478-<strong>323</strong> <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>.Η ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟXΗΗ Ειρήνη του ΒασιλέωςΤο Περσικό Βασίλειο, <strong>π</strong>ου δεν ήθελε να υ<strong>π</strong>άρχει ισχυρή <strong>π</strong>όλη-κράτος στονελληνικό κόσμο, ανησύχησε με τη δύναμη <strong>π</strong>ου α<strong>π</strong>έκτησε σιγά σιγά η Αθήνακαι έ<strong>π</strong>αψε να την υ<strong>π</strong>οστηρίζει. Έτσι οι Πέρσες βοήθησαν για μια ακόμηφορά τη Σ<strong>π</strong>άρτη. Οι Σ<strong>π</strong>αρτιάτες υ<strong>π</strong>έγραψαν ειρήνη μαζί τους, γιατί αυτόήταν <strong>π</strong>ρος το συμφέρον της <strong>π</strong>όλης τους. Η ειρήνη αυτή είναι γνωστή ωςη Ειρήνη του Βασιλέως ή Ανταλκίδειος Ειρήνη α<strong>π</strong>ό το όνομα του Σ<strong>π</strong>αρτιάτηστρατηγού Ανταλκίδα <strong>π</strong>ου έκανε τις δια<strong>π</strong>ραγματεύσεις.Με την Ειρήνη του Βασιλέως (387 <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>.) όλες οι ελληνικές <strong>π</strong>όλεις-κράτηήταν ανεξάρτητες, εκτός α<strong>π</strong>ό τις <strong>π</strong>όλεις-κράτη της δυτικής ΜικράςΑσίας, <strong>π</strong>ου ήταν κάτω α<strong>π</strong>ό την ηγεμονία του Πέρση βασιλιά.Μετά το 387 <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>. και η Σ<strong>π</strong>άρτη και η Αθήνα και, τέλος, η Θήβα <strong>π</strong>ροσ<strong>π</strong>άθησαννα α<strong>π</strong>οκτήσουν την ηγεμονία στον ελλαδικό χώρο.Η Αθήνα ξανά ισχυρήΜε το τέλος του Πελο<strong>π</strong>οννησιακού Πολέμου, το 404 <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>., η Αθήνα είχεκαταστραφεί. Ήταν ανάμεσα στις <strong>π</strong>όλεις-κράτη <strong>π</strong>ου είχαν υ<strong>π</strong>οφέρει<strong>π</strong>ερισσότερο α<strong>π</strong>ό τον <strong>π</strong>όλεμο. Είχε χάσει την ηγεμονία της στο Αιγαίο,ο στόλος της ήταν στα χέρια του εχθρού, η ύ<strong>π</strong>αιθρος της είχε λεηλατηθείσυστηματικά, αγροικίες και σιτα<strong>π</strong>οθήκες είχαν καταστραφεί και<strong>π</strong>ερισσότεροι α<strong>π</strong>ό 20.000 δούλοι είχαν εγκαταλείψει την <strong>π</strong>όλη. Ακόμη οιΣ<strong>π</strong>αρτιάτες, ό<strong>π</strong>ως είδαμε, για να την ελέγχουν καλύτερα, ε<strong>π</strong>έβαλαν τουςΤριάντα Τυράννους, μια ολιγαρχική διοίκηση. Σε λιγότερο α<strong>π</strong>ό ένα χρόνοόμως η δημοκρατία είχε ξαναέρθει.Μετά την Ειρήνη του Βασιλέως υ<strong>π</strong>άρχουν στην Αθήνα δύο αντί<strong>π</strong>αλες <strong>π</strong>λευρές: αυτοί<strong>π</strong>ου υ<strong>π</strong>οστηρίζουν τη Σ<strong>π</strong>άρτη και αυτοί <strong>π</strong>ου υ<strong>π</strong>οστηρίζουν τη Θήβα. Τον ίδιο καιρό οΑθηναίος ρήτορας Ισοκράτης <strong>π</strong>ίστευε ότι η κατάκτηση του Περσικού Βασιλείου είναι ηλύση για τα εσωτερικά <strong>π</strong>ροβλήματα των Ελλήνων. Στον Πανηγυρικό του λόγο (380 <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>.)υ<strong>π</strong>οστήριξε ότι στον κοινό αγώνα εναντίον των Περσών θα μ<strong>π</strong>ορούσε να είναι ε<strong>π</strong>ικεφαλήςη Αθήνα. Έτσι διαμορφώθηκε η «<strong>π</strong>ανελλήνια ιδέα» για την ένωση των Ελλήνων, η ο<strong>π</strong>οίαθα έφερνε ειρήνη ανάμεσα στις <strong>π</strong>όλεις-κράτη και θα οδηγούσε σε έναν κοινό <strong>π</strong>όλεμοενάντια στον Πέρση βασιλιά.Το 378 <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>., 100 χρόνια μετά την ίδρυση της Συμμαχίας της Δήλου,η Αθήνα κατάφερε όχι μόνο να ξαναφτιάξει το στόλο της, να α<strong>π</strong>οκτήσειξανά τον έλεγχο στο βόρειο Αιγαίο και την Προ<strong>π</strong>οντίδα, αλλά και ναδημιουργήσει μια συμμαχία γνωστή ως Δεύτερη (Β') Αθηναϊκή Συμμαχία.Τα μέλη της νέας συμμαχίας εμ<strong>π</strong>όδισαν την Αθήνα να έχει όλη την εξουσία.Παρόλα αυτά, η Αθήνα έγινε ξανά το οικονομικό κέντρο στην <strong>π</strong>εριοχή τουΑιγαίου. Η οικονομία βρισκόταν τώρα σε <strong>π</strong>ολύ καλύτερη κατάσταση καιο Πειραιάς ξαναζωντάνεψε με το εμ<strong>π</strong>όριο.109
478-<strong>323</strong> <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>.ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5Η άνοδος της ΘήβαςΤην ηγεμονία του ελληνικού κόσμου <strong>π</strong>ροσ<strong>π</strong>άθησε να κατακτήσει για λίγοη Θήβα. Η ε<strong>π</strong>ιρροή της έφτασε μέχρι τη Μακεδονία. Εκείνο τον καιρόκυριάρχησαν στη Θήβα δύο σημαντικές <strong>π</strong>ροσω<strong>π</strong>ικότητες: ο Πελο<strong>π</strong>ίδαςκαι ο Ε<strong>π</strong>αμεινώνδας. Η ηγεμονία της Θήβας ανησύχησε την Αθήνα,κυρίως ε<strong>π</strong>ειδή οι Θηβαίοι υ<strong>π</strong>έγραψαν συνθήκη με τον Πέρση βασιλιά και<strong>π</strong>ροσ<strong>π</strong>αθούσαν να α<strong>π</strong>οκτήσουν <strong>π</strong>ρόσβαση στο Αιγαίο. Οι Θηβαίοι έφτιαξανστόλο και έγιναν ναυτική δύναμη.Δύο σημαντικές μάχες, η μία στα Λεύκτρα (371 <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>.), ό<strong>π</strong>ου οιΣ<strong>π</strong>αρτιάτες ηττήθηκαν α<strong>π</strong>ό τον Ε<strong>π</strong>αμεινώνδα, και η άλλη στη Μαντινεία,έκριναν την άνοδο και την <strong>π</strong>τώση της Θήβας. Μετά τα Λεύκτρα οι Θηβαίοικατάφεραν να α<strong>π</strong>ελευθερώσουν τους Μεσσήνιους. Η Μεσσηνία α<strong>π</strong>έκτησεκαι <strong>π</strong>άλι, έ<strong>π</strong>ειτα α<strong>π</strong>ό αιώνες, την ανεξαρτησία της α<strong>π</strong>ό τη Σ<strong>π</strong>άρτη.Στη μάχη της Μαντινείας (362 <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>.) η Θήβα νίκησε, αλλά σκοτώθηκεο Ε<strong>π</strong>αμεινώνδας και με το θάνατο του ήρθε το τέλος της θηβαϊκήςηγεμονίας. Αυτό δείχνει ότι τα θεμέλια της θηβαϊκής ηγεμονίας δεν ήτανγερά. Είναι το τέλος των ηγεμονιών: η Σ<strong>π</strong>άρτη, η Θήβα, αλλά και η Αθήναείχαν χάσει τη δύναμη τους. Το Βασίλειο της Μακεδονίας γίνεται ισχυρόμε την άνοδο του Φίλι<strong>π</strong><strong>π</strong>ου Β' στο θρόνο (359 <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>.) και αρχίζει α<strong>π</strong>ό εδώ και<strong>π</strong>έρα να <strong>π</strong>αίζει σημαντικό ρόλο στον ελληνικό κόσμο.Ο Ευαγόρας βασιλιάς της Σαλαμίνας της Κύ<strong>π</strong>ρου (411-373 <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>.)Στην Κύ<strong>π</strong>ρο είχε ε<strong>π</strong>ικρατήσει ο ελληνικός <strong>π</strong>ολιτισμός και μιλιόταν ηελληνική γλώσσα. Στα μέσα του 6ου αιώνα <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>. η Κύ<strong>π</strong>ρος κατακτήθηκεα<strong>π</strong>ό το Περσικό Βασίλειο, αλλά τα κυ<strong>π</strong>ριακά βασίλεια διατήρησαν τηναυτονομία τους. Όσο ήταν βασιλιάς στη Σαλαμίνα της Κύ<strong>π</strong>ρου ο Ευαγόρας,<strong>π</strong>ροσ<strong>π</strong>άθησε να ενώσει τα βασίλεια της Κύ<strong>π</strong>ρου κάτω α<strong>π</strong>ό την εξουσία του,συμμάχησε με την Αίγυ<strong>π</strong>το και έκανε <strong>π</strong>ολλές <strong>π</strong>εριοχές της νότιας ΜικράςΑσίας να εξεγερθούν ενάντια στον Πέρση βασιλιά.Είχε ε<strong>π</strong>ιτυχίες στην αρχή,αλλά τελικά νικήθηκεκαι στο νησί συνέχισε νακυριαρχεί το Περσικό Βασίλειομέχρι την ε<strong>π</strong>οχή του ΜεγάλουΑλεξάνδρου.Πανοραμική ά<strong>π</strong>οψη τουαρχαιολογικού χώρου τηςΣαλαμίνας στην Κύ<strong>π</strong>ρο.110