Untitled - eBooks

Nad miastem świeciła tak jasna łuna od stosów nałożonych na rynku, że rzekłbyś:cały Czehryn²⁶⁰ się pali, a gwar i krzyki wzmogły się jeszcze z nastaniem nocy.Żydzi nie wychylali się wcale ze swych domostw. W jednym kącie tłumy czabanów²⁶¹wyły posępne pieśni stepowe. Dzicy Zaporożcy tańczyli koło ognisk rzucając w góręczapki, paląc z piszczeli²⁶² i pijąc kwartami gorzałkę. Tu i owdzie zrywała się bijatyka,którą uśmierzali ludzie starostki. Namiestnik musiał torować sobie drogę rękojeściąszabli i słuchając tych wrzasków i szumu kozaczego, chwilami myślał sobie, że tojuż rebelia tak przemawia. Zdawało mu się także, że widzi groźne spojrzenia i słyszyciche, zwracane ku sobie klątwy. W uszach brzęczały mu jeszcze słowa Barabasza:„Spasi Chryste, spasi Chryste²⁶³!” i serce biło mu żywiej.A tymczasem w mieście czabanowie zawodzili coraz głośniej chorowody²⁶⁴, a Zaporożcypalili z samopałów²⁶⁵ i kąpali się w gorzałce.Strzelanina i dzikie „u-ha! u-ha!” dochodziły do uszu namiestnika nawet wówczas,gdy już położył się spać w swojej kwaterze. W kilka dni później poczet naszego namiestnika posuwał się raźno w stronę Łubniów²⁶⁶.Po przeprawie przez Dniepr szli szeroką drogą stepową, która łączyła Czehryn²⁶⁷z Łubniami idąc na Żuki, Semi-Mogiły²⁶⁸ i Chorol²⁶⁹. Drugi taki gościniecwiódł ze stolicy książęcej do Kijowa. Za dawniejszych czasów, przed rozprawą hetmanaŻółkiewskiego²⁷⁰ pod Sołonicą²⁷¹, dróg tych nie było wcale. Do Kijowa jechałosię z Łubniów stepem i puszczą; do Czehryna była droga wodna — z powrotem zaśjeżdżono na Chorol. W ogóle zaś owe naddnieprzańskie państwo — stara ziemiapołowiecka²⁷² — było pustynią mało co więcej od Dzikich Pól zamieszkaną, przezTatarów często zwiedzaną, dla watah²⁷³ zaporoskich otwartą.Nad brzegami Suły²⁷⁴ szumiały ogromne, prawie stopą ludzką nie dotykane lasy— miejscami, po zapadłych brzegach Suły, Rudej, Śleporodu, Korowaja, Orżawca,Pszoły i innych większych i mniejszych rzek i przytoków, tworzyły się mokra-Natura, Zwierzęta²⁶⁰zen a. ze (ukr. zn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą,dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej.²⁶¹czn — pasterz stepowy.²⁶²i z izczei — strzelać; izcze a. — prymitywna ręczna broń palna, używana od XIV w.²⁶³i e (ukr.) — ratuj, Chryste.²⁶⁴c — ukr. i ros. pieśni i tańce ludowe, związane z wiosennymi i letnimi obrzędami.²⁶⁵i z m — strzelać; m — prymitywna broń palna, używana przez Kozaków w XVIi XVII w.²⁶⁶nie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.²⁶⁷zen a. ze (ukr. zn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą,dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej.²⁶⁸emigi (ukr. em a. emm) — osada na połtawszczyźnie, w środkowo-wsch.części Ukrainy.²⁶⁹ — miasto na Połtawszczyźnie, na lewym brzegu środkowego Dniepru.²⁷⁰iei ni e icz (1547–1620) – polski magnat, hetman, kanclerz wielki koronny,wojewoda kijowski, kasztelan lwowski, sekretarz królewski, wódz wojsk polskich w wielu kampaniachprzeciwko Rosji, Szwecji, Turkom i Tatarom, zginął w czasie bitwy pod Cecorą.²⁷¹i nic (1596) — bitwa, w której hetman Żółkiewski pokonał kozackich powstańcówSemena Nalewajki, a jego samego wziął do niewoli; zwana też bitwą pod Łubniami a. bitwą pod OstrymKamieniem.²⁷²c a. mnie — lud pochodzenia ałtajskiego, w średniowieczu wschodni sąsiedzi Słowian,w XIII w. pokonani i wchłonięci przez Mongołów Złotej Ordy.²⁷³ — tu: oddział kozacki, zbieranina uzbrojonych, groźnych ludzi.²⁷⁴ — rzeka w Rosji i na Ukrainie, lewy dopływ Dniepru; nad Sułą były położone Łubnie,rezydencja książąt Wiśniowieckich. 25