BRAKI PROJEKTOWE - Polska Izba Inżynierów Budownictwa

listy do redakcjiOdpowiada radca prawny Rafał GolatPrzekazanie dokumentacji w formie edytowalnejChcemy uzyskać oświadczenie odarchitekta (autora projektu) nazgodę na wprowadzenie zmiando dokumentacji projektowej. Czyarchitekt, zgadzając się na wprowadzeniezmian do swojej dokumentacjiprzez innego wskazanegoarchitekta, powinien przekazaćdokumenty w formie edytowalnej(np. plik Autocad z projektem, abyarchitekt wprowadzający zmianymiał bazę do pracy, tj. nie musiałtworzyć projektu od nowa)?Dokumentacja projektowa, składającasię na projekt architektoniczno--budowlany, ma dwojakiego rodzajukontekst w świetle przepisów ustawyz dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskimi prawach pokrewnych (Dz.U.z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).Po pierwsze, dokumentacja projektowastanowi jedną z podstawowychpostaci ustalenia projektu jako utworu,chronionego prawami autorskimi,podobnie jak obiekt budowlany, któryzgodnie z projektem jest wykonywany.Twórczy projekt jest dobremniematerialnym, chronionym od datyjego ustalenia. Ustalenie projektuprzez projektanta następuje w ramachwykonywanej przez projektantadokumentacji projektowej. Różne postaciustalenia projektu jako utworusygnalizuje art. 335 ustawy o prawieautorskim i prawach pokrewnych.Po drugie, wykonanie projektu zgodniez przepisami Prawa budowlanegowymaga sporządzenia go w czterechegzemplarzach. Egzemplarz projektuto zatem egzemplarz utworu,czyli jego materialny nośnik. Egzemplarzprojektu w rozumieniu prawacywilnego (kodeksu cywilnego) jestrzeczą ruchomą, stanowiącą przedmiotodrębnej własności. Artykuł 52ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawachpokrewnych ustanawia zasadę,zgodnie z którą jeżeli umowa nie stanowiinaczej, przeniesienie własnościegzemplarza utworu nie powodujeprzejścia autorskich praw majątkowychdo utworu. Z kolei w odniesieniudo twórczości projektowej art. 61powyższej ustawy przewiduje, że jeżeliumowa nie stanowi inaczej, nabycieod twórcy egzemplarza projektu architektonicznegoobejmuje prawo zastosowaniago tylko do jednej budowy.Analiza powyżej wskazanych orazpozostałych przepisów ustawy o prawieautorskim i prawach pokrewnychskłania do wniosku, że dla ustalenia,jakie prawa do projektu ma zamawiający(inwestor), kluczowe znaczeniemają postanowienia umowy z projektantem.W razie bowiem wątpliwościznajduje zastosowanie ogólnareguła z art. 8 ust. 1 ustawy o prawieautorskim i prawach pokrewnych.Przepis ten stanowi, że prawo autorskieprzysługuje twórcy, jeżeli ustawanie stanowi inaczej.W rozpatrywanym przypadku od architekta(autora projektu) należałobyuzyskać trzy uprawnienia w drodzeotrzymania stosownej zgody.Po pierwsze, podstawowe znaczeniema zgoda autora projektu na wprowadzaniezmian do stworzonegoprzez niego projektu przez innegoprojektanta. Decydowanie o zmianachw utworze objęte jest, co dozasady, ustawowym monopolemtwórcy, gdyż jednym z osobistychpraw autorskich jest prawo do nienaruszalnościtreści i formy utworuoraz jego rzetelnego wykorzystania(art. 16 pkt 3 ustawy o prawie autorskimi prawach pokrewnych).Po drugie, ze względu na to, że wprowadzaniezmian do pierwotnego projektuprzekłada się w praktyce na przygotowanieprzez innego projektantastosownej twórczej przeróbki tegoprojektu, ważne jest uzyskanie od autorazmienianego projektu zezwoleniana korzystanie z przerobionej wersjiprojektu, czego wymaga art. 2 ust. 2ustawy o prawie autorskim i prawachpokrewnych, chyba że zezwolenie takiezostało już wcześniej udzielone,np. poprzez wpisanie odpowiedniegopostanowienia w tym zakresie doumowy o prace projektowe.Po trzecie, jeśli drugi projektant, któregozamawiający chce zaangażować,ma pracować, opierając się na innychdokumentach niż egzemplarze projektu,wykonane zgodnie z przepisamiPrawa budowlanego, np. plik Autocadz projektem, kwestia ta powinnazostać uregulowana z autorem projektu,jeżeli brak jest regulacji w tymprzedmiocie w postanowieniach zawartejwcześniej z autorem projektuumowy. Jest to związane z tym, żekorzystanie z projektu jako utworurozpatrywane być powinno w kontekściepól eksploatacji, wyliczonychw art. 50 ustawy o prawie autorskimi prawach pokrewnych.Od twórcy należy uzyskać, co do zasady,zgodę na korzystanie z jegoutworu na wszystkich istotnych dlazamawiającego polach eksploatacji,w tym polegających na utrwalaniuutworu i jego zwielokrotnianiu przyzastosowaniu różnych technik, takżetechnik cyfrowych. Oznacza to, żezamawiający nie jest uprawniony bezzezwolenia autora projektu do tego,aby dla własnych potrzeb wytwarzaćlub kopiować cyfrowy zapis projektu.Z drugiej strony, jeśli w umowie o praceprojektowe nie postanowiono,20INŻYNIER BUDOWNICTWA