło … Zaraz, kiedy
to było – próbował umiejscowić w czasie ich rozstanie.
Data goniła datę, zdarzenie ścigało zdarzenie.
Zaskoczony wizytą, miał mętlik w głowie. Stał blady,
milczący, zahipnotyzowany. Jedynie oczy taksowały
bezwstydnie twarz i ciało jego pierwszej kobiety.
- Czy z panem wszystko w porządku – zaniepokoiła
się na serio.
- Aniu, kochanie, dlaczego mówisz mi pan – wyszeptał
zdumiony.
- Ja pana nie znam! – oburzyła się.
Speszony przeprosił za pomyłkę, choć dalej nie
rozumiał, dlaczego go nie poznaje. Albo raczej udaje,
że nie zna. Przecież nie mógł się aż tak zmienić.
A może to nie ona Może Stwórca przestał silić się
na oryginalność i powołał do życia dwie identyczne
istoty, które miały na zawsze zagubić się w oceanie
siedmiu miliardów anonimowych istnień zamieszkujących
planetę. Albo uznał, że osiągnął doskonałość,
ideał, perfekcyjny wzorzec zasługujący na powtórzenie,
który nie wiedzieć czemu zjawił się w antykwariacie
i był na wyciągnięcie ręki. W każdym razie ich
spotkanie mogło być wielką mistyfikacją, którą próbował
gorączkowo rozszyfrować.
- To ja, ja, ja, Ja-centy – zaczął dukać, co mu się
zdarzało tylko w silnej emocji.
- Pogięło cię, gościu – bezpardonowa, mocna odzywka
podziałała niczym walnięcie obuchem w łeb.
Nie, to nie mogła być jego Ania. Antykwariusz obcował
ze słowem, a ten zwrot na pewno nie pochodził
z jej wokabularza. Ludzie mogą się zmieniać, nawet
zastygać w niezmienionej postaci, ale sposób wysławiania
się pozostaje. Jest jak przyznany na wieczność
kod pocztowy kierujący słowny przekaz pod właściwy
adres osobisty, generacyjny, środowiskowy, terytorialny.
Na przykład tylko pod 42-200 mówi się
„chapcie” i „schódki”. Nigdzie indziej nie kaleczą
w ten sposób polszczyzny. Ale przynajmniej wiadomo,
kto zacz. Nie, to nie ona – zawyrokował w myśli.
- Kim pani właściwie jest
- Chciałam sprzedać trochę książek, bo zostały
w mieszkaniu po śmierci mamy.
- Po śmierci mamy, po śmierci mamy, powiada
pani, że po śmierci mamy… – powtarzał jak zaklęcie,
które wyczuwalnie jest ważne, jednak jego sprawczej
30 aleje III