Polska Zbrojna 3/2012

II WOJNA ŚWIATOWA MNIeJ chluby pOd leNINO
Ze względów politycznych i propagandowych bitwę pod Lenino przedstawiano jako wielkie zwycięstwo kościuszkowców i Armii Czerwonej.
chać czołgi. Generał Berling przytoczył tylko
słowa jednego z saperów, który wyjaśnił mu,
że dolina nie została rozpoznana, „bo tam
strzelają”.
Za rozpoznanie warunków terenowych i dopilnowanie
przygotowania 1 Pułku Czołgów
do natarcia odpowiedzialny był jego dowódca
podpułkownik Anatol Wojnowski. Nie wywiązał
się on z tych obowiązków. Wezwany po
bitwie do raportu przez generała Berlinga
„ukrył się w szpitalu i słuch po nim zaginął.
Dowództwo 1 Pułku Czołgów objął pułkownik
Czajnikow [Piotr Czajnikow – przyp. W.R.],
dotychczasowy szef sztabu pułku. W czasie bitwy
on dowodził pułkiem, podczas gdy
Wojnowski, odurzony alkoholem do nieprzytomności,
leżał w jakiejś stodole. Mnie [generała
Berlinga – przyp. W.R.] poinformowano,
że uległ on gwałtownemu atakowi kamicy
nerkowej”.
Zdejmowanie
wojnowskiego
Generał Berling nie napisał jednak, że
wcześniej bezskutecznie próbował zdjąć podpułkownika
Wojnowskiego z funkcji dowódcy
1 Pułku Czołgów. Nie nadawał się on na to
stanowisko – czuł się obywatelem ZSRR, do
tego pokrzywdzonym, gdyż wbrew swojej
woli, z powodu polskiego pochodzenia, został
odkomenderowany z Armii Czerwonej do
Wojska Polskiego. Powszechnie wiedziano,
że nadużywa alkoholu, w sztabie urządza częste
libacje, w których biorą udział szef sztabu
major Jurasow, jego zastępca kapitan
Aleksander Kozakow i zastępca dowódcy
pułku do spraw technicznych major
Kazimierz Demianowicz. Ignoruje ponadto
swoje obowiązki, nie umie zaprowadzić porządku
i dyscypliny w pułku.
Okazja do zdjęcia podpułkownika
Wojnowskiego ze stanowiska nadarzyła się
20 czerwca 1943 roku, kiedy doszło do kolejnej
awantury wywołanej alkoholem. Tego dnia
Wojnowski upił się z majorem Jurasowem.
W pewnym momencie wybiegł w nocy na teren
obozu i zaczął strzelać z rewolweru do
wartowników, wznosząc przy tym wulgarne
okrzyki pod adresem Polski, Polaków
i Związku Patriotów Polskich. Pijany
Jurasow powiadomił o wyczynach Wojnowskiego
porucznika Jerzego Putramenta
(znanego w PRL literata), zastępcę dowódcy
pułku do spraw oświatowych, który tak opisał
to wydarzenie: „Dopadamy do pułkownika
[Wojnowskiego – przyp. W.R.]. Piana
z ust, rewolwerem wymachuje. Kilka sosen
dalej przestraszona sylwetka wartownika pod
namiotem żołnierskim. Chwytamy podpułkownika
pod ramiona. Szef sztabu Jurasow
coś do niego zagaduje. Ja jestem tak wściekły,
że milczę. Tylko wyłuskuję mu rewolwer.
Pułkownik się opiera, nie chce iść spać. Lekko
wykręcamy mu ręce. Wykręciłbym silnej.
Rusza wreszcie. Idzie i klnie na cały las.
Klnie bardzo konkretnie: dywizję, ZPP,
Wasilewską. […] Wleczemy go do naszego
domku. W pokoju każemy iść do łóżka. Nie
chce. Zaczynamy go przemocą rozbierać.
Nie poddaje się. Wtedy szef sztabu ciska go
na łóżko i chwyta za gardło. Korzystam
z okazji i ściągam zeń spodnie. To pomaga.
Bez spodni daje się ułożyć, mówi nawet «dobranoc»
i zaraz zasypia”.
Niestety, wniosek generała Berlinga skierowany
do Głównego Zarządu Kadr Armii
Czerwonej o wyznaczenie nowego dowódcy
1 Pułku Czołgów nie uzyskał akceptacji.
24 czerwca 1943 roku podpułkownik
Wojnowski powrócił więc na stanowisko dowódcy
pułku. I poprowadził swój oddział do
boju z wiadomym skutkiem pod Lenino.
Ostatecznie został odwołany, ale dopiero
17 listopada 1943 roku.
•
62 POLSKA ZBROJNA NR 3 | 15 StycZNiA 2012