03.12.2018 Views

ud#91 (25706)

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Ãåðä<br />

№ 91 (<strong>25706</strong>)<br />

5<br />

2018-тӥ ар 4-тӥ толсур<br />

ПАЛЭНЫСЬ ВЫЖЫОСМЫ<br />

ТЮМЕНЬ УЛОС<br />

Ӧтчаськонлэн пайдаез<br />

Елена ТУГАШОВА<br />

Ноябрьлэн шораз Тюмень<br />

улосын ортчизы<br />

удмурт культуралы<br />

сӥзем нуналъёс. Отчы<br />

пыриськизы Уралысь<br />

но Сибирьысь удмуртъёс,<br />

фин-угор выжыысь<br />

мукет калыкъёс.<br />

Удмурт культуралы сӥзем<br />

ужрад ортчиз Тюменьысь<br />

калык огазеяськонъёслэн<br />

«Строитель» юртазы. Отчы<br />

вуылӥз Ижысь Камсьӧр удмуртъёслэн<br />

огазеяськонэнызы<br />

кивалтӥсь Флюра Ахметовна<br />

Чибышева но. Со<br />

бурдъямъя-кичӧлтэмъя ужрадэ<br />

мылысь-кыдысь пыриськизы<br />

Башкортостанысь<br />

Янаул ёросысь калык<br />

кырӟанъя коллективъёс.<br />

Озьы ик вуизы Пермь но<br />

Свердловск улосъёсысь удмурт<br />

кырӟасьёс-эктӥсьёс.<br />

- Учконо ке, Тюменьын<br />

улӥсь-вылӥсь удмуртъёслэн<br />

лыдзы ӧжыт ӧвӧл, - вера<br />

Флюра Чибышева, - 800<br />

муртлэсь ятыр. Отчы удмуртъёс<br />

кошкылэмын, ӟеч<br />

уж утчаса, та улосын угось<br />

мувӧй но чагыр эстӥськон<br />

потто. Отысь удмуртъёс куспазы<br />

туж эшъяськыса уло.<br />

Уно аръёс талэсь азьло кошкемъёслэн<br />

нылпиоссы табере<br />

кузъясько ни. Озьы, Удмурт<br />

шаерлэсь палэнын<br />

улыса но, чын удмурт семьяос<br />

кылдо. Соин ик туж интыяз<br />

луиз удмурт культуралы<br />

сӥзем нуналъёсты отын ортчытон.<br />

Палэнын улӥсь удмуртъёсты<br />

таӵе ужрадъёс зол огазеяло,<br />

анай-атаен пыӵатэм<br />

калык культуразэс утьыны<br />

но азинтыны юртто. Вань<br />

та ужез быгатыса нуэ Тюмень<br />

улосысь удмуртъёслэн<br />

«Оскон» огазеяськонзы. Соин<br />

кема аръёс ӵоже мыло-кыдо<br />

кивалтэ Татарстанысь Кукмор<br />

ёросын вордскем удмурт<br />

нылкышно Ольга Васильевна<br />

Капитонова. Но арлыдыз<br />

ванен удыссэ нуыны секытгес<br />

йӧтэ ни, интыяз егитгес<br />

муртэ пуктыны ӵектэ.<br />

- Озьы тӥни, кырӟамэктэм<br />

сяна, котрес ӝӧк<br />

сьӧры пуксьыса, кенешимы,<br />

- шуэ Флюра Ахметовна. -<br />

Огазеяськон азьын сылӥсь<br />

ужпумъёсты сэрттӥмыпертчимы,<br />

азьланяз быдэстоно<br />

ужъёсты чакламы.<br />

Матысь дыре огазеяськонлы<br />

выль кивалтӥсь быръёно<br />

луоз. Тупась адямиос отын<br />

лачак, соос оскымонэсь, визьмоесь,<br />

мыло-кыдоесь. Калыкен<br />

ужаны угось косыса вырыны<br />

секыт, адямилэн пушкысьтыз<br />

мылкыдыз ошмес<br />

кадь бугырскыса мед потоз.<br />

Таӵе адямиез отын, малпасько,<br />

капчиен шедьтозы. Вуоно<br />

арлэн кутсконаз нош ик<br />

малпасько Тюмене вуылыны.<br />

Сьӧрам ӧтё юристъёсты,<br />

Ижысь Эшъяськон юртысь<br />

куд-ог специалистъёсты. Тюменьысь<br />

«Оскон» огазеяськонлы<br />

бырыны сётоно ӧвӧл,<br />

солэсь ужзэ рос-прос радъяно,<br />

- шуиз Ф. Чибышева.<br />

Озьы луыса кошке ни: макем<br />

кыдёкын улӥськод вордскем<br />

палъёсыдлэсь, сокем<br />

зол гажаськод выжыостэ.<br />

- Тюменьын удмурт культуралы<br />

сӥзем ужрадэ вуэмъёс,<br />

удмурт кырӟанъёстыэктонъёсты<br />

кылыса-адӟыса,<br />

эсьмаса, синвуаськизы.<br />

Кыӵе, пе, мӧзмимы вал ни<br />

удмурт сямен вераськемлэсь!<br />

Кыӵе, пе, сюлэм лӧптэ,<br />

удмурт кырӟанъёсты кылыса!<br />

- веранзэ азьланьтэ<br />

Флюра Чибышева. - Уноез<br />

удмурт сямъя саламен лыктэм.<br />

Эшшо ке сьӧразы нылпиоссэс-нунокъёссэс<br />

вайиллям!<br />

Сомында пиналъёс,<br />

егитъёс вал та ужрадын!<br />

Туж зол шӧдӥське: удмуртъёс<br />

отын выжыоссы борды<br />

кыстӥсько, но уггес тырмы<br />

«Оскон» огазеяськон сярысь<br />

ивор. Со сярысь тросгес<br />

калык мед тодоз вылэм.<br />

Та ужын ми но, камсьӧр удмуртъёс,<br />

кӧня ке юрттоно<br />

кариськимы. Тани Башкортостанысь<br />

ик сомында адями<br />

Тюмень палъёсы улыны<br />

выжемын. Озьы сюрес<br />

вылэ потэмлэсь азьвыл вань<br />

ӵыжы-выжыосмылы жингыръямы,<br />

удмурт культуралы<br />

сӥзем нуналъёсы пыриськыны<br />

ӧтимы. Ваньзы сямен<br />

вуизы ведь! Котьма ке но,<br />

туала амалъёслэсь, шуом,<br />

Интернет пыр ялонъёслэсь<br />

трослы пайдаёгес вашкала<br />

сям: пельысь пеле веран,<br />

ӧтчаськон, - шуэ Флюра Ахметовна.<br />

Камсьӧр удмуртъёслэн<br />

центразы пыриськисьёс тэк<br />

пуконэз уг тодо. Тюмень<br />

палъёсысь берытскизы гинэ,<br />

утыр дыртӥзы ни Пермь<br />

улосысь Куеда но Гондыргуртэ<br />

удмуртъёс дӥне. Отын<br />

ортчытӥзы вашкала удмурт<br />

йылолъёсты - «Дӧдьы кыткон»<br />

но «Тол вӧсь».<br />

- Сюлэм шумпотэ: сомында<br />

егитъёс пыриськизы отчы!<br />

Озьыен, отын удмурт выжыосмы<br />

утисько но азинско,<br />

будӥсь пиналъёслы пыӵаса<br />

кылё. 1-тӥ декабре малпаськомы<br />

потыны Татарстанысь<br />

Кукмор ёросысь Нырья гуртэ.<br />

Отын ортчоз «Жингырты,<br />

удмурт кырӟан!» фестиваль,<br />

- азьланьтӥз веранзэ Ф.<br />

Чибышева, - азьвыл та ужрад<br />

ёросазы гинэ ортчылӥз,<br />

нош туэ радъяське ни улосъёс<br />

куспын. Отчы но вуозы<br />

Пермь улосысь, Удмурт шаерысь,<br />

Башкортостанысь<br />

коллективъёс. Инмар азьланяз<br />

но кужымзэ-мылкыдзэ<br />

мед сётоз Удмуртилэн палэназ<br />

улӥсь удмуртъёсын тазьы<br />

ик мыло-кыдо но валче<br />

ужаны.<br />

ПЕРМЬ УЛОС<br />

Тол вӧсь<br />

БАШКОРТОСТАН<br />

Дартэн ортчиз<br />

Элина КУМАЧЁВА<br />

Пермь улосысь Гондыргуртын<br />

2011-тӥ<br />

арысен улӟытӥзы<br />

«Тол вӧсь» йылолзэс.<br />

Туэ но дэмен<br />

люкаськылӥзы, уно куноос<br />

ӧтчазы.<br />

Вань бусы ужъёссэс йылпумъям,<br />

пудозэс коргидэ<br />

пыртэм, юртъеръёссэс тупатъям<br />

бере Гондыргуртысь<br />

песянай-песятайёс котьку<br />

тау карылӥзы инмаръёслы.<br />

Вӧсяськылӥзы Барабан но<br />

Гондыргурт вискысь кырал<br />

интыын. Сям-йылолъёсты<br />

чакласа, пудо вандылӥзы,<br />

уйбыт тылскылӥзы, нош<br />

ӵуказеяз ӵукна сӥль, ӝук<br />

пӧзьтылӥзы. Пӧрамзы дась<br />

луэм бере, нуназе шорын, 7<br />

вӧсясьёс шунды пала ымнырынызы<br />

султылӥзы но Инмарлы<br />

вазиськылӥзы - тау<br />

карылӥзы ӟеч урожай сётэмез<br />

понна. Курылӥзы, мед<br />

юрттоз урожайзэс но адямиосты,<br />

пудо-животъёсты<br />

пӧртэм висёнъёслэсь утьыны.<br />

Та вакытэ пумен люкаськыны<br />

кутскылӥзы гуртоос<br />

- вӧсяськизы, вӧсям<br />

ӝукен дэмен утялскылӥзы.<br />

Нош собере кутскылӥзы<br />

шулдыръяськыны.<br />

Та сям-йылол али быдэс<br />

озьы ик ортчытӥське. Кызьы<br />

вераз «Удмурт Кенеш» огазеяськонлэн<br />

Пермь улосысь<br />

ёзэныз кивалтӥсь Станислав<br />

Гадиятов, Гондыргуртысь<br />

«Тол вӧсе» туэ но трос калык<br />

люкаськылӥз - 500-лэсь уно.<br />

Лыктӥзы артэ гуртъёсын<br />

улӥсьёс. Нимысьтыз делегациос<br />

вуылӥзы Удмуртиысь,<br />

Башкириысь, Татарстанысь,<br />

Пермь улосысь.<br />

Кин «Тол вӧсе» лыктыны<br />

ӧз быгаты, соослы вӧсятэм<br />

ӝукез вуттӥзы на Гондыргуртэ.<br />

Угось отын шулдыръяськонъёс<br />

азинтӥськизы -<br />

тазэ «Дӧдьы кыткон» шуо ни.<br />

Та вакытлы котьку ик выль<br />

лымы усьыса вуттэ ни, озьы<br />

гуртоос но куноос тол вуэм<br />

понна нырысьсэ дӧдьыен<br />

ворттыло. Шудо, серекъяло,<br />

мылкыдзэс ӝуто. Котьку<br />

сямен ик, туэ но радъямын<br />

вал киужъёсын адӟытон,<br />

кырӟась-эктӥсьёс вожмаськыса<br />

сямен быгатонлыкъёссэс<br />

возьматӥзы. Нош валтӥсь<br />

сцена вылэ потӥзы на палэнысь<br />

лыктэм кырӟась-верась<br />

коллективъёс но.<br />

Пермь улосысь Гондыргуртын<br />

толалтэ но вӧсясько.<br />

Гондыргуртъёс шуо: та<br />

нуналэ урамъёссы ик туж<br />

чеберско - паськытгес луо<br />

кадь. Соосты шулдырто<br />

шатёръёс, тылскемъёс, удмурт<br />

пужыос. Нош школа<br />

пӧрме бадӟым юртлы,<br />

угось отысь классъёсты<br />

вашкалаослэн улон интыоссылы<br />

кельшись кадь<br />

пӧрмыто.<br />

Елена НИКИТИНА<br />

Башкортостанысь<br />

удмуртъёслэсь<br />

«Ошмес» газетсэс<br />

поттӥсьёс мылыськыдысь<br />

пусйизы<br />

Удмурт кыллэсь нуналзэ.<br />

Татышлы ёросысь<br />

Калмияр гуртысь клубын<br />

«Ошмес» газетлэн<br />

«ТодАли» визьбур клубезлэн<br />

2-тӥ шудонэз ортчиз.<br />

Нырысетӥез вал ни Янаул<br />

ёросысь Вуж Вараш<br />

гуртын, отчы пыриськизы<br />

газетлэн юнкоръёсыз.<br />

Кыкетӥяз куспазы вожвылъяськизы<br />

Калмияр<br />

культурая юртысь «Инвожо»<br />

но «Уӵы» ансамбльёсы<br />

ветлӥсьёс. Апайкенакъёслы<br />

туж кельшиз<br />

кылбур малпаны,<br />

тодазы вайизы удмурт<br />

визькылъёсты, кылэн<br />

герӟаськем юанъёслы валэктон<br />

сётӥзы. Сыӵе ик<br />

дартэн ортчиз удмурт ребусъёсын<br />

шудон но.<br />

Ужрадэз вискатыса,<br />

люкаськемъёслы капчи<br />

мылкыд сётӥзы Калмияр<br />

школаын дышетскисьёс,<br />

культурая юртын<br />

ужасьёс, кырӟасьёс<br />

И. Минлиаскарова но<br />

И. Шайсламова. «Инвожоос»<br />

но «уӵыос» огкадьгес<br />

шудӥзы, но<br />

нырысетӥосыз, одӥглы<br />

тросгес балл люкаса, азьпала<br />

потӥзы.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!