Ma'muriy huquq. Odilqoriyev X.T. va Qosimov B.E. umumiy tahririda ...

ishning oldingi uslubidan (ma’muriy-buyruqbozlik) butunlayvoz kechish, iqtisodiy omil va vositalarni keng joriy etish — bozormunosabatlarining tub negizidir. Ushbu jarayonda davlat boshqaruvifaoliyatini tartibga soluvchi bir qator qonunchilik hujjatlari qabulqilingan. Bu qonunchilikning asosini - O‘zbekiston RespublikasiKonstitutsiyasi tashkil etadi.Ma’lumki, O‘zbekiston Respublikasining KonstitutsiyasiO‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1992-yil 8-dekabrdabo‘lib o‘tgan o‘n ikkinchi chaqiriq o‘n birinchi sessiyasida qabulqilindi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi — ma’muriyhuquqning asosiy manbai sifatida, davlat boshqaruvini tashkiletish va amalga oshirishning boshlang‘ich huquqiy asoslarinibelgilab bergan.Konstitutsiyaning bir necha moddalari bevosita davlatboshqaruvini huquqiy tartibga solishga qaratilgan. Jumladan,Konstitutsiyaning 1-moddasida O‘zbekiston — suveren demokratikrespublika, deb ko‘rsatilgan va o‘zbek davlatchiligining tub mohiyati,ya’ni O‘zbekiston suveren davlat ekanligi bevosita ta’kidlangan.Suverenitet — har qanday davlatning eng muhim, ajralmasbelgilaridan biridir.O‘zbekiston — demokratik davlatdir. Bu insonparvarlikqoidalariga asoslangan, fuqarolarning jinsi, irqi, tili, millati, dini,ijtimoiy kelib chiqishi, shaxsiy va ijtimoiy mavqei, siyosiye’tiqodidan qat’i nazar, huquq va erkinliklari ta’minlab beriladigandavlatdir.O‘zbekistonda davlatni boshqarish shakli respublikadir. Respublika- xalq hokimiyati demakdir. Respublika — eng asosiyumuminsoniy huquqiy boyliklardan biri. Boshqaruvning respublikashakli davlat organlari vakolatlarini aniq belgilab berishni, qonunchiqaruvchi va ijroiya organlarining saylab qo‘yilishini anglatadi.Konstitutsiyaga binoan, davlat xalq irodasini ifoda etib, uningmanfaatlariga xizmat qiladi. Davlat organlari va mansabdor shaxslarjamiyat va fuqarolar oldida mas’uldirlar (2-m.).Mazkur konstitutsiyaviy norma orqali fuqarolar manfaatiningustunligi qonuniy ravishda mustahkamlangan va kafolatlangan.Davlatning fuqarolar oldidagi mas’uliyatining mavjudligidemokratik huquqiy davlatning muhim belgilaridan hisoblanadi.Davlat qonun doirasida insonlar uchun zarur shart-sharoitlarniyaratib bermog‘i lozim. Shuning uchun ham, davlat xalq irodasiniifodalamog‘i, uning manfaatlari, xohish-istaklariga xizmat qilmog‘ilozim.O‘zbekiston Respublikasi o‘zining milliy-davlat va ma’muriyhududiytuzilishini, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlariningtizimini belgilaydi, ichki va tashqi siyosatini amalga oshiradi.Mazkur konstitutsiyaviy qoidadan kelib chiqadigan bo‘lsak,O‘zbekiston Respublikasi mustaqil davlat sifatida o‘zining davlathokimiyatini va davlat boshqaruvi organlarining tizimini belgilabberadi. Konstitutsiyaning beshinchi bo‘limi aynan shu masalalarniyoritib berishga qaratilgandir.O‘zbekiston Respublikasida davlat hokimiyati xalq manfaatlariniko‘zlab va O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi hamdauning asosida qabul qilingan qonunlar vakolat bergan idoralartomonidangina amalga oshiriladi. Konstitutsiyada nazarda tutilmagantartibda davlat hokimiyati vakolatlarini o‘zlashtirish, hokimiyatidoralari faoliyatini to‘xtatib qo‘yish yoki tugatish, hokimiyatningyangi va muvoziy tarkiblarini tuzish Konstitutsiyaga xilof hisoblanadiva qonunga binoan javobgarlikka tortishga asos bo‘ladi (7-m.).Demak O‘zbekiston Respublikasida davlat hokimiyati, shujumladan, boshqaruv faoliyati qonunlarda nazarda tutilgan tartibdatashkil etilgan davlat organlari tomonidan amalga oshiriladi. Davlatorganlari faqatgina qonunchilik hujjatlarida ko‘rsatib o‘tilgan vakolatdoirasida harakat qilishlari mumkin.Davlat organlarining Konstitutsiya va qonunlarga so‘zsiz itoatetishi va shu asosda faoliyat ko‘rsatishi huquqiy davlatning muhimbelgisi hisoblanadi.O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga binoan O‘zbekistonxalqi nomidan faqat u saylagan respublika Oliy Majlisi va Prezidentiish olib borishi mumkin (10-m.).O‘zbekiston Respublikasi davlat hokimiyatining tizimihokimiyatning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatigabo‘linishi prinsiðiga asoslanadi (11-m.).26 27