uwarunkowania rozwoju zrównoważonej gospodarki opartej

• Jak rozwój zrównoważony bądź jego brak będzie postrzegany i pojmowany
przez kulturę w życiu codziennym, w praktyce społecznej i w indywidualnych
praktykach?
• Jakie muszą istnieć lub jakie należy stworzyć kulturowe warunki ramowe dla
zrównoważonego rozwoju?
• Jakie istniejące przepisy i normy są wyraźnie i domyślnie sprzeczne z kulturą
zrównoważonego rozwoju? Jak można to ująć, opisać i ocenić? Co muszą umożliwiać
i wspierać (na przykład tolerancje błędów, nierówności, różnorodność,
odchylenia, partycypację i (zbiorową) refleksję w społeczeństwie)?
• Jakie indywidualne i zbiorowe kompetencje są niezbędne, aby umożliwiać lub
promować zmianę kulturową w kierunku zrównoważonego rozwoju?
• Z jakich założeń kulturowych wynikają różne koncepcje i jakie normatywne cele
są przez nie wyraźnie i domyślnie realizowane? (Mogłyby to być wyobrażenia
o sprawiedliwości, redystrybucji, rezygnacji, ale także inne społeczne koncepcje
(przewodnie) takie, jak: wzrost, postęp, religia, wolność, indywidualność, czas
oraz zasady zorientowane ekologicznie: efektywność, sprawność/wydolność,
spójność).
• Jakie podstawowe założenia ideologiczno-koncepcyjne wspierają lub uniemożliwiają
rozwój zrównoważony (zrozumienie przyrody/techniki, autonomia jednostki,
presja rynku, wartości podstawowe)?
Aspekty kulturowe są przy tym rozumiane z jednej strony jako wzorzec
(na przykład w postaci wzorców zachowań, konsumpcji i produkcji), a z drugiej jako
tradycja (na przykład w postaci obchodzenia się z tym, co zostało przekazane).
Wyniki w tej jeszcze młodej dziedzinie badań:
• zależą od rozumienia kultury i zrównoważonego rozwoju (i od zakładanego rozumienia
społeczeństwa opartego na wiedzy);
• znajdują się pod wpływem danej dyscypliny naukowej;
• są ściśle powiązane z (a) kwestią badawczą, (b) płaszczyzną badań (bardziej lokalną
lub regionalną lub bardziej krajową względnie globalną) i (c) podejściem
metodologicznym (analiza przypadku, myślenie pojęciowe, transformacja wiedzy
w zalecenia dotyczące działań).
Dalsze rozpatrywanie triady: rozwój zrównoważony – kultura – społeczeństwo
oparte na wiedzy (w tym oparte na wiedzy dotyczącej gospodarowania) zależy
w dużej mierze od koncepcyjnych założeń wstępnych i presupozycji.
2. ROZUMIENIE KULTURY
W naukach zajmujących się kulturą lub zagadnieniami kulturowymi istnieją różne
koncepcje, sposoby postrzegania i eksplikacje pojęć, które nie dają się „tak po prostu”
transponować jedno na drugie. 6 Oprócz ujęcia esencjalistycznego (Kultura jest...)
6 Przykładowo, w 1952 roku Alfred Kroeber i Clyde Kluckhohn stworzyli listę około 164 definicji
kultury. A. L. Kroeber, C. Kluckhohn, Culture. A Critical Review of Concepts and Definitions,
33