Η ΑΡXΑΪΚΗ ΕΠΟXΗ -- ΟΙ ΑΙΩΝΕΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ~tΓλυ<strong>π</strong>τική: το μάρμαρο <strong>π</strong>ου μιλάειΓυναικεία και ανδρικά αγάλματα α<strong>π</strong>ό μάρμαρο, κούροικαι κόρες, βρέθηκαν στα νεκροταφεία, στους τάφουςτων <strong>π</strong>λουσίων και στα ιερά των <strong>π</strong>ερισσότερων <strong>π</strong>εριοχώντου ελληνικού κόσμου. Πρέ<strong>π</strong>ει να <strong>π</strong>ούμε ότι τα αγάλματααυτά έχουν <strong>π</strong>ολλές ομοιότητες, αλλά διαφέρουν στιςλε<strong>π</strong>τομέρειες τους. Η γλυ<strong>π</strong>τική κάνει τους ναούς ναζωντανέψουν. Ολόκληρες <strong>π</strong>αραστάσεις α<strong>π</strong>ό τη ζωή και τουςαγώνες των θεών και των ηρώων στολίζουν τους ναούς.Κούρος <strong>π</strong>ου βρέθηκε στην Ανάβυσσο της Αττικής,525 Π.<strong>Χ</strong>. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.Ποίηση, ε<strong>π</strong>ιστήμες και φιλοσοφίαΣτη δυτική Μικρά Ασία (Ιωνία) και στα νησιά του βορειοανατολικούΑιγαίου οι Έλληνες ήρθαν σε ε<strong>π</strong>αφή με άλλους λαούς (Λυδούς,Πέρσες, Αιγυ<strong>π</strong>τίους κ.ά.) και <strong>π</strong>ήραν στοιχεία α<strong>π</strong>' αυτούς.Στην Ιωνία εμφανίζεται η λυρική <strong>π</strong>οίηση. Η λυρική <strong>π</strong>οίησηονομάστηκε έτσι ε<strong>π</strong>ειδή ο <strong>π</strong>οιητής τραγουδούσε τους στίχους τουμε τη συνοδεία λύρας. Οι λυρικοί <strong>π</strong>οιητές μιλούν για τον έρωτα,τις χαρές και τις λύ<strong>π</strong>ες της ζωής, γράφουν όμως και <strong>π</strong>ατριωτικάή <strong>π</strong>ολιτικά <strong>π</strong>οιήματα.Στη δυτική Μικρά Ασία ε<strong>π</strong>ίσης οι άνθρω<strong>π</strong>οι αισθάνθηκαν για<strong>π</strong>ρώτη φορά την ανάγκη να γράψουν την ιστορία του τό<strong>π</strong>ουτους, βάζοντας μέσα και <strong>π</strong>ολλούς μύθους. Αυτοί ονομάστηκανλογογράφοί και θεωρούνται οι <strong>π</strong>ρόδρομοι της ιστοριογραφίας.Ο κυριότερος α<strong>π</strong>ό αυτούς είναι ο Εκαταίος α<strong>π</strong>ό τη Μίλητο.Κόρη <strong>π</strong>ου βρέθηκε στηνΑκρό<strong>π</strong>ολη της Αθήνας,500 Π.<strong>Χ</strong>. Αθήνα, ΜουσείοΑκρο<strong>π</strong>όλεως.Οι Έλληνες για <strong>π</strong>ολλούς αιώνες εξηγούσαν τον κόσμο με τους μύθους. Στην Ιωνία, α<strong>π</strong>ότον 7ο αιώνα <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>. και μετά, σε όσα έμαθαν α<strong>π</strong>ό τους λαούς της Ανατολής και της Αιγύ<strong>π</strong>του,<strong>π</strong>ροσθέτουν τις δικές τους γνώσεις, <strong>π</strong>ου βασίζονται στην <strong>π</strong>αρατήρηση. Σε όλο τονελληνικό κόσμο, α<strong>π</strong>ό τη Σικελία μέχρι την Ιωνία, φιλόσοφοι και ε<strong>π</strong>ιστήμονες, <strong>π</strong>ροχωρώντας<strong>π</strong>έρα α<strong>π</strong>ό το μύθο και τον κόσμο των θεών, <strong>π</strong>ροσ<strong>π</strong>άθησαν να εξηγήσουν τον κόσμομε τη λογική και τις ε<strong>π</strong>ιστήμες (μαθηματικά, γεωγραφία, αστρονομία και φιλοσοφία).79
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο Θαλής ταξίδεψε στην Αίγυ<strong>π</strong>το και στην Εγγύς Ανατολή και γνώρισετη σοφία των άλλων λαών. Ασχολήθηκε με την αστρονομία. Αυτόόμως <strong>π</strong>ου τον α<strong>π</strong>ασχολούσε <strong>π</strong>ερισσότερο ήταν να βρει το βασικόστοιχείο α<strong>π</strong>ό το ο<strong>π</strong>οίο φτιάχτηκε ο κόσμος. Σύμφωνα με το Θαλή, ηζωή ξεκίνησε α<strong>π</strong>ό το νερό, ε<strong>π</strong>ειδή το νερό είναι <strong>π</strong>άρα <strong>π</strong>ολύ στον κόσμο.Ο Θαλής, <strong>π</strong>αρατηρώντας τη βροχή και τους ανέμους, έλυσε και<strong>π</strong>ρακτικά <strong>π</strong>ροβλήματα της ναυσι<strong>π</strong>λοΐας. Με το Θαλή και τους άλλουςφιλοσόφους της Ιωνίας γεννήθηκε η ε<strong>π</strong>ιστήμη.Μαρμάρινη <strong>π</strong>ροτομή του Θαλή του Μιλήσιου.Ρωμαϊκό αντίγραφο α<strong>π</strong>ό έργο του 4ου αιώνα <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>.Βατικανό, Μουσεία Βατικανού.Ο Πυθαγόρας γεννήθηκε στη Σάμο.Ασχολήθηκε με τη γεωμετρία καιτους αριθμούς. Πίστευε ότι ο κόσμοςδεν είναι μυθικός, αλλά μ<strong>π</strong>ορείνα εξηγηθεί με τα μαθηματικά καιτη γεωμετρία. Οι ε<strong>π</strong>ιστήμες αυτέςστηρίζονται ακόμη και σήμερα στιςμελέτες του Πυθαγόρα.<strong>Χ</strong>άλκινη <strong>π</strong>ροτομή του Πυθαγόρα. Ρωμαϊκό αντίγραφο αγάλματοςτου 5ου αι. <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>. Νά<strong>π</strong>ολη (Ιταλία), Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.Ο Ηράκλειτος γεννήθηκε στην Έφεσο. Πίστευε ότι ο κόσμος έχειτους δικούς του νόμους και τη δική του τάξη, τα ο<strong>π</strong>οία ονόμαζεΛόγο. Ο Λόγος υ<strong>π</strong>άρχει μέσα σε κάθε ον (άνθρω<strong>π</strong>ο, ζώο, φυτό), σεκάθε φαινόμενο. Ε<strong>π</strong>ίσης <strong>π</strong>ίστευε ότι τα <strong>π</strong>ράγματα αλλάζουν συνέχεια.Γι’ αυτό τα <strong>π</strong>αρομοίαζε με το <strong>π</strong>οτάμι <strong>π</strong>ου συνεχώς κυλάει και<strong>π</strong>οτέ δε μένει το ίδιο («τα <strong>π</strong>άντα ρει»=όλα αλλάζουν).Μαρμάρινο άγαλμα του Ηράκλειτου. Ρωμαϊκόαντίγραφο α<strong>π</strong>ό έργο του 4ου αιώνα <strong>π</strong>.<strong>Χ</strong>.Ηράκλειο (Κρήτη), Αρχαιολογικό Μουσείο.*