50Z³owrogi zgrzyt pi³y mechanicznej...... wyrwa³ mnie z porannego snu i z domu. Myœl: znów ktoœniszczy jakiœ fragment z ochrony naszego zdrowia. Kto wykonujetak¹ robotê od godz. 7 rano w sobotê? Pi³a mechanicznadzia³a jak skalpel, który w operacji na cz³owieku tak czêstoratuje mu ¿ycie. Gdy wycina such¹ lub chor¹ ga³¹Ÿ, gdyœcina drzewa bardzo zniszczone przez szkodniki – ochraniainne czêœci drzewa lub roœliny rosn¹ce obok.Id¹c za zgrzytem pi³y znalaz³am miejsceprzestêpstwa – przy ul. Karczewskiej.Na prywatnej dzia³ce rós³ piêkny pomnikowyjesion. Teraz ogromna korona, gêstoulistniona, le¿a³a czêœciowo na skrzyni ciê-¿arówki i na trawniku. Przystêpowano doœcinania p³atów, odcinków pnia. Zgin¹³piêkny zdrowy do korzeni jesion, jedyny ju¿przy Karczewskiej. Na moje pytanie, kto zezwoli³na wyciêcie takiego pomnikowegodrzewa, odpowiedziano ordynarnie. £askawiepozwolono na zrobienie zdjêæ.Drzewo wyciêto bez zezwolenia –samowola szkodliwa dla otoczenia.Nie zastanawiano siê pewno,¿e mo¿e w domach obok jakieœdzieci czêœciej bêd¹ dusiæ siê wataku astmy, ¿e wielu mieszkañcówbêdzie gorzej spa³o, s³abiej siêczu³o, ¿e kogoœ pogotowie odwieziedo szpitala. Jakaœ egoistycznadecyzja, przestêpcza, pozbawi³aœrodowisko „fabryki” tlenu. Pogorszy³ysiê warunki ¿ycia, bo zwiêkszy³siê dop³yw do mieszkañ spalin,kurzu, dymu i ha³asu. Wszystkiete szkodliwe dla ludzi czynniki¿ycia w mieœcie ³agodz¹ drzewa,nawet w okresie bezlistnym.Zamiast naturalnego oczyszczania naszej atmosferyzastosuje siê os³ony, zamkniêcieprzez szczelne okna z tworzyw sztucznychGAZETAlub drewna. Ale ¿yciew duchocie zamkniêtychpomieszczeñ operfumowanych wyziewachludzkich niechroni zdrowia, jedynieos³abia odpornoœæ, wydelikaca.Wiedza o œrodowisku nakazuje ochronêw mieœcie drzew, krzewów, trawy –wszystkich roœlin, bo one nie tylko dostarczaj¹tlenu, dziêki asymilacji z powietrzadwutlenku wêgla, ale ich olejki eterycznedzia³aj¹ wzmacniaj¹cona organizmy. Niestety,pod pretekstem zagro-¿eñ: suchy konar odpad³,ga³¹Ÿ siê z³ama³a, dziuraw pniu istnieje, wycinasiê zdrowe drzewa zamiastje pielêgnowaæ.Depcze siê trawniki,³amie czubki pêdów, niepodlewa wiêdn¹cych zsuszy roœlin. Sk¹d bierzesiê ta nienawiœæ do zieleniw mieœcie, zw³aszczado drzew? Wci¹¿niepokoi to pytanie, gdywidzimy uszkodzoneodrosty, wyrastaj¹ce z pni drzew niepotrzebnieœciêtych.Obok niszczenia zieleniwystêpuje w naszym terenieniska emisja, czyli zatruwanieœrodowiska dymami spalanychw domach tworzywsztucznych. Mamy w <strong>Otwock</strong>urecykling – za darmo mo-¿emy pozbyæ siê opakowañ,butelek, pojemników. Wystarczyje wynieœæ do zbiorników.Spalanie tworzyw sztucznychdaje chwilowo wysok¹ temperaturê,ale do powietrza dostaj¹siê bardzo szkodliwe dlaludzi dioksyny, furany i innesubstancje znane jako sk³adnikigazów bojowych, u¿ywanychw I wojnie œwiatowej,które spowodowa³y œmierælub zatrucie wielu tysiêcy ludzi. Cywilizowanepañstwa dawno zakaza³y spalaniatworzyw sztucznych. W Polsce równie¿zbierane tworzywa s¹ sortowane, czêœæmo¿na przerobiæ, pozosta³e zlikwidowaæ wspecjalnych spalarniach, z zastosowaniemodpowiednich zmienianych filtrów. Spalaj¹cte œmieci w domach lub obok nich trujemysiebie i wszystkich okolicznych s¹siadów,uniemo¿liwiamy wietrzenie mieszkañ.Sprzymierzeñcem cz³owieka w ochronieœrodowiska jest zieleñ. Teraz, gdy liœcies¹ ¿ó³te i opadaj¹, asymilacja CO 2 z powietrzajest znikoma. Same drzewa iglaste niezast¹pi¹ masy liœci z okresu lata, musimyzatem staraæ siê o zmniejszenie zadymienia.Ludzie pozbawieni wyobraŸni, nie maj¹cywiedzy i o niskiej etyce - szkodz¹wszystkim, ale sobie najbardziej!Irena Fija³kowska
Jab³oñRodzaj MALUS – JAB£OÑ nale¿y do rodziny jab³kowych,w której wyró¿niæ mo¿na podzia³ na owoce dwojakiego rodzaju:jab³kowate z „nasionami” (jab³oñ, grusza, pigwa, pigwowiec, jarz¹b,aronia, ognik) i g³ogowate z „orzeszkami” (g³óg, irga). Rodzajten liczy 25 gatunków drzew i krzewów wystêpuj¹cych napó³kuli pó³nocnej w strefie klimatu umiarkowanego na terenieAzji i Europy. W Polsce roœnie dziko tylko jeden przedstawicielgatunku - jab³oñ dzika (Malus sylvestris). Wiêkszoœæ gatunkówjab³oni ³atwo krzy¿uje siê miêdzy sob¹ daj¹c wiele form poœrednich,trudnych do klasyfikacji i systematycznego ujêcia. Ozdobneodmiany jab³oni, które wywodz¹ siê bezpoœrednio od M. sylvestrisi M. pumila (jab³oñ niska), nale¿¹ do jednych z czêœciejsadzonych drzew i krzewów zarówno w miejscach publicznych,jak i w prywatnych ogrodach. Jab³onie kwitn¹ w maju tworz¹cmasê wspania³ych kwiatów bia³ych (j. kwiecista, j. wieñcowa, j.niska, j. Siebolda, j. Sargenta), ró¿owych (j. purpurowa odm:‘Wierdak’, ‘Oekonomierat’, ‘Szafer’), a tak¿e purpurowych (j.purpurowa odm: ‘Fryderyk Chopin’, ‘Justyna’, ‘Kobenza’, ‘Makowiecki’,‘Ola’, ‘Eleyi’). Kontrastem do barwy intensywnychkwiatostanów s¹ liœcie, które mog¹ byæ zielono-bordowe lub bordowo-br¹zowe.Ozdobne jab³onie to niewielkie drzewa o szerokichkoronach, jak równie¿ roz³o¿yste krzewy, które zajmuj¹ tylesamo miejsca, co odmiany pienne. Jab³onie o dekoracyjnychkwiatach i owocach preferuj¹ glebê o odczynie obojêtnym, najlepiejgliniasto-piaszczyst¹. Sadzimy je w miejscach s³onecznychna wiosnê, zanim zaczn¹ kwitn¹æ (marzec – kwiecieñ), lub jesieni¹po wydaniu owoców (od po³owy wrzeœnia do paŸdziernika).Ich ga³êzie przycinamy tak samo jak u jab³oni owocowych. Systemkorzeniowy jab³oni jest palowy, co umo¿liwia sadzenie podjej koron¹ niskich krzewów i bylin. Gatunkiem interesuj¹cym podwzglêdem zapachu jest M. coronaria ‘Charlotte’– j. wieñcowa.CHARAKTERYSTYKA GATUNKÓW I ODMIAN JAB£ONI OZDOBNEJMalus pumila ‘John Downie’ – jab³oñ niska, wys. 4-6 m, szer. 3-4 m,korona owalna, szybko rosn¹ce niewielkie drzewo, kw. bia³e, pojedyncze,liœcie ciemnozielone, b³yszcz¹ce. Owoce ozdobne czerwone lubciemnopomarañczowe, utrzymuj¹ siê a¿ do mrozów. Doskona³a doniewielkich ogródków. Odporna na niskie temp.Malus x purpurea ‘Ola’ – jab³oñ purpurowa, polska odmiana, wys. 5m, szer. 6 m, kwitnie b. obficie, kw. ró¿owe, liœcie zielone, b³yszcz¹ce.Owoce purpurowoczerwone odporne na parcha, zdobi¹ drzewo a¿ domrozów. Odporna na niskie temp.Malus ‘Royalty’ - jab³oñ powoli rosn¹ca, wys. 4-6 m, szer. 5-6 m, niskorozga³êzione pêdy, korona sto¿kowa, kw. ciemnoczerwone, liczne przedrozwiniêciem siê liœci. Owoce ciemnoczerwone, liœcie rubinowoczerwone,b³yszcz¹ce. Odporna na niskie temp.CHARAKTERYSTYKA GATUNKÓW I ODMIAN WIŒNI OZDOBNEJPrunus cerasus ‘Umbraculifera‘ – wiœnia pospolita odm. kulista,wysokoœæ zale¿y od wysokoœci szczepienia, szer. 3 m, gêsta kulista korona,kw. bia³e, liœcie drobne. Doskona³e drzewo do ma³ych ogrodów izadrzewieñ ulicznych. Odporna na zanieczyszczenia powietrza.Prunus subhirtella ‘Pendula’ – wiœnia kosmata odm. p³acz¹ca, ma³edrzewo, wys. 2 m powoli rosn¹ce szer. 3-4 m, kw. bia³e, liœcie ozdobnejesieni¹ – pomarañczowe lub br¹zowoczerwone, miejsca eksponowanePrunus serullata ‘Amanogawa’– wiœnia pi³kowana, koronakolumnowa, wys. 10 m, szer. 1-2 m, kw. jasnoró¿owe pe³ne, pachn¹ce,liœcie b³yszcz¹ce, jesieni¹ ¿ó³topomarañczowe Odmiana mo¿e przemarzaæw b. mroŸne zimy. Os³aniaæ!Prunus serullata ‘Kanzan’– wiœnia pi³kowana, korona odwrotniesto¿kowata, wys. 10 m, szer. 5-8 m, kw. karminowe, pe³ne, pachn¹ce,liœcie b³yszcz¹ce – jesieni¹ ¿ó³topomarañczowe. Doskona³a odm. doma³ych ogrodów i zadrzewieñ ulicznych.WiœniaRodzaj PRUNUS – WIŒNIA nale¿y do rodziny œliwowych,(podrodziny cerasus), do której nale¿¹ równie¿: czereœnia, a³ycza,tarnina, migda³owiec, migda³ek, œliwa oraz czeremcha. Wiœniajest gatunkiem wystêpuj¹cym g³ownie w strefie umiarkowanejpó³kuli pó³nocnej. W sk³ad rodzaju prunus zalicza siê na œwiecieponad 200 gatunków, w Polsce dziko roœnie tylko jedna wiœnia:P. fruticosa (kar³owa). Wiêkszoœæ gatunków i odmian wiœniozdobnych pochodzi z Japonii, Chin i Korei. Szczepione s¹ onena podk³adkach z czereœni ptasiej (tworz¹cej zarazem g³ówny pieñ,który nie wzrasta razem z pêdami roœliny), a ich wysokoœæ nieprzekracza 5 m. Wiœnie ozdobne lubi¹ stanowisko s³oneczne iotwarte. Maj¹ ma³e wymagania co do gleby, jednak obficie kwitn¹na ziemi ¿yznej, ciep³ej i przepuszczalnej oraz bogatej w wapñ.W przeciwieñstwie do jab³oni ozdobnych wiêkszoœæ wiœni pe³nokwiatowychnie zawi¹zuje owoców, natomiast odm. pó³pe³nemaj¹ owoce ma³o atrakcyjne zarówno w wygl¹dzie, jak i w smaku.Wiœnie rozpoczynaj¹ kwitnienie pod koniec marca, tworz¹cmasê wspania³ych kwiatów zarówno bia³ych (w. ró¿owa ‘Pendula’-kw. pojedyncze, w. pi³kowana ‘Shirofugen’ – kw. pe³ne), bia-³oró¿owych (w. ró¿owa ‘Autumnalis’ - kw. pó³pe³ne), ró¿owych(w. pi³kowana ‘Kiku-shidare’ – kw. pe³ne, w. pi³kowana ‘Amanogawa’– kw. pó³pe³ne, w. yedoeñska ‘Shidare yoshino’), a tak-¿e ciemnoró¿owych (w. ró¿owa ‘Fukubana’ – kw. pó³pe³ne, w.pi³kowana ‘Kanzan’ – kw. pe³ne).opracowanie i rysunkiarch. krajobrazuAnna Skalska - Bogucka