Ma'muriy huquq. Odilqoriyev X.T. va Qosimov B.E. umumiy tahririda ...

More documents

Recommendations

Info

$D:\РЕДАКТОРЫ\Axborotnoma\2012 А - Академия МВД Республики ...$

kuchi yuqoriroq bo‘lgan nizomlar O‘zbekiston RespublikasiOliy Majlisi, Prezidenti, Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi.Ustav — boshqaruvning u yoki bu sohasidagi muayyan idorava tashkilotlarning faoliyatini tartibga soluvchi normalarni o‘zidaaks ettiruvchi hujjatdir. Boshqaruv sohasida bevosita ishtirok etuvchiko‘pgina davlat idoralarining, korxona, muassasa va tashkilotlarningfaoliyati tegishli tartibda ishlab chiqilgan va tasdiqlangan ustavlarasosida tartibga solinadi. Masalan, «O‘zbekiston havo yo‘llari» Milliyaviakompaniyasining faoliyati ustav asosida tartibga solinadi.4-§. Ma’muriy huquqning O‘zbekiston Respublikasihuquq tizimida tutgan o‘rniBoshqaruv jarayonida turli xil huquq normalari ta’siri ostidabo‘ladigan va ma’muriy huquq predmeti doirasiga kirmaydiganmunosabatlar tartibga solinadi. Shu tariqa, O‘zbekistonRespublikasi huquq tizimi turli tarmoqlarining o‘zaro munosabativujudga keladi.Ma’muriy huquq fani konstitutsiyaviy huquq va moliya huquqifanlariga juda yaqin turadi. Lekin shu bilan birga bu huquq tarmoqlario‘zining tartibga solish predmeti (ijtimoiy munosabatlar doirasi)va o‘ziga xos xususiyatlariga qarab bir-biridan farqlanadi.Konstitutsiyaviy huquq fani huquq tizimida alohida o‘rinegallaydi. Unda davlatning ijtimoiy tuzilishi va davlat siyosatiningasoslari, davlat bilan shaxs o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar, milliydavlatva ma’muriy-hududiy tuzilish, davlat organlari tiziminingasoslari, inson va fuqarolarning asosiy huquqlari, erkinliklari vaburchlari ifodalanadi. Konstitutsiyaviy huquq fanining predmetima’muriy huquq fanining predmetidan kengdir. Jumladan,konstitutsiyaviy huquq barcha davlat organlari uchun umumiybo‘lgan tashkil etish va faoliyat ko‘rsatish prinsiðlarini belgilabberadi. Ma’muriy huquq normalari esa, yuqoridagilarga asoslanib,davlat boshqaruvida ularni qo‘llashni tartibga soladi.Konstitutsiyaviy huquq fuqarolarning huquqlari, erkinliklariva burchlarini ma’muriy huquq esa ularni amalga oshirish tartibinibelgilab beradi, yanada aniqlashtiradi; fuqarolarning huquqiymaqomini boshqa huquq va majburiyatlar bilan to‘ldiradi; fuqarolartomonidan huquq, erkinlik va majburiyatlar bajarilishiningboshqaruv mexanizmini belgilab beradi. Masalan, O‘zbekistonRespublikasi Konstitutsiyasiga binoan fuqarolar davlat organlariva mansabdor shaxslarning noqonuniy xatti-harakatlari ustidansudga shikoyat qilish huquqiga egadir. Ushbu jarayon konstitutsiyaviyhuquq normalari bilan tartibga solingan. Ma’muriy huquqesa, mana shu shikoyatlarning qaysi organga tegishliligi, shikoyatniko‘rib chiqish muddati va tartibini belgilab beradi.Ma’muriy huquq moliya huquqi bilan ham bog‘liqdir. Moliyahuquqi davlatning moliyaviy faoliyati sohasidagi ijtimoiymunosabatlarni, ya’ni davlat va mahalliy organlar oldida turganvazifa va funksiyalarning amalga oshirilishini ta’minlash maqsadidapul mablag‘lari jamg‘armalarini tashkil etish, taqsimlash va ulardanfoydalanish jarayonidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi.Moliya huquqining asosiy vazifasi O‘zbekiston Respublikasi milliydaromadini taqsimlash va qayta taqsimlash jarayonidagi ijtimoiymunosabatlarni tartibga solishdan iborat.Davlatning moliyaviy faoliyati o‘z mazmuniga ko‘ra davlatboshqaruvining bir ko‘rinishi hisoblanadi. Shu nuqtai nazardanolganda, moliya huquqining tartibga solish predmeti ma’muriyhuquqqa qaraganda torroqdir.Moliya huquqida ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishdato‘g‘ridan-to‘g‘ri buyruq berish uslubi (ma’muriy huquq singari)qo‘llaniladi.Davlat moliyaviy faoliyatini amalga oshiruvchi davlat organlariningmoliya sohasidagi vakolatlarining mazmunini moliya huquqinormalari, ularni amalga oshirish jarayonini esa, ma’muriy huquqnormalari tartibga soladi. Demak, davlat moliyaviy faoliyatini amalgaoshiruvchi davlat organlarining vakolat doirasini belgilovchihuquqiy normalar bir vaqtning o‘zida ham ma’muriy huquq,ham moliya huquqi normasi hisoblanadi.Ma’muriy huquq moliya sohasidagi boshqaruv munosabatlarinitartibga solsa, moliya huquqi moliyaviy munosabatlarningo‘zini tartibga soladi.30 31
Uzoq vaqt mobaynida bu huquq tarmoqlari (konstitutsiyaviy,ma’muriy va moliya huquqi) yagona tarmoq sifatida o‘rganibkelingan. Keyinchalik jamiyatda ijtimoiy munosabatlarningrivojlanishi, yangi ijtimoiy munosabatlarning vujudga kelishi bilankonstitutsiyaviy huquqdan ma’muriy huquq, ma’muriy huquqdanesa, moliya huquqi ajralib chiqdi. Hozirgi vaqtda moliya huquqitarmog‘ining o‘zida ham yangi mustaqil tarmoqlarning (masalan,soliq huquqi, bank huquqi va hokazo) vujudga kelayotganiniko‘rish mumkin.Ma’muriy huquq fuqarolik huquqi bilan chambarchasbog‘liqdir. Bu ikki huquq tarmog‘i ayrim hollarda bir xil ijtimoiymunosabatlarni turli uslublar yordamida tartibga soladi. Masalan,vakolatli davlat organining buyrug‘iga binoan bir xo‘jalik tashkilotiboshqasiga bino yoki inshootni beradi. Bunda davlat boshqaruvorgani hokimiyat uslubidan foydalanadi, ya’ni ma’muriy huquqyordamida ikki xo‘jalik yurituvchi tashkilotning mulkiy munosabatitartibga solinadi. Fuqarolik huquqi esa, mazkur tashkilotlar o‘rtasidavujudga keladigan shartnoma munosabatlarining mazmuninibelgilab beradi.Fuqarolar ishtirokidagi ko‘pgina fuqarolik-huquqiy munosabatlaridavlat boshqaruv aktlari orqali vujudga kelishi mumkin.Ba’zi hollarda esa, mulkiy munosabatlar davlat boshqaruvi aktiningo‘zidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri (ya’ni shartnomasiz) kelib chiqishimumkin.Ayrim hollarda davlat boshqaruv organlari davlat organi sifatidaemas, balki fuqarolik huquqi normalari asosida harakat qiluvchiyuridik shaxs sifatida namoyon bo‘ladi.Demak, jamiyatda vujudga keladigan ayrim ijtimoiy munosabatlarma’muriy huquqning ham, fuqarolik huquqining hamtartibga solish predmeti tariqasida namoyon bo‘lishi mumkin. Lekinbu munosabatlar turli xildagi tartibga solish uslubiga ega. Fuqarolikhuquqida ishtirok etuvchi tomonlar teng huquqlarga ega bo‘ladi.Ma’muriy huquqda esa, hamma vaqt bir tomonda davlat organi(mansabdor shaxs) ishtirok etganligi sababli, munosabat ishtirokchilariningbiri ikkinchisiga nisbatan ustun turadi, ya’ni davlatmanfaatini ko‘zlab harakat qilayotgan tomon ikkinchi tomongamajburiy bo‘lgan ko‘rsatmalarni beradi.Ba’zi bir ma’muriy huquq normalari mehnat huquqinormalari bilan o‘zaro bog‘liq. Ma’muriy huquq normalari mehnatmunosabatlarini tartibga soluvchi davlat boshqaruv organlarining(masalan, mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish organlari)vakolatini belgilab beradi. Mehnat munosabatlari sohasidagiboshqaruv aktlarining mazmunini mehnat huquqi, ushbu aktlarnichiqarish tartibini ma’muriy huquq belgilaydi. Masalan, fuqarokorxona bilan mehnat shartnomasini tuzganida mehnat huquqinormalari bilan tartibga solinadigan munosabatlarga kirishadi.Korxona rahbarining xodimni ishga qabul qilish to‘g‘risida chiqarganbuyrug‘i - ma’muriy huquq tomonidan tartibga solinadi. Davlatapparatidagi xizmat ma’muriy huquq tomonidan ham, mehnathuquqi tomonidan ham tartibga solinadi.Ma’muriy huquq jinoyat huquqi bilan ham chambarchasbog‘liq. Ma’muriy huquq o‘zida ko‘pgina umummajburiy bo‘lganqoidalarni (masalan, yo‘l harakati, pasport tizimi, sanitariya vahokazo) mujassamlashtiradi. Ma’muriy huquq fani qandayhuquqbuzarliklar ma’muriy huquqbuzarlik hisoblanishini, ularniko‘rib chiqish tartibini, ma’muriy javobgarlik va jazoni belgilaydi.Jinoyat huquqi esa, qanday xatti-harakatlar jinoyat hisoblanishiva bular uchun qanday jinoiy javobgarlik choralari qo‘llanilishinibelgilab beradi. Bu ikki huquq tarmog‘i bir-birining normalariniharakatga keltirishi mumkin. Masalan, takroran ma’muriyhuquqbuzarlikni sodir etish jinoiy javobgarlik normalarini, ijtimoiyxavfi uncha katta bo‘lmagan qilmishlar esa ma’muriy javobgarlikto‘g‘risidagi normalarni harakatga keltiradi 1 .Demak, ma’muriy huquqning O‘zbekiston Respublikasihuquq tizimida tutgan o‘rni va ahamiyatini aniqlash maqsadida,uni huquq tizimining boshqa tarmoqlari bilan o‘zaro munosabatini,ya’ni bir-biriga o‘xshash hamda o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlabolish lozim.32 331Õóäîéáåðäèåâà Â.Æ., Õîæèåâ Ý.Ò. Ìàúìóðèé µó³ó³. ´³óâ ³´ëëàíìà. – Ò.2000. – 38-40-á.
Page 2 and 3: O‘zbekiston Respublikasi IIV Akad
Page 4 and 5: B i r i n c h i b o ‘ l i mMA’M
Page 6 and 7: 6) davlat boshqaruvi — qonuniylik
Page 8 and 9: 10) hisobga olish funksiyasi — mi
Page 10 and 11: Konstitutsiyaning 35-moddasiga bino
Page 12 and 13: Qayd etilgan barcha ijtimoiy munosa
Page 14 and 15: ishning oldingi uslubidan (ma’mur
Page 18 and 19: Nazorat uchun savol va topshiriqlar
Page 20: Ma’muriy huquq sohasidagi ijtimoi
Page 23 and 24: Respublikasida pul va kredit tizimi
Page 25 and 26: nazarda tutadi. Ma’muriy huquq ma
Page 27 and 28: ulkan majmuini tartibga keltirish u
Page 29 and 30: munosabat yuzaga kelishiga zamin ya
Page 31 and 32: organlari va fuqarolar o‘rtasida
Page 33 and 34: I k k i n c h i b o ‘ l i mMA’M
Page 35 and 36: Kollegial organlar faoliyatining ma
Page 37 and 38: — O‘zbekiston Respublikasi Quro
Page 39 and 40: oshqaruv tuzilmasini takomillashtir
Page 41 and 42: hokimlari bilan o‘zaro hamkorligi
Page 43 and 44: kamasi muhokamasiga kiritilgan takl
Page 45 and 46: 7. O‘zbekiston Respublikasi Marka
Page 47 and 48: miy javobgarlikka tortish to‘g‘
Page 49 and 50: latlari, davlat organlari vakolatli
Page 51 and 52: 4. Qabul qilinadigan qarorlar, o‘
Page 53 and 54: Beshinchidan, davlat xizmatchisi da
Page 55 and 56: tomonidan kompyuterda terilishi, te
Page 57 and 58: — davlat xizmatchisi va uning oil
Page 59 and 60: irinchidan, mansab majburiyatlarini
Page 61 and 62: nodavlat notijorat tashkilotining d
Page 63 and 64: 4) davlat boshqaruv organlarining f
Page 65 and 66: huzuridagi yarashtirish komissiyala
Page 67 and 68:
— respublikaning boshqa siyosiy p
Page 69 and 70:
— dehqon xo‘jaliklarining oilav
Page 71 and 72:
— jazoni ijro etish muassasalarid
Page 73 and 74:
«Ustoz-shogird» an’anasi bo‘y
Page 75 and 76:
o‘lgan asoslar bekor bo‘lsa, su
Page 77 and 78:
Fuqarolar davlat boshqaruvi sohasid
Page 79 and 80:
Xalqaro haydovchilik guvohnomalari
Page 81 and 82:
oshirish imkonini belgilab beradi.
Page 83 and 84:
Boshqaruvning huquqiy aktlari ijtim
Page 85 and 86:
Boshqaruv huquqiy aktlari faqatgina
Page 87 and 88:
(boshqaruv organi rahbari yoki maxs
Page 89 and 90:
) boshqaruv usullari boshqaruv faol
Page 91 and 92:
tarkibiy qismdan iborat: moddiy rag
Page 93 and 94:
muhokama qilish, tajriba almashish
Page 95 and 96:
7. Ma’muriy majburlash choralari
Page 97 and 98:
Ichki ishlar organlarning ushbu fao
Page 99 and 100:
Ma’muriy yo‘l bilan ushlab turi
Page 101 and 102:
Shu sababli, ma’muriy huquqbuzarl
Page 103 and 104:
ichki ishlar organlarining oddiy as
Page 105 and 106:
tomonidan o‘ziga bo‘ysungan sha
Page 107 and 108:
ilan oz miqdorda talon-toroj qilish
Page 109 and 110:
Ma’muriy nojo‘ya xatti-harakatl
Page 111 and 112:
XI bobMA’MURIY JAVOBGARLIK1-§. M
Page 113 and 114:
javobgarligini birga qo‘shish to
Page 115 and 116:
2-§. Ma’muriy javobgarlik to‘g
Page 117 and 118:
shakllanishi va takomillashuvida mu
Page 119 and 120:
shuningdek ana shu huquqbuzarning o
Page 121 and 122:
6) huquqbuzarlikning homilador ayol
Page 123 and 124:
Asosiy ma’muriy jazo choralari bu
Page 125 and 126:
Ma’muriy huquqbuzarlikni sodir et
Page 127 and 128:
Turli transport vositalarini boshqa
Page 129 and 130:
tartibi sharoitida esa, harbiy kome
Page 131 and 132:
fuqarolarning sha’ni va qadr-qimm
Page 133 and 134:
tarbiyaga (patronat), farzandlikka
Page 135 and 136:
dalar. Giyohvandlik vositalarini yo
Page 137 and 138:
Yerlardai xo‘jasizlarcha foydalan
Page 139 and 140:
Ushbu moddaning 1 va 2-qismida naza
Page 141 and 142:
tutishga litsenziya yoxud yo‘llan
Page 143 and 144:
Elektr, issiqlik energiyasi yoki ga
Page 145 and 146:
Tarkibida giyohvand moddalar bo‘l
Page 147 and 148:
nishini, ihota daraxtlarining, qor
Page 149 and 150:
tegishli transport vositasi yoxud s
Page 151 and 152:
elgilarni joylashtirish, uy-joylar,
Page 153 and 154:
Yonilg‘i-moylash materiallarini s
Page 155 and 156:
farmoyishiga bo‘ysunmasligida yok
Page 157 and 158:
mazmundagi materiallarni tarqatish
Page 159 and 160:
Ushbu moddada nazarda tutilgan huqu
Page 161 and 162:
Bunday huquqbuzarliklarning ayrimla
Page 163 and 164:
Pasport tizimi qoidalariga rioya et
Page 165 and 166:
Jamoat tartibini saqlashni ta’min
Page 167 and 168:
2) ma’muriy yurisdiksiyaviy faoli
Page 169 and 170:
3-§. Ma’muriy-protsessual normal
Page 171 and 172:
) ma’lum bir hududlarda harakat q
Page 173 and 174:
ham), ijro etuvchi hokimiyat organl
Page 175 and 176:
1) ma’muriy huquqbuzarlik hodisas
Page 177 and 178:
Huquqbuzarni iloji boricha qisqa mu
Page 179 and 180:
nomani va ov qilish huquqini beruvc
Page 181 and 182:
— voyaga yetmaganlar ishlari bila
Page 183 and 184:
1-qismida; 130-moddasining 1-qismid
Page 185 and 186:
qilish haqidagi qonun hujjatlarini
Page 187 and 188:
keltirishga, iltimos qilishga, ishn
Page 189 and 190:
dalillar talab qilish, huquqbuzarli
Page 191 and 192:
Tegishli organ (mansabdor shaxs) sh
Page 193 and 194:
to‘g‘risidagi qarorga muvofiq j
Page 195 and 196:
Nazorat uchun savol va topshiriqlar
Page 197 and 198:
Qonun va tartib buzilishining oldin
Page 199 and 200:
Yuqorida qayd etilganlardan tashqar
Page 201 and 202:
shikoyat qilish uchun asos hisoblan
Page 203 and 204:
murojaatini himoyalash uchun ma’l
Page 205 and 206:
qonunda ham sudlarda murojaatlarni
Page 207 and 208:
tishi, pirovard natijada, davlat or
Page 209 and 210:
elgilangan. Bular: — shikoyat aso
Page 211 and 212:
murojaatidagi tanqidi uchun ta’qi
Page 213 and 214:
Mazkur qonunchilik hujjatlari talab
Page 215 and 216:
o‘rnatilgan maxsus tartib buzilga
Page 217 and 218:
O‘zbekiston Respublikasi Preziden
Page 219 and 220:
Kasaba uyushmalari aholini ish bila
Page 221 and 222:
chiqish, operativ xizmat faoliyatin
Page 223 and 224:
karuv faoliyatining ajralmas tarkib
Page 225 and 226:
XVIII bobDAVLAT BOSHQARUVIDA NAZORA
Page 227 and 228:
— prokuror o‘ziga tushgan takli
Page 229 and 230:
ega bo‘lgan organlar amalga oshir
Page 231 and 232:
Y e t t i n c h i b o ‘ l i mBOSH
Page 233 and 234:
oid faoliyatini inspeksiyaviy nazor
Page 235 and 236:
transporti agentligi» kabi maxsus
Page 237 and 238:
strategiyasi hamda kompleks dasturl
Page 239 and 240:
chiqarishni ko‘paytirish va ekspo
Page 241 and 242:
foydalanish va ularni muhofaza qili
Page 243 and 244:
4-§. Qishloq va suv xo‘jaligini
Page 245 and 246:
tashkil qilingan (O‘zbekiston Res
Page 247 and 248:
qurilishi sifati va muddatlari usti
Page 249 and 250:
davlat tasarrufidan chiqarish va xu
Page 251 and 252:
ichida tashuvchi, transport-foydala
Page 253 and 254:
Avtomobil yo‘li - transport vosit
Page 255 and 256:
Jamg‘armaning ijro etuvchi direkt
Page 257 and 258:
shakllantirish, shuningdek davlat b
Page 259 and 260:
XX bobIJTIMOIY-MADANIY SOHANI MA’
Page 261 and 262:
Akademik litsey o‘quvchilarning i
Page 263 and 264:
yishlariga, O‘zbekiston Respublik
Page 265 and 266:
faoliyatini takomillashtirish to‘
Page 267 and 268:
Sog‘liqni saqlash vazirligi va un
Page 269 and 270:
miyasi, Oliy va o‘rta maxsus ta
Page 271 and 272:
O‘zbekiston Respublikasi Madaniya
Page 273 and 274:
Nogironlarni tibbiy-ijtimoiy eksper
Page 275 and 276:
XXI bobMA’MURIY-SIYOSIY FAOLIYAT
Page 277 and 278:
tahrirdagi) qonunining 7-moddasiga
Page 279 and 280:
Prezidenti tayinlaydigan, keyinchal
Page 281 and 282:
Safarbarlik chaqiruvi rezervidagi x
Page 283 and 284:
yarog‘dan foydalanish, ularni qo
Page 285 and 286:
ularni zarur bo‘lgan axborot bila
Page 287 and 288:
uni nishonlash to‘g‘risida»gi
Page 289 and 290:
Mahkamasining qarorlari, Respublika
Page 291 and 292:
— aholini va hududlarni favqulodd
Page 293 and 294:
— xo‘jalik yurituvchi subyektla
Page 295 and 296:
Respublikasining Konstitutsiyasida,
Page 297 and 298:
13-mart qarori va «Davlat soliq xi
Page 299 and 300:
sida»gi 2006-yil 21-aprel qarori v
Page 301 and 302:
— kontrabandaga, bojxona qonunchi
Page 303 and 304:
13. O‘zbekiston Respublikasi Tash
Page 305 and 306:
yishlariga, O‘zbekiston Respublik
Page 307 and 308:
Moliya vazirligi o‘z tizimiga kir
Page 309 and 310:
— bankni ro‘yxatga olish paytig
Page 311 and 312:
Mahsulotning belgilangan talablarga
Page 313 and 314:
qilingan davlat boshqaruvi organi h
Page 315 and 316:
Endilikda, O‘zbekiston Respublika
Page 317 and 318:
III bobMA’MURIY-HUQUQIY MUNOSABAT
Page 319 and 320:
2-§. Ma’muriy huquqbuzarliklar b
Page 321:
MA’MURIY HUQUQDarslikMuharrir I.
show all

Ma'muriy huquq. Odilqoriyev X.T. va Qosimov B.E. umumiy tahririda ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?