Polska Zbrojna 3/2012

ez morału
bez morału bez morału
Bogusław
Pacek
Dyskusja z konstytucją
Warto pomyśleć o doprecyzowaniu spraw
dotyczących naczelnego dowódcy
sił zbrojnych.
Generał dywizji
BOGuSłAw PAceK
jest radcą ministra
obrony narodowej.
Trwają prace zespołu, który
ma doprowadzić do integracji
systemu dowodzenia Sił
Zbrojnych RP. To zadanie
i trudne, i odpowiedzialne.
A ponieważ wszystko, co czyni wojsko,
tak naprawdę w największym stopniu służy
przygotowaniom armii do wojny, a nie
do pokoju, warto przy okazji pomyśleć
o doprecyzowaniu spraw dotyczących naczelnego
dowódcy sił zbrojnych. Konstytucja
RP mówi, że na wypadek wojny prezydent RP na wniosek prezesa
Rady Ministrów powołuje naczelnego dowódcę sił zbrojnych.
W takim samym trybie może też go odwołać. Prezydent sam może zostać
tym dowódcą albo powierzyć dowodzenie innej osobie, na przykład
pierwszemu żołnierzowi, czyli szefowi Sztabu Generalnego WP.
Niby wszystko proste, a jednak nie do końca.
To w czasie pokoju wojsko przygotowuje się do ewentualnej wojny;
wszyscy żołnierze, od szeregowych, po najwyższych dowódców włącznie.
Okazuje się, że niekoniecznie. Bo tak naprawdę nie wiadomo, kto
winien się przygotowywać do roli najwyższego dowódcy. Sytuacja wygląda
zupełnie inaczej, gdy roli tej podejmuje się osobiście sam prezydent.
Wówczas należałoby się spodziewać udziału głowy państwa
w ćwiczeniach, treningach, szkoleniach dowództw. Jeżeli miałby to być
szef SGWP, co wydaje się najbardziej prawdopodobnym wariantem, to
także trzeba by to ustalić już teraz. Bo on ma określone zadania jako
szef Sztabu Generalnego także na czas wojny, i ktoś w sposób zaplanowany
musiałby tę rolę przejąć. Jeżeli naczelny dowódca SZ w czasie
wojny, jak mówi ustawa o powszechnym obowiązku obrony, dowodzi
siłami zbrojnymi oraz innymi jednostkami organizacyjnymi, jeżeli wykorzystuje
do tego ogniwa wojennego systemu dowodzenia oraz elementy
kierowania mobilizacją i rozwinięciem wojsk, to musi być mi-
strzem dowodzenia doskonale do tego przygotowanym. Jeśli wskażemy
już w czasie pokoju, kto będzie dowódcą podczas wojny, można stworzyć
tej osobie realną szansę przygotowania się do tej roli. To samo dotyczy tego,
kto będzie musiał go zastąpić, gdyby zaszła taka potrzeba.
Wojny niekoniecznie wygrywają pierwsze zastępy. Drugie muszą być
tak samo dobre jak te, które odgrywają rolę pierwszoplanową. W sytuacjach
nadzwyczajnych ważnym czynnikiem jest czas. Może trzeba rozważyć,
czy niezbędny jest wniosek premiera, aby prezydent mógł wyznaczyć
naczelnego dowódcę? A co, jeżeli taki wniosek nie wpłynie? Albo
jeżeli szef rządu będzie miał innego kandydata
na stanowisko dowódcy niż prezydent?
Zagrożenie wojenne jest zbyt poważną sprawą,
aby można było pozwolić sobie na to, żeby
mieć takie dylematy. Prezydent w czasie
pokoju zatwierdza Strategię Bezpieczeństwa
Narodowego, wydaje Strategiczną Dyrektywę
Obronną, może zmienić stan gotowości
obronnej i określa na wniosek MON główne
kierunki rozwoju sił zbrojnych. W stanie wojennym
kieruje obroną państwa we współdziałaniu
z Radą Ministrów.
Może lepiej byłoby, żeby jednak mianowanie
naczelnego dowódcy SZ następowało już
w czasie pokoju, a nie dopiero gdy zacznie
się konflikt. Prezydent w trakcie wojny podejmuje
wiele decyzji, lecz wszystkie na
wniosek premiera lub naczelnego dowódcy.
Obrona państwa to zadanie bardziej rządu niż
prezydenta. Niektórzy więc pytają, czy to nie
premier powinien być przełożonym naczelnego
dowódcy. Dziś trudno o tym dyskutować,
bo to dyskusja z konstytucją.
•
34 POLSKA ZBROJNA NR 3 | 15 StycZNiA 2012