Ma'muriy huquq. Odilqoriyev X.T. va Qosimov B.E. umumiy tahririda ...

4. Qabul qilinadigan qarorlar, o‘z vazifasini bajarmaganlik yokilozim darajada bajarmaganlik uchun davlat xizmatchilariningjavobgarligi prinsiði.Mazkur prinsið davlat xizmatchilarining mansab majburiyatlarinivijdonan va to‘g‘ri bajarishlarini ta’minlaydi.Davlat xizmatchilari tomonidan qabul qilinadigan har qandayqaror qonuniy, maqsadga muvofiq va boshqaruv aktlarigaqo‘yiladigan talablarga mos bo‘lishi lozim.Davlat xizmatchisining o‘ziga yuklatilgan vazifalarni bajarmasligiyoki lozim darajada bajarmaganligi yoxud mansabvakolatlaridan chetga chiqishi, unga nisbatan javobgarlik choralariniqo‘llashga olib keladi.5. Davlat xizmatchilarini ijtimoiy himoya qilish prinsiði.Amaldagi qonunchilikda davlat xizmatchilari uchun quyidagiijtimoiy himoya vositalari o‘rnatilgan: haq to‘lanadigan mehnatta’tili; davlat hisobidan tibbiy xizmatdan foydalanish; davlat xizmatchilario‘z vazifalarini bajarayotganda ularning va oila a’zolariningsha’ni, qadr-qimmati hamda boshqa huquq va manfaatlarininoqonuniy xatti-harakatlardan himoya qilish; transport va boshqaaloqa vositalari bilan ta’minlash va boshqalar.2-§. Davlat xizmatchisi tushunchasi,xususiyatlari va turlariDavlat xizmatchilari — huquqning individual subyektlaridaniborat bo‘lgan ijtimoiy guruh bo‘lib, ma’lum bir haq evaziga davlatorganlarining vazifa va funksiyalarini amalga oshiradilar.Tuziladigan har bir tashkilot normal faoliyat ko‘rsatishiuchun maxsus tayyorlangan xizmatchilardan iborat ma’lumpersonaliga ega bo‘lishi lozim. Tashkilot turiga qarab huquqobyektlarining quyidagi, ya’ni davlat (davlat organlari), mahalliyorganlar, jamoat birlashmalari, nodavlat, tijorat, notijorat, diniy,xususiy, xalqaro tashkilotlarning xizmatchilarini ko‘rsatib o‘tishmumkin.Davlat va mahalliy organlarning xizmatchilari davlat va mahalliyorganlar oldida turgan vazifa va funksiyalarni amalga oshiradilar.Davlat xizmatchisi, keng ma’noda, davlat vazifa va funksiyalarininafaqat davlat organlarida, balki davlatning boshqa tashkilot,muassasa va korxonalarida amalga oshiradigan huquqning individualsubyektidir.Davlat xizmatchisi - bu davlat organlari vakolatlarini bajarishnita’minlash bo‘yicha muayyan kasbiy faoliyatni amalga oshiruvchishaxsdir. Davlat xizmatchisi va davlat (davlat organi) o‘rtasida davlatxizmatmunosabatlari vujudga kelib, ular o‘zaro huquq va majburiyatlargaega bo‘ladi.Davlat xizmatchisi, tor ma’noda davlat xizmatida davlat lavoziminiegallagan, ya’ni davlat ma’muriyatining tuzilmalari tizimidama’lum bir mansabni egallaydigan, pul mukofoti evaziga mazkurdavlat organining funksiyalarini amalga oshiradigan shaxsdir.Davlat xizmatchilarining aksariyati ijro-farmoyish berish(tashkillashtirish) vakolatlarini va ijtimoiy-madaniy faoliyatniamalga oshirish bilan shug‘ullanadilar. Faqatgina ayrim davlatxizmatchilari maxsus davlat lavozimlarini egallaydilar, masalan,odil sudlov va prokuror nazoratini (ya’ni, huquqni muhofazaqilish faoliyatini) amalga oshiradilar.Ko‘pgina yuridik adabiyotlarda davlat xizmatchisiga quyidagichata’rif beriladi:Davlat xizmatchisi — bu davlat ma’muriyati apparatida bevositayoki bilvosita ma’lum bir haq evaziga domiy yoki vaqtincha xizmatmajburiyatlarini amalga oshiruvchi shaxsdir 1 . Bunda «xizmatchitomonidan xizmat majburiyatlarining bajarilishi» asosiy tushunchasifatida namoyon bo‘ladi.Davlat xizmatchisi tushunchasini uch ma’noda ko‘rib chiqishmumkin:birinchidan, davlat-huquqiy nuqtai nazaridan davlat xizmatchisi– bu davlatning (davlat organlarining) xususiyati va1Qarang. Ñòàðèëîâ Þ.Í. Ñëóæåáíîå ïðàâî. – Ì., ÁÅÊ, 1996; ÀëåõèíÀ.Ï., Êàðìîëèöêèé À.À., Êîçëîâ Þ.Ì. Àäìèíèñòðàòèâíîå ïðàâî. – Ì., 1998;Áàõðàõ Ä.Í., Ðîññèíñêèé Á.Â., Ñòàðèëîâ Þ.Í. Àäìèíèñòðàòèâíîå ïðàâî. –Ì., 2004; Êîçëîâ Þ.Ì. Àäìèíèñòðàòèâíîå ïðàâî. – Ì., 2003; Ãàáðè÷èäçåÁ.Í., ×åðíÿâñêèé À.Ã., Êèì-Êèìýí À.Í. Àäìèíèñòðàòèâíîå ïðàâî. – Ì.,2004.100 101