Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ãåðä<br />
№ 91 (<strong>25706</strong>)<br />
5<br />
2018-тӥ ар 4-тӥ толсур<br />
ПАЛЭНЫСЬ ВЫЖЫОСМЫ<br />
ТЮМЕНЬ УЛОС<br />
Ӧтчаськонлэн пайдаез<br />
Елена ТУГАШОВА<br />
Ноябрьлэн шораз Тюмень<br />
улосын ортчизы<br />
удмурт культуралы<br />
сӥзем нуналъёс. Отчы<br />
пыриськизы Уралысь<br />
но Сибирьысь удмуртъёс,<br />
фин-угор выжыысь<br />
мукет калыкъёс.<br />
Удмурт культуралы сӥзем<br />
ужрад ортчиз Тюменьысь<br />
калык огазеяськонъёслэн<br />
«Строитель» юртазы. Отчы<br />
вуылӥз Ижысь Камсьӧр удмуртъёслэн<br />
огазеяськонэнызы<br />
кивалтӥсь Флюра Ахметовна<br />
Чибышева но. Со<br />
бурдъямъя-кичӧлтэмъя ужрадэ<br />
мылысь-кыдысь пыриськизы<br />
Башкортостанысь<br />
Янаул ёросысь калык<br />
кырӟанъя коллективъёс.<br />
Озьы ик вуизы Пермь но<br />
Свердловск улосъёсысь удмурт<br />
кырӟасьёс-эктӥсьёс.<br />
- Учконо ке, Тюменьын<br />
улӥсь-вылӥсь удмуртъёслэн<br />
лыдзы ӧжыт ӧвӧл, - вера<br />
Флюра Чибышева, - 800<br />
муртлэсь ятыр. Отчы удмуртъёс<br />
кошкылэмын, ӟеч<br />
уж утчаса, та улосын угось<br />
мувӧй но чагыр эстӥськон<br />
потто. Отысь удмуртъёс куспазы<br />
туж эшъяськыса уло.<br />
Уно аръёс талэсь азьло кошкемъёслэн<br />
нылпиоссы табере<br />
кузъясько ни. Озьы, Удмурт<br />
шаерлэсь палэнын<br />
улыса но, чын удмурт семьяос<br />
кылдо. Соин ик туж интыяз<br />
луиз удмурт культуралы<br />
сӥзем нуналъёсты отын ортчытон.<br />
Палэнын улӥсь удмуртъёсты<br />
таӵе ужрадъёс зол огазеяло,<br />
анай-атаен пыӵатэм<br />
калык культуразэс утьыны<br />
но азинтыны юртто. Вань<br />
та ужез быгатыса нуэ Тюмень<br />
улосысь удмуртъёслэн<br />
«Оскон» огазеяськонзы. Соин<br />
кема аръёс ӵоже мыло-кыдо<br />
кивалтэ Татарстанысь Кукмор<br />
ёросын вордскем удмурт<br />
нылкышно Ольга Васильевна<br />
Капитонова. Но арлыдыз<br />
ванен удыссэ нуыны секытгес<br />
йӧтэ ни, интыяз егитгес<br />
муртэ пуктыны ӵектэ.<br />
- Озьы тӥни, кырӟамэктэм<br />
сяна, котрес ӝӧк<br />
сьӧры пуксьыса, кенешимы,<br />
- шуэ Флюра Ахметовна. -<br />
Огазеяськон азьын сылӥсь<br />
ужпумъёсты сэрттӥмыпертчимы,<br />
азьланяз быдэстоно<br />
ужъёсты чакламы.<br />
Матысь дыре огазеяськонлы<br />
выль кивалтӥсь быръёно<br />
луоз. Тупась адямиос отын<br />
лачак, соос оскымонэсь, визьмоесь,<br />
мыло-кыдоесь. Калыкен<br />
ужаны угось косыса вырыны<br />
секыт, адямилэн пушкысьтыз<br />
мылкыдыз ошмес<br />
кадь бугырскыса мед потоз.<br />
Таӵе адямиез отын, малпасько,<br />
капчиен шедьтозы. Вуоно<br />
арлэн кутсконаз нош ик<br />
малпасько Тюмене вуылыны.<br />
Сьӧрам ӧтё юристъёсты,<br />
Ижысь Эшъяськон юртысь<br />
куд-ог специалистъёсты. Тюменьысь<br />
«Оскон» огазеяськонлы<br />
бырыны сётоно ӧвӧл,<br />
солэсь ужзэ рос-прос радъяно,<br />
- шуиз Ф. Чибышева.<br />
Озьы луыса кошке ни: макем<br />
кыдёкын улӥськод вордскем<br />
палъёсыдлэсь, сокем<br />
зол гажаськод выжыостэ.<br />
- Тюменьын удмурт культуралы<br />
сӥзем ужрадэ вуэмъёс,<br />
удмурт кырӟанъёстыэктонъёсты<br />
кылыса-адӟыса,<br />
эсьмаса, синвуаськизы.<br />
Кыӵе, пе, мӧзмимы вал ни<br />
удмурт сямен вераськемлэсь!<br />
Кыӵе, пе, сюлэм лӧптэ,<br />
удмурт кырӟанъёсты кылыса!<br />
- веранзэ азьланьтэ<br />
Флюра Чибышева. - Уноез<br />
удмурт сямъя саламен лыктэм.<br />
Эшшо ке сьӧразы нылпиоссэс-нунокъёссэс<br />
вайиллям!<br />
Сомында пиналъёс,<br />
егитъёс вал та ужрадын!<br />
Туж зол шӧдӥське: удмуртъёс<br />
отын выжыоссы борды<br />
кыстӥсько, но уггес тырмы<br />
«Оскон» огазеяськон сярысь<br />
ивор. Со сярысь тросгес<br />
калык мед тодоз вылэм.<br />
Та ужын ми но, камсьӧр удмуртъёс,<br />
кӧня ке юрттоно<br />
кариськимы. Тани Башкортостанысь<br />
ик сомында адями<br />
Тюмень палъёсы улыны<br />
выжемын. Озьы сюрес<br />
вылэ потэмлэсь азьвыл вань<br />
ӵыжы-выжыосмылы жингыръямы,<br />
удмурт культуралы<br />
сӥзем нуналъёсы пыриськыны<br />
ӧтимы. Ваньзы сямен<br />
вуизы ведь! Котьма ке но,<br />
туала амалъёслэсь, шуом,<br />
Интернет пыр ялонъёслэсь<br />
трослы пайдаёгес вашкала<br />
сям: пельысь пеле веран,<br />
ӧтчаськон, - шуэ Флюра Ахметовна.<br />
Камсьӧр удмуртъёслэн<br />
центразы пыриськисьёс тэк<br />
пуконэз уг тодо. Тюмень<br />
палъёсысь берытскизы гинэ,<br />
утыр дыртӥзы ни Пермь<br />
улосысь Куеда но Гондыргуртэ<br />
удмуртъёс дӥне. Отын<br />
ортчытӥзы вашкала удмурт<br />
йылолъёсты - «Дӧдьы кыткон»<br />
но «Тол вӧсь».<br />
- Сюлэм шумпотэ: сомында<br />
егитъёс пыриськизы отчы!<br />
Озьыен, отын удмурт выжыосмы<br />
утисько но азинско,<br />
будӥсь пиналъёслы пыӵаса<br />
кылё. 1-тӥ декабре малпаськомы<br />
потыны Татарстанысь<br />
Кукмор ёросысь Нырья гуртэ.<br />
Отын ортчоз «Жингырты,<br />
удмурт кырӟан!» фестиваль,<br />
- азьланьтӥз веранзэ Ф.<br />
Чибышева, - азьвыл та ужрад<br />
ёросазы гинэ ортчылӥз,<br />
нош туэ радъяське ни улосъёс<br />
куспын. Отчы но вуозы<br />
Пермь улосысь, Удмурт шаерысь,<br />
Башкортостанысь<br />
коллективъёс. Инмар азьланяз<br />
но кужымзэ-мылкыдзэ<br />
мед сётоз Удмуртилэн палэназ<br />
улӥсь удмуртъёсын тазьы<br />
ик мыло-кыдо но валче<br />
ужаны.<br />
ПЕРМЬ УЛОС<br />
Тол вӧсь<br />
БАШКОРТОСТАН<br />
Дартэн ортчиз<br />
Элина КУМАЧЁВА<br />
Пермь улосысь Гондыргуртын<br />
2011-тӥ<br />
арысен улӟытӥзы<br />
«Тол вӧсь» йылолзэс.<br />
Туэ но дэмен<br />
люкаськылӥзы, уно куноос<br />
ӧтчазы.<br />
Вань бусы ужъёссэс йылпумъям,<br />
пудозэс коргидэ<br />
пыртэм, юртъеръёссэс тупатъям<br />
бере Гондыргуртысь<br />
песянай-песятайёс котьку<br />
тау карылӥзы инмаръёслы.<br />
Вӧсяськылӥзы Барабан но<br />
Гондыргурт вискысь кырал<br />
интыын. Сям-йылолъёсты<br />
чакласа, пудо вандылӥзы,<br />
уйбыт тылскылӥзы, нош<br />
ӵуказеяз ӵукна сӥль, ӝук<br />
пӧзьтылӥзы. Пӧрамзы дась<br />
луэм бере, нуназе шорын, 7<br />
вӧсясьёс шунды пала ымнырынызы<br />
султылӥзы но Инмарлы<br />
вазиськылӥзы - тау<br />
карылӥзы ӟеч урожай сётэмез<br />
понна. Курылӥзы, мед<br />
юрттоз урожайзэс но адямиосты,<br />
пудо-животъёсты<br />
пӧртэм висёнъёслэсь утьыны.<br />
Та вакытэ пумен люкаськыны<br />
кутскылӥзы гуртоос<br />
- вӧсяськизы, вӧсям<br />
ӝукен дэмен утялскылӥзы.<br />
Нош собере кутскылӥзы<br />
шулдыръяськыны.<br />
Та сям-йылол али быдэс<br />
озьы ик ортчытӥське. Кызьы<br />
вераз «Удмурт Кенеш» огазеяськонлэн<br />
Пермь улосысь<br />
ёзэныз кивалтӥсь Станислав<br />
Гадиятов, Гондыргуртысь<br />
«Тол вӧсе» туэ но трос калык<br />
люкаськылӥз - 500-лэсь уно.<br />
Лыктӥзы артэ гуртъёсын<br />
улӥсьёс. Нимысьтыз делегациос<br />
вуылӥзы Удмуртиысь,<br />
Башкириысь, Татарстанысь,<br />
Пермь улосысь.<br />
Кин «Тол вӧсе» лыктыны<br />
ӧз быгаты, соослы вӧсятэм<br />
ӝукез вуттӥзы на Гондыргуртэ.<br />
Угось отын шулдыръяськонъёс<br />
азинтӥськизы -<br />
тазэ «Дӧдьы кыткон» шуо ни.<br />
Та вакытлы котьку ик выль<br />
лымы усьыса вуттэ ни, озьы<br />
гуртоос но куноос тол вуэм<br />
понна нырысьсэ дӧдьыен<br />
ворттыло. Шудо, серекъяло,<br />
мылкыдзэс ӝуто. Котьку<br />
сямен ик, туэ но радъямын<br />
вал киужъёсын адӟытон,<br />
кырӟась-эктӥсьёс вожмаськыса<br />
сямен быгатонлыкъёссэс<br />
возьматӥзы. Нош валтӥсь<br />
сцена вылэ потӥзы на палэнысь<br />
лыктэм кырӟась-верась<br />
коллективъёс но.<br />
Пермь улосысь Гондыргуртын<br />
толалтэ но вӧсясько.<br />
Гондыргуртъёс шуо: та<br />
нуналэ урамъёссы ик туж<br />
чеберско - паськытгес луо<br />
кадь. Соосты шулдырто<br />
шатёръёс, тылскемъёс, удмурт<br />
пужыос. Нош школа<br />
пӧрме бадӟым юртлы,<br />
угось отысь классъёсты<br />
вашкалаослэн улон интыоссылы<br />
кельшись кадь<br />
пӧрмыто.<br />
Елена НИКИТИНА<br />
Башкортостанысь<br />
удмуртъёслэсь<br />
«Ошмес» газетсэс<br />
поттӥсьёс мылыськыдысь<br />
пусйизы<br />
Удмурт кыллэсь нуналзэ.<br />
Татышлы ёросысь<br />
Калмияр гуртысь клубын<br />
«Ошмес» газетлэн<br />
«ТодАли» визьбур клубезлэн<br />
2-тӥ шудонэз ортчиз.<br />
Нырысетӥез вал ни Янаул<br />
ёросысь Вуж Вараш<br />
гуртын, отчы пыриськизы<br />
газетлэн юнкоръёсыз.<br />
Кыкетӥяз куспазы вожвылъяськизы<br />
Калмияр<br />
культурая юртысь «Инвожо»<br />
но «Уӵы» ансамбльёсы<br />
ветлӥсьёс. Апайкенакъёслы<br />
туж кельшиз<br />
кылбур малпаны,<br />
тодазы вайизы удмурт<br />
визькылъёсты, кылэн<br />
герӟаськем юанъёслы валэктон<br />
сётӥзы. Сыӵе ик<br />
дартэн ортчиз удмурт ребусъёсын<br />
шудон но.<br />
Ужрадэз вискатыса,<br />
люкаськемъёслы капчи<br />
мылкыд сётӥзы Калмияр<br />
школаын дышетскисьёс,<br />
культурая юртын<br />
ужасьёс, кырӟасьёс<br />
И. Минлиаскарова но<br />
И. Шайсламова. «Инвожоос»<br />
но «уӵыос» огкадьгес<br />
шудӥзы, но<br />
нырысетӥосыз, одӥглы<br />
тросгес балл люкаса, азьпала<br />
потӥзы.