Pokaż treść!

SENTYMENTY
Pociągiem było wygodniej…
Zbisław Janikowski
Podróżowaliśmy ostatnio różnymi pojazdami od
konnej dorożki przez rowery po pierwsze samochody,
po miejskie autobusy, tramwaje. Jeździliśmy nimi
ulicami naszego miasta ale i dalej, po Polsce a bywało,
że i za granicę. Jednak w tamtych odległych
już czasach do prawdziwych podróży służyły pociągi
a Częstochowa była w tym cudownym położeniu,
że od nas można było jechać niemal wszędzie i to bez
większych komplikacji, a częstochowski dworzec kolejowy
był na owe czasy pojemny i wygodny.
A zaczęło się wszystko w 1846 roku kiedy to 17
listopada na nowy częstochowski dworzec sławnej
„wiedenki” wjechał pierwszy prawdziwy pociąg. Nie
myślcie jednak, że fakt ten pamiętam za to z tego co
tu miało miejsce w sto lat później aż po dzień dzisiejszy
- pamiętam niejedno.
Otóż pamiętam dworzec z powojennych lat, panował
tu jeszcze przedwojenny porządek, wejścia
na perony pilnował siedzący w budce bileter, który
wpuszczał tylko za okazaniem ważnego biletu upoważniającego
do przejazdu lub za okazaniem specjalnej
wykupionej w kasie „peronówki”, czyli biletu
upoważniającego do wejścia na dworcowe perony.
A wchodziło się po przyjeżdżającą w odwiedziny
lub żegnaną we łzach ciocię, wchodziło się do działającego
tu całą dobę zakładu fryzjerskiego (oj była na
to moda),wreszcie do naprawdę przyzwoitej dworcowej
restauracji i (też modnej). Gdy już walec uspołeczniania
handlu i usług zgniótł te bastiony prywatnej
inicjatywy odwiedzało się jeszcze dworzec na
późnowieczorne lub nocne piwko
z tym, że to było już nie TO.
Dworcowe poczekalnie były
niemal jak a Indiach, kastowe,
czyli pierwszej i drugiej klasy.
Była też (a jakże) dworcowa toaleta,
cały budyneczek w stylu
kolei Warszawsko-Wiedeńskiej
(budyneczek stoi dalej z tym że
są w nim jakieś sklepiki z ciuchami),
jak to w takich przybytkach
bywa nie było tam zbyt
schludnie za to wystrój przypominał
lata świetności, kafelki
o niespotykanych dziś kształtach,
od bieli odcinały się ciemnogranatowe
lub ciemnozielone
szlaczki, żółte ozdobniki i bardzo już archaiczne urządzenia
sanitarne (żeliwne emaliowane płyty z bezpośrednim
zrzutem w przepastne głębiny). Sam dworzec
to bardzo solidny budynek stylizowany na starodawny
parowóz, hol z czterema potężnymi filarami
i umiejscowionymi w czterech rogach kasami biletowymi,
wielkie białe tablice rozkładów jazdy, okrągły
biały z czarnymi cyframi i wskazówkami (bardzo dokładny)
zegar, ściany w okresie nachalnej stalinowskiej
propagandy niemal wytapetowano propagandowymi
plakatami, z których straszyły karykatury Wuja
Sama, krwawego hiszpańskiego generalissimusa -
Franco, przewrotnego jugosłowiańskiego Tito, chińskiego
Czang- Kai -Czeka i innych wrogich nam person
światowej polityki . Dla równowagi z pomiędzy
tych upiornych postaci uśmiechały się do podróżnych
dziewczyny siedzące na traktorach lub inne ze snopami
złotej pszenicy w rękach. Dworzec ten miał jedna
bardzo charakterystyczna rzecz – swój niepowtarzalny
zapach, a może był to dworcowy smród Mieszanina
papierosowego dymy, mokrej parującej odzieży,
przepoconego obuwia, nadpsutych podróżnych zapasów
spożywczych. Nasilał się ten zapach gdy na
osobny nieprzelotowy tak jak gdyby izolowany peron
kielecki wjeżdżał pociąg właśnie stamtąd.
Dworcowe perony były już przedsionkiem wielkiego
świata, szczególnie ten pierwszy, najważniejszy,
niemal reprezentacyjny. Szeroki, wygodny przykryty
dachem z niego był właśnie dostęp do wcześniej
wymienionych dóbr lub jak kto woli usług gastronomicznych.
Stąd roztaczał się widok na plątaninę
torów i zwrotnic, zlokalizowaną naprzeciwko parowozownię,
obrotnicę, na której ustawiano parowozy
do jazdy po wyznaczonych torach i w wyznaczonych
kierunkach. Przy torach stały wielkie pompy do
napełniania wodą tendrów parowozów (bo w takim
parowozie oprócz zapasu węgla na drogę niezbęd-
Fot. Leszek Pilichowski
aleje III 39