uwarunkowania rozwoju zrównoważonej gospodarki opartej

W tym kontekście można przyjąć, że gospodarka oparta na wiedzy to raczej taka
gospodarka, w której nowa wiedza powstaje tak szybko, że konkurenci nie nadążają
z jej stosowaniem, a nie taka, w której przechwytywanie i rozprzestrzenianie wiedzy
jest ograniczone. Nie należy ograniczać funkcji i znaczenia wiedzy w działalności gospodarczej
do uzyskiwania i utrzymywania przewagi konkurencyjnej przez najsilniejsze,
dynamiczne i nowoczesne przedsiębiorstwa. Byłaby to zbyt ograniczona perspektywa,
ponieważ proces gospodarowania ma za główne przesłanie służenie zaspokajaniu
potrzeb społeczeństwa. Przetrwanie i rozwój systemu zaspokajania potrzeb jest
nie tylko zjawiskiem społecznym, ale wartością publiczną, wartością samą w sobie.
Oznacza to, że jako główną ideę konkurowania należałoby potraktować jej oddziaływanie
na postęp, stymulowanie pozytywnych postaw i zmian w procesie gospodarowania
oraz zaspokajania potrzeb, a w rezultacie realizacją celów społecznych. 4
W gospodarce opartej na wiedzy wyróżnić można cztery procesy gospodarowania
wiedzą, silnie ze sobą powiązane. Należą do nich:
• proces tworzenia wiedzy i jej komercjalizacji (patenty, licencje);
• proces gromadzenia wiedzy, tworzenia baz danych, instytucjonalnie utrwalonych
pozwalających na efektywny dostęp do zasobu wiedzy;
• proces transferu wiedzy w formie bezpośredniego transferu wiedzy zawartej
w nośnikach informacji albo pozyskiwanie ludzi posiadających wiedzę oraz
w formie pośredniej poprzez zakup nowych technologii, licencji, usług potrzebnych
do produkcji wyrobów wysokiej techniki;
• proces absorpcji wiedzy uzależniony od mechanizmów rynkowych, rozwiązań
instytucjonalnych i stosowanych systemów zarządzania. 5
Większość tych procesów dokonuje się i jest ściśle związana z działalnością
usługową. Potwierdzeniem kierunku i charakteru dokonujących się przemian strukturalnych
jest rosnący udział sektora usługowego w tworzeniu produktu krajowego,
czerpaniu korzyści z umiędzynarodowienia, tworzeniu miejsc pracy i poprawie produktywności
czynników. Bogactwo sektora usługowego wymaga jednak zauważenia,
że poszczególne rodzaje działalności wchodzących w jego skład są bardzo zróżnicowane
i to pod wieloma względami. Pewne rodzaje usług wymagają przeciętnie większego
wkładu wiedzy, technologii, kapitału ludzkiego niż inne. Należy wyróżnić działalność
usługową wiedzochłonną i produkcyjną. Wiedzochłonne produkty i procesy
produkcyjne składają się w dużej części z wiedzy skodyfikowanej, łatwej do przekazania.
Wiedzochłonna działalność usługowa zawiera duży wkład wiedzy niewidocznej,
ukrytej, o której nawet nie wiemy że jest, że istnieje i że ją wykorzystujemy w życiu
codziennym. Produktami takiej działalności jest specjalistyczna wiedza ekspercka,
umiejętności badawczo-rozwojowe, wiedza w zakresie rozwiązywania problemów.
Wiedzochłonna działalność to taka, która obejmuje wiele rodzajów konsultacji technicznych,
informatycznych, zarządczych oraz różne typy specjalizacji (w zarządzaniu
4 Zob. Gospodarka oparta na wiedzy. Aspekty międzynarodowe, red. D. Rosati, Wyd. Wyższej
Szkoły Handlu i Prawa, Warszawa 2007, s. 58-59.
5 M. Dolińska, Innowacje w gospodarce opartej na wiedzy, Wyd. PWE, Warszawa 2010, s. 36-38.
51