BRAKI PROJEKTOWE - Polska Izba Inżynierów Budownictwa

technologieźródła są wykorzystane. Jest to, wydajesię, główna przyczyna powstrzymującainwestorów przed pełnym wykorzystaniemdiod elektroluminescencyjnych.Według wiedzy autora i jego wyczuciaproblematyki oświetlenia ulicznegopoziom techniczny i cechy eksploatacyjneźródeł LED osiągnęły taki stan, żew ciągu najbliższych kilku lat będziemyświadkami odchodzenia od klasycznychjuż lamp (rtęciowych, sodowych i metalohalogenkowych)na rzecz wykorzystanialamp elektroluminescencyjnych.Co dzisiaj jeszcze temu przeszkadza?Przede wszystkim wysoka cena oprawwyposażonych w LED-y, a także brakunifikacji rozwiązań. Obecnie każdyproducent elektroluminescencyjnychopraw oświetlenia ulicznego stosujew swej oprawie matrycę z LED-ami charakterystycznątylko dla tej oprawy tegoproducenta. A co będzie z możliwościąwymiany oprawy (np. uszkodzonew następstwie wypadku), jeśli producentprzestanie istnieć? Jak wykorzystaćoprawę z LED-ami, jeśli na rynkupojawią się bardziej energooszczędnerozwiązania, które zamiast obecnych30 diod to samo zadanie oświetleniazrealizują przy użyciu 20 diod.Elastyczne sterowanieMożliwość elastycznego sterowaniaoświetleniem ulicznym jest równieżprzejawem rozwoju i nowatorstwaw obszarze oświetlenia. Prowadzićmoże do znaczących oszczędnościenergii elektrycznej i dostosowania siędo zmieniających się potrzeb w zakresieoświetlenia.Przez pojęcie sterowania oświetleniemnależy rozumieć realizację wieluróżnych funkcji, między innymi:■ załączania i wyłączania według dowolnegoplanu czasowego (dobowego),■ zmniejszania i zwiększania strumieniaświetlnego według zaplanowanegoscenariusza,■ monitoring stanu świecenia lamp,■ sterowania załączaniem i ściemnianiemw odniesieniu zarówno docałej instalacji, jak i do każdej pojedynczejoprawy.Potrzeba elastycznego sterowania oświetleniemulicznym pojawiła się wówczas,gdy w normach przedmiotowych wprowadzonomożliwość zmniejszania poziomuoświetlenia na wybranych ulicachi w wybranym czasie [2]. Gwałtownywzrost oferty sprzętu realizującego różnefunkcje sterowania odnotowuje sięrównolegle z pojawianiem się rozwiązańwykorzystujących diody elektroluminescencyjnejako źródła światła. Jest tozrozumiale, gdyż źródła te dobrze poddająsię regulacji strumienia świetlnego,co dotychczas było niemożliwe lub trudne.Lampy wysokoprężne (sodowe i metalohalogenkowe)ze względu na swojąbezwładność cieplną oraz specyfikę wytwarzaniaświatła utrudniały regulacjęstrumienia świetlnego.Mimo że obecne urządzenia i układy elektryczneużywane do sterowania oświetleniempozwalają na dość swobodneich wykorzystywanie, na realizację różnychnawet zawrotnych idei oświetlenia,nie należy jednak zapominać o fakcie,że każde zmniejszenie poziomu oświetlenia,jak pokazują badania [1], prowadzido pogorszenia bezpieczeństwaruchu drogowego. Nie należy zatemzachłystywać się możliwością sterowaniaoświetleniem, skutkującą oszczędnościąenergetyczną. Trzeba napierwszym miejscu dostrzegaćkwestiębezpieczeństwaruchu.Dziś rozważanesą takśmiałe pomysływ odniesieniu dooświetlenia dróg jakrealizacja oświetlenianadążnego za ruchempojazdu. Polegać to ma naFot. 4Wykorzystanie diod elektroluminescencyjnychw oświetleniuulicznym tworzy niepowtarzalnąokazję do nowatorstwa formyplastycznej oprawzałączaniu dynamicznym wyłączniekilku poprzedzających jadący pojazd latarnii ta strefa załączonego oświetleniama się przesuwać razem z pojazdem.Oczywiście dotyczyć to ma obszaru,ulicy z niewielkim natężeniem ruchu.Warunkiem zbudowania takiego systemujest możliwość indywidualnegozapalania i gaszenia każdej latarni (sterowania)oraz wyposażenie ich w czujnikiwykrywające ruch pojazdu.PodsumowanieObecny rozwój oświetlenia ulicznegostoi przed decyzją zasadniczą. Jeśliw szerokiej skali zostanie upowszechnioneoświetlenie wykorzystujące diodyelektroluminescencyjne, to pozadługo oczekiwanym powrotem doświatła białego ten rodzaj źródeł światłaumożliwi praktycznie realizację ideielastycznego sterowania i zarządzaniaoświetleniem. Czy już dziś można rozpoczynaćten proces? Wydaje się, żedo przezwyciężenia jest jeszcze kilkakwestii organizacyjnych (unifikacja)oraz problemów technologicznych,które źródła LED lokują nadal bardziejw sferze nadziei niż rzeczywistości.Literatura1. Deutsche Lichttechnische Gesellschaft(LiTG) e.V. FachausschussAussenbeleuchtung;Strassenbeleuchtungund Sicherheit,VerlagDeutsche LichttechnischeGesellschaft1998.2. PN-EN 13201Oświetleniedróg.3. W. Żagan, Rzetelniei rozważnieo LED-ach – ocenaobecnych i prognozaprzyszłych aplikacji oświetleniowychdiod elektroluminescencyjnych,„PrzeglądElektrotechniczny” nr 1/2008.październik 12 [99]51