DENTAL TRIBUNE Croatian & Bih Edition - Dental Media Grupa
DENTAL TRIBUNE Croatian & Bih Edition - Dental Media Grupa
DENTAL TRIBUNE Croatian & Bih Edition - Dental Media Grupa
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
22 PRAKTIČNA PROFILAKSA<br />
<strong>DENTAL</strong> <strong>TRIBUNE</strong> <strong>Croatian</strong> & BiH <strong>Edition</strong><br />
Elektronsko-opti�ko ispitivanje<br />
formiranja CaF 2 fluoridnih<br />
zaliha na zubnim površinama<br />
Dr. Matthias Petzold, Fraunhofer<br />
Institute for Mechanics and Materials<br />
Zahvaljujući svojoj visokoj i<br />
kroz brojne studije dokazanoj<br />
učinkovitosti, fluoridi su nezamjenljivi<br />
u prevenciji karijesa.<br />
Rezultati opsežnih kliničkih i<br />
kemijskih studija pokazali su<br />
da fluoridi umanjuju podložnost<br />
demineralizaciji zubnih<br />
tkiva u kiselom okruženju, te<br />
u isto vrijeme pospješuju remineralizaciju<br />
na način da reintegriraju<br />
kalcij i fosfat (primjer<br />
vidjeti osvrt u sažetku kod<br />
Hellwig et.al.2006, Fejerskov<br />
et.al. 1996).<br />
Već se neko vrijeme direktna<br />
aplikacija fl uorida na zubne površine<br />
putem zubne paste i vodica<br />
za ispiranje koje sadrže fl uoride,<br />
smatra učinkovitijom od sistematske<br />
fl uoridacije. Mehanizam<br />
djelovanja koji ostvaruje preventivni<br />
učinak je formiranje spoja<br />
sličnog kalcij fl uoridu (označen<br />
nadalje kao CaF2) izravno na površini<br />
zuba ili na rano nastalom<br />
plaku. Postojeća literatura širim<br />
konsenzusom potvrđuje da takvi<br />
spojevi CaF2 mogu preuzeti ulogu<br />
privremenih rezervoara fl uora<br />
čija postupna razgradnja održava<br />
stalnu nisku koncentraciju fl uorida<br />
u usnoj šupljini, čak i između<br />
primjene proizvoda za njegu zubi.<br />
Prihvaćajući ovu mogućnost da<br />
proizvodi za njegu zubi čine takve<br />
rezervoare dobivamo značajne<br />
praktične koristi. Slijedeći test<br />
odnosno analiza elektronskim<br />
mikroskopom, predočava formiranje<br />
CaF2, rezervoara fl uora na<br />
zubnoj površini posredstvom proizvoda<br />
za njegu zubi koji sadrže<br />
aminfl uorid.<br />
Formiranje i stabilnost<br />
spoja sličnog kalcij<br />
fluoridu na zubnoj<br />
površini<br />
Uz pomoć skenirajućeg elektronskog<br />
mikroskopa (SEM) i<br />
analizom energodisperzivnim detektorom<br />
X-zraka (EDX) možemo<br />
demonstrirati da se osnovna mineralna<br />
struktura zubne cakline<br />
sastoji većinom od hidriksiapatita<br />
u obliku iglica (Ca5(PO4)3(OH))<br />
promjera veličine oko 30nm (slika<br />
1).<br />
Dodatni depoziti karbonata povećavaju<br />
topivost mineralne tvari.<br />
Učinak organskih kiselina u plaku<br />
postavlja dinamičku ravnotežu<br />
u usnoj šupljini između razlaganja<br />
i deponiranja apatita, tako da je u<br />
tekućini koja okružuje zub uvijek<br />
prisutan određen broj iona kalcija<br />
(Fejerskov & Clarkson 1996).<br />
Pod utjecajem agensa u proizvodima<br />
za njegu zubi koji sadrže<br />
ionske fl uoride (npr. Aminfl uorid<br />
ili NaF), ioni kalcija i fl uorida reagiraju<br />
formirajući materijal poput<br />
kalcij fl uorida koji se relativno<br />
brzo taloži zahvaljujući niskoj topivosti<br />
(Rölla & Ekstrand 1996).<br />
Ovaj proces se može potvrditi in<br />
vitro ispitivanjem s aminfl uoridnom<br />
otopinom (1,000 ppm olafl ur,<br />
2 min., pH 4.5) tipičnom formacijom<br />
gotovo hemisferičnih „kuglica“<br />
fl uorida u SEM (slika 2 I<br />
3). Diametar tako nastalih CaF2<br />
„kuglica“ je u rangu od nekoliko<br />
desetinki nm do 1μm.<br />
SEM analize također su pokazale<br />
usporedive rezultate proizvoda<br />
za njegu zubi koji sadrže aminfl<br />
uorid kao što su: gelovi, vodice<br />
za ispiranje i paste za zube (Slike<br />
4-6), gdje je u pokazanim studijama<br />
vrijeme izloženosti fl uoridu<br />
bilo od 1-6 minuta. Detaljnija<br />
analiza interakcije aminfl uorida<br />
sa zubnim supstancama provediva<br />
je i uporabom transmisijskog<br />
elektronskog mikroskopa (TEM).<br />
Koristeći usmjerenu ionsku zraku<br />
(UIZ), fl uridirane zubne površine<br />
s „kuglicama“ CaF2 precizno su<br />
pripremljene u poprečnom presjeku,<br />
kreirajući tanke lamele kroz<br />
koje zrake mogu proći (Slika 7).<br />
Potrebna debljina uzoraka je samo<br />
50–100 nm kako bi povećanje od<br />
cca 1/1,000 odgovaralo promjeru<br />
vlakna kose.<br />
Slika 8 pokazuje takav TEM<br />
presjek caklinske površine tretirane<br />
s 1.000 ppm olafl ur otopine<br />
u vremenu od 1 sat (Petzold et al.<br />
2004). Jednostavno je primijetiti<br />
kako se naslage materijala poput<br />
kalcij fl uorida prianjaju za zubne<br />
površine, gdje caklinski slojevi<br />
ne pokazuju znakove morfološke<br />
transformacije ili stvaranje nekog<br />
međusloja.<br />
Usporedivi rezultati dobiveni<br />
su, ne samo kod zdrave cakline,<br />
već i kod interakcije s demineraliziranim<br />
početnim lezijama (Slika<br />
9) kao i s površinom dentina.<br />
Brojna pitanja vezana uz topivost<br />
i reaktivnost taloga koji sadrže<br />
fl uoride i dalje ostaju otvo-<br />
rena glede moguće interakcije u<br />
oralnom okruženju, rezultirajući<br />
primjerice mogućom apsorpcijom<br />
proteina i/ili fosfata na površini<br />
(Rölla & Ekstrand 1996).<br />
Analiza tehnikom nanočestica<br />
EDX na nivou atomske kemijske<br />
strukture „kuglica“ fl uorida, koju<br />
možemo napraviti s TEM, tipično<br />
pokazuje vrijednosti od oko 50<br />
atomskih % fl uorida plus integraciju,<br />
primjerice, fosfata (Petzold<br />
et al. 2004, Petzold 2001). Usporedno<br />
s time, u okolnoj caklini<br />
nije nađena nikakva akumulacija<br />
fl uorida, ili je nađena u okviru zanemarivih<br />
statističkih vrijednosti<br />
1<br />
Mikrostruktura caklinske površine<br />
u blizini prizmatskog caklinskog<br />
ruba sa individualnim kristalima<br />
hidroksil-apatita (SEM)<br />
4<br />
Površina cakline s „kuglicama“<br />
CaF 2 nakon tretmana s elmex gelom<br />
u trajanju od 1 min. (pomiješan<br />
sa slinom 1:1, SEM)<br />
7<br />
Izrada i uklanjanje za elektronsku zraku transparentnih<br />
lamela, pripremljenih za TEM analizu, izrađene<br />
tehnikom usmjerene ionske x-zrake (UIZ)<br />
(manje od 1%).<br />
Direktna konverzija zubne cakline<br />
u fl uor-apatit, kao rezultat<br />
pojedinačne izloženosti fl uoridaciji<br />
malo je vjerojatna.<br />
Kako bi funkcionirale kao rezervoar<br />
fl uorida, kuglice fl uorida<br />
koje su se formirale na površini<br />
zuba trebaju ne samo imati visoku<br />
koncentraciju fl uorida, već<br />
i dovoljno stabilnu retenciju na<br />
površinu koja je otpornu na mehanički<br />
i kemijski stres. Za potrebe<br />
istraživanja stabilnosti naslaga<br />
CaF2 na zubnim površinama,<br />
uzorci cakline su prvo fl uoridirani<br />
u testnoj tubi te nakon toga<br />
2<br />
Formiranje taloga „kuglica“ CaF 2<br />
na caklinskoj površini tretiranoj<br />
sa olaflur (koncentracija fluorida<br />
1,000 ppm, 2 min., acetat bafer pH<br />
4.5, SEM)<br />
5<br />
Naslaga CaF 2 na caklinskoj površini<br />
nakon tretmana od 6 minuta s elmex<br />
dentalnom vodnicom za ispiranje<br />
(SEM)<br />
8<br />
stavljeni u ortodontski aparatić, in<br />
situ u usnu šupljinu. SEM analiza<br />
(Slika 10) pokazuje stanje takvog<br />
uzorka “nošenog” 10 dana. Vidljiv<br />
je djelomični gubitak CaF2, ali<br />
prisutnost naslaga fl uorida je još<br />
očigledna (Petzold et al. 2004).<br />
Pokazan je isto tako visok nivo<br />
stabilnosti prilikom naprezanja<br />
uzrokovanih četkicom za zube<br />
(Slika 11).<br />
Usporedba različitih<br />
aktivnih supstanci koje<br />
sadrže FLUOR<br />
Dodatni bitni čimbenik za<br />
evaluaciju različitih aktivnih<br />
3<br />
Pojedinačna „kuglica“ fluorida<br />
(SEM), povećan presjek Slike. 2<br />
6<br />
Naslage CaF 2 na caklinskoj površini<br />
četkanoj s elmex Sensitive pastom za<br />
zube (2 min., pomiješana sa slinom<br />
1:1, SEM)<br />
Poprečni presjek fluoridirane površine zubne cakline<br />
(TEM)
Change language