17.11.2013 Aufrufe

Kapitel 8 - Institut für Organische Chemie

Kapitel 8 - Institut für Organische Chemie

Kapitel 8 - Institut für Organische Chemie

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

OP II – Seminar<br />

<strong>Kapitel</strong> 8<br />

Dr. M. Breuning


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

<strong>Kapitel</strong> 8: 8: Metallorganik<br />

8.1 HSAB-Prinzip<br />

8.2 Acidität & Basizität<br />

8.3 Li-, Mg- und Cu-organische Verbindungen<br />

8.4 Addition an α-chirale Ketone/Aldehyde<br />

8.5 α-Alkylierung von Ketonen<br />

8.6 Metallenolate in Aldol- und verwandten Reaktionen<br />

8.7 Umpolung von Aldehyden<br />

8.8 Phosphororganische Verbindungen<br />

8.9 Siliciumorganische Verbindungen<br />

8.10 Titanorganische Verbindungen<br />

8.11 Übergangsmetall-katalysierte Kupplungen<br />

1


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.1 Wiederholung: HSAB-Prinzip<br />

• Problemstellung: Wie reagieren ambidente ('bifunktionale') Moleküle?<br />

O<br />

+ R-M<br />

ambidentes Elektrophil<br />

(2. H + )<br />

OH<br />

Me<br />

1,2-Addition<br />

+<br />

Me<br />

O<br />

1,4-Addition<br />

(=Michael-Addition)<br />

R-M<br />

MeLi<br />

MeMgBr<br />

Me 2 CuLi<br />

1,2 : 1,4<br />

100:<br />

0<br />

86:<br />

14<br />

0:<br />

100<br />

2a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.1 Wiederholung: HSAB-Prinzip<br />

• Problemstellung: Wie reagieren ambidente ('bifunktionale') Moleküle?<br />

O<br />

+ R-M<br />

ambidentes Elektrophil<br />

(2. H + )<br />

OH<br />

Me<br />

1,2-Addition<br />

+<br />

Me<br />

O<br />

1,4-Addition<br />

(=Michael-Addition)<br />

R-M<br />

MeLi<br />

MeMgBr<br />

Me 2 CuLi<br />

1,2 : 1,4<br />

100:<br />

0<br />

86:<br />

14<br />

0:<br />

100<br />

• Vorhersage mittels HSAB-Prinzip [hard and soft acid and bases (Pearson)]:<br />

→ Klassifizierung der Elektrophile und Nucleophile nach "hart" und "weich"<br />

• Theoretische Grundlage: Klopman-Salem-Gleichung (aus Störungstheorie)<br />

ΔE = Coulomb-Term + Grenzorbital-Term<br />

stabilisiert<br />

Übergangszustand<br />

Ladungs-basierende<br />

Wechselwirkungen<br />

Orbital-basierende<br />

Wechselwirkungen<br />

2b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.1 Wiederholung: HSAB-Prinzip<br />

• Problemstellung: Wie reagieren ambidente ('bifunktionale') Moleküle?<br />

O<br />

+ R-M<br />

ambidentes Elektrophil<br />

(2. H + )<br />

OH<br />

Me<br />

1,2-Addition<br />

+<br />

Me<br />

O<br />

1,4-Addition<br />

(=Michael-Addition)<br />

R-M<br />

MeLi<br />

MeMgBr<br />

Me 2 CuLi<br />

1,2 : 1,4<br />

100:<br />

0<br />

86:<br />

14<br />

0:<br />

100<br />

• Vorhersage mittels HSAB-Prinzip [hard and soft acid and bases (Pearson)]:<br />

→ Klassifizierung der Elektrophile und Nucleophile nach "hart" und "weich"<br />

• Theoretische Grundlage: Klopman-Salem-Gleichung (aus Störungstheorie)<br />

ΔE = Coulomb-Term + Grenzorbital-Term<br />

stabilisiert<br />

Übergangszustand<br />

Ladungs-basierende<br />

Wechselwirkungen<br />

Orbital-basierende<br />

Wechselwirkungen<br />

2c<br />

• Bevorzugte Reaktionen:<br />

- hart/hart: ladungskontrolliert; früher, Edukt-ähnlicher ÜZ<br />

- weich/weich: Grenzorbital-kontrolliert; später, Produkt-ähnlicher ÜZ


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

HSAB: Klassifizierung<br />

IOCh<br />

• Übersicht:<br />

Größe:<br />

Polarisierbarkeit:<br />

Elektronegativität:<br />

Oxidierbarkeit:<br />

HART<br />

klein<br />

schwer<br />

groß<br />

schwer<br />

WEICH<br />

groß<br />

leicht<br />

klein<br />

leicht<br />

hohe Ladungsdichte<br />

starke Ladungswechselwirkung<br />

ΔE HOMO/LUMO : groß<br />

schwache Grenzorbitalwechselwirkung<br />

geringe Ladungsdichte<br />

schwache Ladungswechselwirkung<br />

ΔE HOMO/LUMO : klein<br />

starke Grenzorbitalwechselwirkung<br />

3a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

HSAB: Klassifizierung<br />

IOCh<br />

• Übersicht:<br />

Größe:<br />

Polarisierbarkeit:<br />

Elektronegativität:<br />

Oxidierbarkeit:<br />

HART<br />

klein<br />

schwer<br />

groß<br />

schwer<br />

WEICH<br />

groß<br />

leicht<br />

klein<br />

leicht<br />

hohe Ladungsdichte<br />

starke Ladungswechselwirkung<br />

ΔE HOMO/LUMO : groß<br />

schwache Grenzorbitalwechselwirkung<br />

geringe Ladungsdichte<br />

schwache Ladungswechselwirkung<br />

ΔE HOMO/LUMO : klein<br />

starke Grenzorbitalwechselwirkung<br />

• Beispiele:<br />

Nucleophile<br />

Elektrophile<br />

hart:<br />

H 2 O, OH - , ROH, RO - , NH 3, RNH 2, N 2 H 4,<br />

F - , Cl - , Ac - , SO 4 2- , H - H + , Li + , Na + , K + , Mg 2+ , Al 3+ , Fe 3+ , AlCl 3,<br />

SO 3, CO 2, BF 3, Me 3 Si + , BCl 3<br />

3b<br />

weich:<br />

Grenzfälle:<br />

((H - )), I - , CN - , RSH, RS -<br />

R - , delokalisierte Anionen<br />

Ph-NH 2, Pyridin, Br - , N 3<br />

-<br />

Pd 2+ , Cu + , Ag + , Hg 2+ , I 2, Br 2, BH 3<br />

Cu 2+ , Zn 2+ , Sn 2+ , Fe 2+ , Pb 2+ , Me 3 B,<br />

SO 2, NO + , R 3 C + , Ph +


Dr. M. Breuning<br />

• Einfluß des Metalls:<br />

OPII – WS 2009/10<br />

HSAB: Anionen<br />

IOCh<br />

HSAB:<br />

Polarität R-M:<br />

Kovalenter Charakter R-M:<br />

RLi > RMgX > R 2 CuLi > R 2 Cd, R 2 Zn<br />

hart<br />

groß<br />

klein<br />

weich<br />

klein<br />

groß<br />

4a


Dr. M. Breuning<br />

• Einfluß des Metalls:<br />

OPII – WS 2009/10<br />

HSAB: Anionen<br />

IOCh<br />

HSAB:<br />

Polarität R-M:<br />

Kovalenter Charakter R-M:<br />

RLi > RMgX > R 2 CuLi > R 2 Cd, R 2 Zn<br />

hart<br />

groß<br />

klein<br />

weich<br />

klein<br />

groß<br />

• Einfluß von R:<br />

HSAB:<br />

s-Charakter R-Li:<br />

Substitutionsgrad:<br />

R Li > R<br />

Li<br />

≈ ArLi > MeLi >> nBuLi > sBuLi > tBuLi<br />

hart<br />

groß<br />

('Abstand e - vom Kern')<br />

weich<br />

klein<br />

niedrig<br />

hoch<br />

(H: harter Ligand vs. C: weicher Ligand)<br />

4b


Dr. M. Breuning<br />

• Einfluß des Metalls:<br />

OPII – WS 2009/10<br />

HSAB: Anionen<br />

IOCh<br />

HSAB:<br />

Polarität R-M:<br />

Kovalenter Charakter R-M:<br />

RLi > RMgX > R 2 CuLi > R 2 Cd, R 2 Zn<br />

hart<br />

groß<br />

klein<br />

weich<br />

klein<br />

groß<br />

• Einfluß von R:<br />

HSAB:<br />

s-Charakter R-Li:<br />

Substitutionsgrad:<br />

R Li > R<br />

Li<br />

≈ ArLi > MeLi >> nBuLi > sBuLi > tBuLi<br />

hart<br />

groß<br />

('Abstand e - vom Kern')<br />

weich<br />

klein<br />

niedrig<br />

hoch<br />

(H: harter Ligand vs. C: weicher Ligand)<br />

4c<br />

• Delokalisierte Anionen: (Enolate, Ar 3 ‏,־C ...): Ladung 'verschmiert'<br />

→ umso weicher, je stärker delokalisiert<br />

→ normalerweise 1,4-Addition mit Michael-Systemen


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

HSAB: Michael-Systeme und Hydride<br />

• Michaelsysteme:<br />

- harte Nucleophile: Angriff auf Carbonyl-C (1,2-Addition)<br />

z.B.: R-Li, (RMgX), LiAlH 4<br />

- weiche Nucleophile: Angriff auf ß-C (1,4-Addition)<br />

z.B.: R 2 CuLi, KsBu 3 BH<br />

Ladungsdichte<br />

+0.01 O +0.29<br />

H hart<br />

LUMO-Koeffizienten<br />

+0.62 O -0.48<br />

weich H<br />

5a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

HSAB: Michael-Systeme und Hydride<br />

• Michaelsysteme:<br />

- harte Nucleophile: Angriff auf Carbonyl-C (1,2-Addition)<br />

z.B.: R-Li, (RMgX), LiAlH 4<br />

- weiche Nucleophile: Angriff auf ß-C (1,4-Addition)<br />

z.B.: R 2 CuLi, KsBu 3 BH<br />

Ladungsdichte<br />

+0.01 O +0.29<br />

H hart<br />

LUMO-Koeffizienten<br />

+0.62 O -0.48<br />

weich H<br />

• Hydride: - KH, NaH: 'knallhart' → ausschließlich basisch (Nucleophilie = 0)<br />

- komplexe Hydride (LiAlH 4 , NaBH 4 ,...): weicher<br />

→ nucleophiler H־-Transfer<br />

- 1,2- vs. 1,4-Addition:<br />

O " H- "<br />

(2. H + )<br />

O<br />

+<br />

OH<br />

K - Selektrid K(sBu 3 BH): >99% 1,4-Addition (B - , K + : weicher)<br />

'LTAH' Li[(MeO) 3 AlH]: 95% 1,2-Addition (Al - , Li + : härter)<br />

5b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

HSAB: Metallenolate<br />

IOCh<br />

• Einfluß des Elektrophils:<br />

R<br />

weich<br />

hart<br />

O<br />

R-X<br />

O - M +<br />

R-X<br />

O<br />

(weich)<br />

(hart)<br />

je weicher/härter X, desto mehr C-/O-Alkylierung<br />

R<br />

weich: R-Br, R-I<br />

Grenzfälle: (RO) 2 C=O, RCOCl, R-OTs<br />

hart: TMS-Cl, H + , R-OTf (Tf = SO 2 CF 3 )<br />

Me 3 O + BF 4<br />

-<br />

(Meerwein-Salz)<br />

6a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

HSAB: Metallenolate<br />

IOCh<br />

• Einfluß des Elektrophils:<br />

R<br />

weich<br />

hart<br />

O<br />

R-X<br />

O - M +<br />

R-X<br />

O<br />

(weich)<br />

(hart)<br />

je weicher/härter X, desto mehr C-/O-Alkylierung<br />

R<br />

weich: R-Br, R-I<br />

Grenzfälle: (RO) 2 C=O, RCOCl, R-OTs<br />

hart: TMS-Cl, H + , R-OTf (Tf = SO 2 CF 3 )<br />

Me 3 O + BF 4<br />

-<br />

(Meerwein-Salz)<br />

• Einfluß des Gegenions:<br />

Gegenion<br />

C-/O-Sulfonierung<br />

O - M +<br />

hart<br />

tBu<br />

weich<br />

PhSO 2 F<br />

Grenzfall-<br />

Elektrophil<br />

O OSO 2 Ph<br />

PhSO 2 +<br />

C-/O-Sulfonierung<br />

Li + 100 : 0<br />

Na + 61 : 39<br />

Li + /HMPT 30 : 70<br />

K + 13 : 87<br />

K + /18-Krone-6 7 : 93<br />

Cs + 0 : 100<br />

nBu 4 N + 0 : 100<br />

"weicher" (kovalenter)<br />

ionischer Anteil in ROM steigt:<br />

- Elektropositivität des Metalls<br />

- 'Entfernen' des Kations<br />

(Komplexbildner, kein Metall)<br />

härter (ionischer)<br />

6b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.2 Wiederholung: Acidität t & Basizität<br />

• Gemessen in / extrapoliert auf Wasser:<br />

1. C-H-acide Verbindungen:<br />

Säuren und Alkohole: AcOH PhOH MeOH H 2 O EtOH tBuOH<br />

pKa:<br />

Heteroatom-substituierte Verbindungen:<br />

4.76 9.9 15.5 15.7 15.9 19.2<br />

O O<br />

O O<br />

O O<br />

O O<br />

H 2 C NO 2<br />

H 2 C CN<br />

H OEt EtO OEt<br />

OEt H<br />

H<br />

H<br />

H<br />

H H<br />

pKa: 9.0 10.2 10.7 12.9<br />

20.0 25 25<br />

Alkine, Alkene und Alkane:<br />

H H H<br />

CH 2<br />

H H<br />

H H H<br />

pKa: 15.0 24 41 48 50<br />

H<br />

H<br />

H<br />

H<br />

7a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.2 Wiederholung: Acidität t & Basizität<br />

• Gemessen in / extrapoliert auf Wasser:<br />

1. C-H-acide Verbindungen:<br />

Säuren und Alkohole: AcOH PhOH MeOH H 2 O EtOH tBuOH<br />

pKa:<br />

Heteroatom-substituierte Verbindungen:<br />

4.76 9.9 15.5 15.7 15.9 19.2<br />

O O<br />

O O<br />

O O<br />

O O<br />

H 2 C NO 2<br />

H 2 C CN<br />

H OEt EtO OEt<br />

OEt H<br />

H<br />

H<br />

H<br />

H H<br />

pKa: 9.0 10.2 10.7 12.9<br />

20.0 25 25<br />

Alkine, Alkene und Alkane:<br />

H H H<br />

CH 2<br />

H H<br />

H H H<br />

pKa: 15.0 24 41 48 50<br />

H<br />

H<br />

H<br />

H<br />

2. Basen:<br />

7b<br />

Amine NEt 3 NaOH NaOEt KOtBu LiN(SiMe 3 ) 2 NaH LiN(iPr) 2 NaNH 2 nBuLi tBuLi<br />

(= LiHMDS) (= LDA)<br />

pKa: 9-11<br />

(konjungate Säure)<br />

11 15.7 15.9 19.2 26 (THF) 35 36 (THF) 38 50 53


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.3 Li-, , Mg- und Cu-organische Verbindungen<br />

8.3.1 Organolithium-Verbindungen<br />

• Struktur: aggregiert ('RLi': sehr ungenau, beschreibt nur Stöchiometrie)<br />

-MeLi: tetramer im Festkörper<br />

(RLi) 4<br />

Li<br />

R<br />

R<br />

Li<br />

R<br />

Li<br />

Li<br />

R<br />

-MeLi/nBuLi: hexamer in Alkanen<br />

tetramer in THF, Et 2 O<br />

monomer in THF in Gegenwart von Komplexbildnern<br />

13a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.3 Li-, , Mg- und Cu-organische Verbindungen<br />

8.3.1 Organolithium-Verbindungen<br />

• Struktur: aggregiert ('RLi': sehr ungenau, beschreibt nur Stöchiometrie)<br />

-MeLi: tetramer im Festkörper<br />

(RLi) 4<br />

Li<br />

R<br />

R<br />

Li<br />

R<br />

Li<br />

Li<br />

R<br />

-MeLi/nBuLi: hexamer in Alkanen<br />

tetramer in THF, Et 2 O<br />

monomer in THF in Gegenwart von Komplexbildnern<br />

• Komplexbildner <strong>für</strong> Li + : brechen Aggregate auf → gesteigerte Reaktivität<br />

RLi * TMEDA<br />

13b<br />

Me 2 N NMe 2<br />

TMEDA<br />

(Tetramethylethylendiamin)<br />

(Me 2 N) 3 P=O<br />

HMPT<br />

(Hexamethylphosphorsäuretriamid)<br />

MeO OMe<br />

DME<br />

(Dimethoxyethan)<br />

O O<br />

O O<br />

12-Krone-4<br />

R<br />

Li<br />

N<br />

N


Dr. M. Breuning<br />

• Direktsynthese:<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Darstellung<br />

IOCh<br />

z.B. nBu-Br + 2 Li nBuLi + LiBr (Triebkraft: Salzbildung)<br />

14a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Darstellung<br />

IOCh<br />

• Direktsynthese:<br />

z.B.<br />

nBu-Br + 2 Li nBuLi + LiBr<br />

(Triebkraft: Salzbildung)<br />

• Halogen-Metall-Austausch:<br />

z.B.<br />

O<br />

O<br />

I<br />

+ 2 tBuLi<br />

O<br />

O<br />

Li<br />

+ tBu- I (Triebkraft: pKa-Differenz)<br />

2. Äquiv. tBuLi<br />

+ LiI +<br />

H<br />

14b


Dr. M. Breuning<br />

• Direktsynthese:<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Darstellung<br />

IOCh<br />

z.B.<br />

• Halogen-Metall-Austausch:<br />

nBu-Br + 2 Li nBuLi + LiBr<br />

(Triebkraft: Salzbildung)<br />

z.B.<br />

O<br />

O<br />

I<br />

+ 2 tBuLi<br />

O<br />

O<br />

Li<br />

+ tBu- I (Triebkraft: pKa-Differenz)<br />

2. Äquiv. tBuLi<br />

• Deprotonierung:<br />

+ LiI +<br />

H<br />

nBuLi, Δ<br />

z.B.<br />

H<br />

Li<br />

(Triebkraft: pKa-Differenz)<br />

aber: häufig kinetisch gehemmt (Agreggation)<br />

nBuLi, TMEDA<br />

rt, 3 h, 60%<br />

nBuLi / KOtBu **<br />

oder:<br />

rt, 1 min, 100%<br />

→ Komplexbildner<br />

→ Superbasen<br />

14c<br />

∗∗: → nBuK * tBuOLi (Schlosser-Base)


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Gehaltsbestimmung & Reaktionen<br />

• Gehaltsbestimmung Li-organischer Verbindungen:<br />

Titration<br />

Ph<br />

Ph<br />

CO 2 H<br />

RLi<br />

Diphenylessigsäure<br />

H<br />

Ph<br />

CO 2<br />

-<br />

Ph<br />

farblos<br />

RLi<br />

Ph<br />

-<br />

Li + CO 2 2 Li +<br />

_-<br />

Ph Dianion<br />

gelb<br />

15a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Gehaltsbestimmung & Reaktionen<br />

• Gehaltsbestimmung Li-organischer Verbindungen:<br />

Titration<br />

Ph<br />

Ph<br />

CO 2 H<br />

RLi<br />

Diphenylessigsäure<br />

H<br />

Ph<br />

CO 2<br />

-<br />

Ph<br />

farblos<br />

RLi<br />

Ph<br />

-<br />

Li + CO 2 2 Li +<br />

_-<br />

Ph Dianion<br />

gelb<br />

• Reaktionen:<br />

(Lithium-Halogen-Austausch, Deprotonierung: s. vorhergehende Seite)<br />

(Addtionen an C=O, C=N, etc.: Standard)<br />

- α-Eliminierung:<br />

CHCl 3 + nBuLi → Li-CCl 3 → :CCl 2<br />

15b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Gehaltsbestimmung & Reaktionen<br />

• Gehaltsbestimmung Li-organischer Verbindungen:<br />

Titration<br />

Ph<br />

Ph<br />

CO 2 H<br />

RLi<br />

Diphenylessigsäure<br />

H<br />

Ph<br />

CO 2<br />

-<br />

Ph<br />

farblos<br />

RLi<br />

Ph<br />

-<br />

Li + CO 2 2 Li +<br />

_-<br />

Ph Dianion<br />

gelb<br />

• Reaktionen:<br />

(Lithium-Halogen-Austausch, Deprotonierung: s. vorhergehende Seite)<br />

(Addtionen an C=O, C=N, etc.: Standard)<br />

- α-Eliminierung: - Addition an C=C:<br />

CHCl 3 + nBuLi → Li-CCl 3 → :CCl 2<br />

nBuLi/<br />

Li<br />

TMEDA<br />

nBuLi<br />

OH OLi OLi<br />

nBu<br />

15c


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Gehaltsbestimmung & Reaktionen<br />

• Gehaltsbestimmung Li-organischer Verbindungen:<br />

Titration<br />

Ph<br />

Ph<br />

CO 2 H<br />

RLi<br />

Diphenylessigsäure<br />

H<br />

Ph<br />

CO 2<br />

-<br />

Ph<br />

farblos<br />

RLi<br />

Ph<br />

-<br />

Li + CO 2 2 Li +<br />

_-<br />

Ph Dianion<br />

gelb<br />

• Reaktionen:<br />

(Lithium-Halogen-Austausch, Deprotonierung: s. vorhergehende Seite)<br />

(Addtionen an C=O, C=N, etc.: Standard)<br />

- α-Eliminierung: - Addition an C=C:<br />

CHCl 3 + nBuLi → Li-CCl 3 → :CCl 2<br />

H<br />

O<br />

NMe 2<br />

+<br />

nBu Li<br />

Li<br />

O<br />

NMe 2<br />

nBuLi/<br />

Li<br />

TMEDA<br />

nBuLi<br />

OH OLi OLi<br />

nBu<br />

- Ortho-Metallierung (DOM-Reaktion: directed ortho metalation):<br />

D 2 O<br />

D<br />

O<br />

NMe 2<br />

15d<br />

Vorkomplexierung → Aktivierung + Steuerung (Position)


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.3.2 Organomagnesium-Verbindungen<br />

- R-MgX: weniger basisch als R-Li, höhere Nucleophilie<br />

• Darstellung:<br />

- Direktsynthese:<br />

Et 2 O<br />

R-Br + Mg [R-Br ] - [Mg] + R-MgBr<br />

- Transmetallierung:<br />

R-Li + MgCl 2 R-MgCl + LiCl<br />

- Deprotonierung:<br />

R H + Et-MgBr R MgBr + Ethan<br />

acide!<br />

- Aktivierung von Mg:<br />

Zusatz von I 2 oder<br />

Br<br />

Br<br />

- Riecke-Mg (hochreaktiv):<br />

MgCl 2 + 2 K Mg + 2 KCl<br />

16a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.3.2 Organomagnesium-Verbindungen<br />

- R-MgX: weniger basisch als R-Li, höhere Nucleophilie<br />

• Darstellung:<br />

- Direktsynthese:<br />

Et 2 O<br />

R-Br + Mg [R-Br ] - [Mg] + R-MgBr<br />

- Transmetallierung:<br />

R-Li + MgCl 2 R-MgCl + LiCl<br />

- Deprotonierung:<br />

R H + Et-MgBr R MgBr + Ethan<br />

acide!<br />

- Aktivierung von Mg:<br />

Zusatz von I 2 oder<br />

Br<br />

Br<br />

- Riecke-Mg (hochreaktiv):<br />

MgCl 2 + 2 K Mg + 2 KCl<br />

• Struktur in Lösung: tetraedrisches Et 2 O-Addukt<br />

Et 2 O<br />

R<br />

Mg<br />

Br<br />

Br<br />

Mg<br />

R<br />

OEt 2<br />

R<br />

R<br />

Mg<br />

Br<br />

Br<br />

Mg<br />

OEt 2<br />

OEt 2<br />

16b<br />

Schlenk-Gleichgewicht


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Reaktionen --Übersicht<br />

IOCh<br />

R'<br />

OH<br />

R''<br />

R<br />

R'<br />

OH<br />

R<br />

R'<br />

OH<br />

R<br />

R<br />

R'N<br />

H<br />

O<br />

R<br />

R'COR''<br />

R'CHO<br />

R'CO 2 R''<br />

R'<br />

O<br />

R<br />

R'-NCO<br />

R'-CN<br />

R-MgX<br />

R''NH<br />

R'<br />

R' R<br />

R' 2 C=NR''<br />

D 2 O<br />

O<br />

CO 2<br />

R<br />

O<br />

OH<br />

S 8<br />

R-D<br />

R<br />

OH<br />

R-SH<br />

17


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.3.3 Organokupfer-Verbindungen<br />

• Darstellung [Transmetallierung aus RLi (RMgX, RZnX)]:<br />

-Standard:<br />

R Li + CuI<br />

Et 2 O<br />

R' Li<br />

R Cu<br />

- LiI<br />

Organokupfer-Verbindung<br />

(Problem: schwer bis unlöslich)<br />

RR'CuLi<br />

Gilman-Cuprat<br />

R = R': Homocuprat<br />

R ≠ R': gemischtes Homocuprat<br />

2<br />

THF<br />

R Li + CuCN<br />

R 2 CuLi • LiCN<br />

R,R' = Aryl, Alkenyl, Alkinyl, prim. Alkyl<br />

Organocuprat<br />

höherer Ordnung<br />

18a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.3.3 Organokupfer-Verbindungen<br />

• Darstellung [Transmetallierung aus RLi (RMgX, RZnX)]:<br />

-Standard:<br />

R Li + CuI<br />

Et 2 O<br />

R' Li<br />

R Cu<br />

- LiI<br />

Organokupfer-Verbindung<br />

(Problem: schwer bis unlöslich)<br />

RR'CuLi<br />

Gilman-Cuprat<br />

R = R': Homocuprat<br />

R ≠ R': gemischtes Homocuprat<br />

2<br />

THF<br />

R Li + CuCN<br />

R 2 CuLi • LiCN<br />

R,R' = Aryl, Alkenyl, Alkinyl, prim. Alkyl<br />

Organocuprat<br />

höherer Ordnung<br />

- Alkinyl-Kupfer-Verbindungen:<br />

R H + CuOtBu<br />

R Cu<br />

- tBuOH<br />

18b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.3.3 Organokupfer-Verbindungen<br />

• Darstellung [Transmetallierung aus RLi (RMgX, RZnX)]:<br />

-Standard:<br />

R Li + CuI<br />

Et 2 O<br />

R' Li<br />

R Cu<br />

- LiI<br />

Organokupfer-Verbindung<br />

(Problem: schwer bis unlöslich)<br />

RR'CuLi<br />

Gilman-Cuprat<br />

R = R': Homocuprat<br />

R ≠ R': gemischtes Homocuprat<br />

2<br />

THF<br />

R Li + CuCN<br />

R 2 CuLi • LiCN<br />

R,R' = Aryl, Alkenyl, Alkinyl, prim. Alkyl<br />

Organocuprat<br />

höherer Ordnung<br />

- Alkinyl-Kupfer-Verbindungen:<br />

R H + CuOtBu<br />

R Cu<br />

- tBuOH<br />

- Sekundäre / tertiäre Alkylcuprate:<br />

18c<br />

2 tBu-Li + CuI(SMe 2 )<br />

Et 2 O-löslich<br />

Et 2 O<br />

- LiI<br />

(tBu) 2 Cu(SMe 2 )Li


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Organokupfer-Verbindungen<br />

• Problem: in R 2 CuLi wird nur ein R übertragen → unökonomisch<br />

Lösung: Heterocuprate mit einem nicht-übertragbaren Dummy-Liganden<br />

R Li + CuX RCu(X)Li<br />

Heterocuprat<br />

X: Dummy-Ligand: CN, OR, SR, NR 2, PR 3, R,<br />

S<br />

gemischtes Homocuprat<br />

19a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Organokupfer-Verbindungen<br />

• Problem: in R 2 CuLi wird nur ein R übertragen → unökonomisch<br />

Lösung: Heterocuprate mit einem nicht-übertragbaren Dummy-Liganden<br />

R Li + CuX RCu(X)Li<br />

Heterocuprat<br />

X: Dummy-Ligand: CN, OR, SR, NR 2, PR 3, R,<br />

S<br />

gemischtes Homocuprat<br />

tBuLi + CuSPh<br />

tBuCu(SPh)Li<br />

S<br />

1. nBuLi<br />

2. CuI<br />

S<br />

Cu<br />

MeLi<br />

MeCu(2-thienyl)Li • LiI<br />

R<br />

H<br />

1. nBuLi<br />

2. CuI<br />

R<br />

Cu<br />

R'Li<br />

R'Cu( )Li • LiI R<br />

19b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Organokupfer-Verbindungen<br />

• Problem: in R 2 CuLi wird nur ein R übertragen → unökonomisch<br />

Lösung: Heterocuprate mit einem nicht-übertragbaren Dummy-Liganden<br />

R Li + CuX RCu(X)Li<br />

Heterocuprat<br />

X: Dummy-Ligand: CN, OR, SR, NR 2, PR 3, R,<br />

S<br />

gemischtes Homocuprat<br />

tBuLi + CuSPh<br />

tBuCu(SPh)Li<br />

S<br />

1. nBuLi<br />

2. CuI<br />

S<br />

Cu<br />

MeLi<br />

MeCu(2-thienyl)Li • LiI<br />

R<br />

H<br />

1. nBuLi<br />

2. CuI<br />

R<br />

Cu<br />

R'Li<br />

R'Cu( )Li • LiI R<br />

19c<br />

• Organocuprate: sehr weich, stark nucleophil, aber kaum basisch<br />

• Reaktivität: R-Cu < R 2 CuLi < RCu(CN)Li<br />

• vielfältige Struktur: Di-, Tetra-, Oligomere (verbrückt u.a. via … Cu-C … Cu-C … )


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Reaktionen einfacher Organokupfer-Verbindungen<br />

• Ullmann-Kupplung:<br />

2 Ar-Hal<br />

Cu-Bronze<br />

200°C<br />

[ Ar-Cu ] Ar-Ar (Homokupplung)<br />

• andere Biarylkupplungen:<br />

1. nBuLi<br />

Ar'-I<br />

Ar-I [ Ar-Cu ]<br />

2. CuI<br />

ΔT<br />

Ar-Ar'<br />

2 Ar-Hal +<br />

Cu<br />

O S<br />

rt → 70°C<br />

O<br />

Ar-Ar<br />

(Kreuzkupplung)<br />

(Homokupplung)<br />

20a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Reaktionen einfacher Organokupfer-Verbindungen<br />

• Ullmann-Kupplung:<br />

2 Ar-Hal<br />

Cu-Bronze<br />

200°C<br />

[ Ar-Cu ] Ar-Ar (Homokupplung)<br />

• andere Biarylkupplungen:<br />

1. nBuLi<br />

Ar'-I<br />

Ar-I [ Ar-Cu ]<br />

2. CuI<br />

ΔT<br />

Ar-Ar'<br />

2 Ar-Hal +<br />

Cu<br />

O S<br />

rt → 70°C<br />

O<br />

Ar-Ar<br />

(Kreuzkupplung)<br />

(Homokupplung)<br />

• Oxidative Kupplungen: BrMg MgBr<br />

1. PPh 3, CuI<br />

2. O 2, THF<br />

• Homolytische thermische Kupplungen:<br />

Z<br />

Cu(PPh 3 )<br />

ΔT<br />

- 2 Cu, - 2 PPh 3<br />

Z<br />

Z<br />

• Carbocuprierung:<br />

Cu +<br />

Z<br />

Cu<br />

MeI<br />

Z<br />

20b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Reaktionen von Lithium Organocupraten<br />

• Mit Elektrophilen:<br />

nHex-OTs + nBu 2 CuLi<br />

Et 2 O<br />

-78°C<br />

nDecan<br />

Br<br />

+ Ph 2 CuLi<br />

Et 2 O<br />

ΔT<br />

Ph<br />

(Inversion)<br />

nBu 2 CuLi<br />

nBu<br />

CO 2 H<br />

O<br />

O<br />

21a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Reaktionen von Lithium Organocupraten<br />

• Mit Elektrophilen:<br />

nHex-OTs + nBu 2 CuLi<br />

Et 2 O<br />

-78°C<br />

nDecan<br />

Br<br />

+ Ph 2 CuLi<br />

Et 2 O<br />

ΔT<br />

Ph<br />

(Inversion)<br />

nBu 2 CuLi<br />

nBu<br />

CO 2 H<br />

O<br />

O<br />

• Mit Carbonyl-Verbindungen:<br />

R<br />

O<br />

R'<br />

Me 2 CuLi<br />

HO Me<br />

R<br />

R'<br />

sehr<br />

langsam<br />

vs.<br />

R<br />

O<br />

H<br />

Me 2 CuLi<br />

R<br />

OH<br />

Me<br />

schnell<br />

MeO<br />

Li<br />

OMe<br />

RCOCl<br />

(Ketenbildung!)<br />

MeO<br />

O<br />

R<br />

OMe<br />

21b<br />

MeO<br />

Li<br />

OMe<br />

1. CuX 2. RCOCl<br />

MeO<br />

R<br />

O<br />

OMe


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Reaktionen von Lithium Organocupraten<br />

• Mit α,β-ungesättigten Carbonyl-Verbindungen:<br />

O<br />

+ R 2 CuLi<br />

R<br />

O<br />

R 2 CuLi: weiches Nucleophil ⇒ HSAB: Grenzorbital-kontrollierte Reaktion ⇒ 1,4-Addition<br />

H<br />

H<br />

Me 2 CuLi<br />

O<br />

Et 2 O, ΔT O<br />

Me<br />

Stereochemie: 1,3-diaxiale Wechselwirkung dominiert<br />

22a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Reaktionen von Lithium Organocupraten<br />

• Mit α,β-ungesättigten Carbonyl-Verbindungen:<br />

O<br />

+ R 2 CuLi<br />

R<br />

O<br />

R 2 CuLi: weiches Nucleophil ⇒ HSAB: Grenzorbital-kontrollierte Reaktion ⇒ 1,4-Addition<br />

H<br />

H<br />

Me 2 CuLi<br />

O<br />

Et 2 O, ΔT O<br />

Me<br />

Stereochemie: 1,3-diaxiale Wechselwirkung dominiert<br />

• Mit Epoxiden:<br />

O<br />

nBu<br />

+ nPr 2 CuLi • LiCN THF<br />

0°C<br />

nPr<br />

OH<br />

nBu<br />

22b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Reaktionen von Lithium Organocupraten<br />

• Mit α,β-ungesättigten Carbonyl-Verbindungen:<br />

O<br />

+ R 2 CuLi<br />

R<br />

O<br />

R 2 CuLi: weiches Nucleophil ⇒ HSAB: Grenzorbital-kontrollierte Reaktion ⇒ 1,4-Addition<br />

H<br />

H<br />

Me 2 CuLi<br />

O<br />

Et 2 O, ΔT O<br />

Me<br />

Stereochemie: 1,3-diaxiale Wechselwirkung dominiert<br />

• Mit Epoxiden:<br />

O<br />

nBu<br />

+ nPr 2 CuLi • LiCN THF<br />

0°C<br />

nPr<br />

OH<br />

nBu<br />

• Mit Vinylhalogeniden:<br />

Ph<br />

Br + Me 2 CuLi<br />

Et 2 O<br />

0°C Ph<br />

22c<br />

(Konfiguration bleibt erhalten)


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.4 Addition an an α-chirale<br />

Ketone/Aldehyde<br />

• Problemstellung: Wie beeinflusst ein Chiralitätszentrum in α-Stellung<br />

die Stereoselektivität der Addition an Ketone/Aldehyde?<br />

O<br />

L<br />

*<br />

S M<br />

R<br />

Nu -<br />

(2. H + )<br />

Nu OH<br />

L<br />

* * R<br />

S M<br />

Diastereomere<br />

Nu OH<br />

L<br />

* * R<br />

S M<br />

L = sterisch größter Substituent<br />

bzw. chelatisierender Substituent<br />

bzw. EWG-Substituent<br />

M = mittlerer Substituent<br />

S = kleinster Substituent<br />

23a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.4 Addition an an α-chirale<br />

Ketone/Aldehyde<br />

• Problemstellung: Wie beeinflusst ein Chiralitätszentrum in α-Stellung<br />

die Stereoselektivität der Addition an Ketone/Aldehyde?<br />

Enantiomere<br />

O<br />

L<br />

*<br />

S M<br />

R<br />

+<br />

O<br />

L<br />

*<br />

M S<br />

R<br />

Nu -<br />

(2. H + )<br />

Nu OH HO Nu<br />

L<br />

* * R +<br />

L<br />

* * R<br />

S M<br />

M S<br />

Diastereomere<br />

Nu OH<br />

HO Nu<br />

L<br />

* * R +<br />

L<br />

* * R<br />

S M<br />

M S<br />

L = sterisch größter Substituent<br />

bzw. chelatisierender Substituent<br />

bzw. EWG-Substituent<br />

Enantiomere<br />

M = mittlerer Substituent<br />

S = kleinster Substituent<br />

23b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.4 Addition an an α-chirale<br />

Ketone/Aldehyde<br />

• Problemstellung: Wie beeinflusst ein Chiralitätszentrum in α-Stellung<br />

die Stereoselektivität der Addition an Ketone/Aldehyde?<br />

Enantiomere<br />

O<br />

L<br />

*<br />

S<br />

M<br />

R<br />

+<br />

O<br />

L<br />

*<br />

M<br />

S<br />

R<br />

Nu -<br />

(2. H + )<br />

Nu<br />

OH<br />

L<br />

*<br />

*<br />

R<br />

+<br />

S<br />

M<br />

HO<br />

L<br />

*<br />

*<br />

M<br />

S<br />

Nu<br />

R<br />

Diastereomere<br />

Nu<br />

OH<br />

HO<br />

Nu<br />

L<br />

*<br />

*<br />

R<br />

+<br />

L<br />

*<br />

*<br />

R<br />

S<br />

M<br />

M<br />

S<br />

Felkin-Anh-Produkt<br />

[Cram-Produkt]<br />

Cram-Chelat-Produkt<br />

[anti-Felkin-Anh-Produkt]<br />

L = sterisch größter Substituent<br />

bzw. chelatisierender Substituent<br />

bzw. EWG-Substituent<br />

Enantiomere<br />

M = mittlerer Substituent<br />

S = kleinster Substituent<br />

23c<br />

• Entscheidend: Anordnung / Konformation des chiralen Restes im<br />

energetisch günstigsten Übergangszustand<br />

• 2 [3] Modelle: [Cram (veraltet)], Cram-Chelat und Felkin-Anh


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Wiederholung: Curtin-Hammett-Postulat<br />

• Allgemein: schnelle vorgelagerte Gleichgewichte spielen <strong>für</strong> die Produktverteilung<br />

einer Reaktion nur eine untergeordnete Rolle!<br />

• Hier: Bei kinetisch kontrollierten stereogenen Umsetzungen, in denen ein Substrat<br />

in Diastereomere oder mit einem chiralen Reagenz in Enantiomere<br />

überführt wird, verläuft die Reaktion bevorzugt über den energieärmsten<br />

Übergangszustand. Substratkonformationen spielen nur eine untergeordnete<br />

Rolle (Voraussetzung: ΔG Konf , ΔG # Konf


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Wiederholung: Curtin-Hammett-Postulat<br />

• Allgemein: schnelle vorgelagerte Gleichgewichte spielen <strong>für</strong> die Produktverteilung<br />

einer Reaktion nur eine untergeordnete Rolle!<br />

• Hier: Bei kinetisch kontrollierten stereogenen Umsetzungen, in denen ein Substrat<br />

in Diastereomere oder mit einem chiralen Reagenz in Enantiomere<br />

überführt wird, verläuft die Reaktion bevorzugt über den energieärmsten<br />

Übergangszustand. Substratkonformationen spielen nur eine untergeordnete<br />

Rolle (Voraussetzung: ΔG Konf , ΔG # Konf


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.4.1 Cram-Chelat<br />

Chelat Modell<br />

• Anwendung: bei Chelat zwischen einem Substitenten in α-Stellung und C=O<br />

• Voraussetzungen: chelatfähiger Donor-Substituent und chelatfähiges Metall<br />

• → Fixierung der Konformation im Chelat<br />

• → Angriff von der sterisch weniger gehinderten Seite<br />

RX<br />

S<br />

*<br />

L<br />

O<br />

R<br />

Nu - Met +<br />

(2. H + )<br />

RX = chelatisierender<br />

Substituent<br />

Met +<br />

RX O<br />

Nu - L R<br />

S<br />

Nu -<br />

=<br />

S<br />

L = größerer Substituent<br />

S = kleinster Substituent<br />

L<br />

Nu -<br />

R<br />

Nu -<br />

X<br />

R<br />

Nu OH<br />

O<br />

RX<br />

*<br />

Met + * R<br />

S L<br />

Cram-Chelat-Produkt<br />

25a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.4.1 Cram-Chelat<br />

Chelat Modell<br />

• Anwendung: bei Chelat zwischen einem Substitenten in α-Stellung und C=O<br />

• Voraussetzungen: chelatfähiger Donor-Substituent und chelatfähiges Metall<br />

• → Fixierung der Konformation im Chelat<br />

• → Angriff von der sterisch weniger gehinderten Seite<br />

RX<br />

S<br />

*<br />

L<br />

O<br />

R<br />

Nu - Met +<br />

(2. H + )<br />

RX = chelatisierender<br />

Substituent<br />

Met +<br />

RX O<br />

Nu - L R<br />

S<br />

Nu -<br />

=<br />

S<br />

L = größerer Substituent<br />

S = kleinster Substituent<br />

L<br />

Nu -<br />

R<br />

Nu -<br />

X<br />

R<br />

Nu OH<br />

O<br />

RX<br />

*<br />

Met + * R<br />

S L<br />

Cram-Chelat-Produkt<br />

25b<br />

• Exzellente Diastereoselektivitäten, wenn<br />

- Metall guter Chelator: TiCl 3+ > MgX + >> Li +<br />

- X guter Donor: OH, OR (nicht: OSiR 3 !), NR 2


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Einfluss des Metalls<br />

IOCh<br />

BnO<br />

M +<br />

O<br />

HO Me Me OH<br />

Me - -M + Me - -M + Cram- Felkin-<br />

BnOO<br />

Chelat<br />

* BnO<br />

BnO<br />

Anh<br />

H<br />

* * H + * *<br />

Me - H<br />

MeLi 40 : 60<br />

Me<br />

H Me<br />

Me<br />

Me<br />

H<br />

MeMgBr 60 : 40<br />

Cram-Chelat Felkin-Anh MeTiCl 3 92 : 8<br />

MeTi(OiPr) 3 8 : 92<br />

Chelatisierungstendenz: MeTiCl 3 >> MeMgBr > MeLi >> MeTi(OiPr) 3<br />

26a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Einfluss des Metalls<br />

IOCh<br />

BnO<br />

M +<br />

O<br />

HO Me Me OH<br />

Me - -M + Me - -M + Cram- Felkin-<br />

BnOO<br />

Chelat<br />

* BnO<br />

BnO<br />

Anh<br />

H<br />

* * H + * *<br />

Me - H<br />

MeLi 40 : 60<br />

Me<br />

H Me<br />

Me<br />

Me<br />

H<br />

MeMgBr 60 : 40<br />

Cram-Chelat Felkin-Anh MeTiCl 3 92 : 8<br />

MeTi(OiPr) 3 8 : 92<br />

Chelatisierungstendenz: MeTiCl 3 >> MeMgBr > MeLi >> MeTi(OiPr) 3<br />

Ph<br />

O<br />

O<br />

OMe<br />

H -<br />

OH O<br />

Ph OMe<br />

Cram-Chelat<br />

+<br />

OH O<br />

Ph OMe<br />

Felkin-Anh<br />

H -<br />

NaBH 4<br />

Zn(BH 4 ) 2<br />

iBu 2 AlH<br />

TiCl 4 /BH 3 *THF<br />

nBu 4 N + BH 4<br />

-<br />

Cram-<br />

Chelat<br />

:<br />

Felkin-<br />

Anh<br />

25 : 75<br />

98 : 2<br />

97 : 3<br />

99 : 1<br />

7 : 93<br />

26b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Einfluss des Substituenten am Heteroatom<br />

O<br />

RO<br />

* Me<br />

nHept<br />

MEM: MeO<br />

nBuMgBr<br />

THF<br />

-78°C<br />

O<br />

MgBr +<br />

ROO<br />

nBu -<br />

H nHept<br />

Me<br />

MOM: MeO<br />

BOM: BnO<br />

HO nBu<br />

RO<br />

* * Me<br />

nHept<br />

Cram-Chelat<br />

THP:<br />

!<br />

*<br />

O<br />

R<br />

MEM<br />

MOM<br />

BOM<br />

Bn<br />

THP<br />

Cram-Chelat<br />

>99: 1<br />

>99: 1<br />

99: 1<br />

>99: 1<br />

75:25<br />

27a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Einfluss des Substituenten am Heteroatom<br />

O<br />

RO<br />

* Me<br />

nHept<br />

MEM: MeO<br />

nBuMgBr<br />

THF<br />

-78°C<br />

O<br />

MgBr +<br />

ROO<br />

nBu -<br />

H nHept<br />

Me<br />

MOM: MeO<br />

BOM: BnO<br />

HO nBu<br />

RO<br />

* * Me<br />

nHept<br />

Cram-Chelat<br />

THP:<br />

!<br />

*<br />

O<br />

R<br />

MEM<br />

MOM<br />

BOM<br />

Bn<br />

THP<br />

Cram-Chelat<br />

>99: 1<br />

>99: 1<br />

99: 1<br />

>99: 1<br />

75:25<br />

RO<br />

O<br />

OH<br />

OH<br />

LiAlH 4<br />

* RO<br />

* + RO<br />

*<br />

* *<br />

THF oder Et<br />

Me<br />

2 O<br />

Me<br />

Me<br />

Cram-Chelat Felkin-Anh<br />

R<br />

Bn<br />

TBS<br />

Cram-<br />

Chelat<br />

:<br />

Felkin-<br />

Anh<br />

98 : 2<br />

5 : 95<br />

Chelat<br />

kein Chelat!<br />

27b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

8.4.2 Cram-Modell<br />

IOCh<br />

• offenkettig, keine Chelatisierung<br />

• Erstes, rein empirisches Modell (heute überholt)<br />

• Annahmen: - großer Substituent L antiperiplanar zu O<br />

- Angriff im 90°-Winkel<br />

- Sterik: Angriff von der Seite mit dem kleinen Substituenten S<br />

L<br />

S<br />

*<br />

M<br />

O<br />

R<br />

Nu -<br />

(2. H + )<br />

Nu -<br />

O<br />

S<br />

M =<br />

*<br />

R<br />

L Nu -<br />

L = sterisch größter Substituent<br />

M = mittlerer Substituent<br />

S = sterisch kleinster Substituent<br />

Nu -<br />

S<br />

O<br />

R<br />

L<br />

M<br />

Nu -<br />

=<br />

L<br />

R<br />

M<br />

S<br />

Nu -<br />

Nu -<br />

O<br />

Nu OH<br />

L<br />

* * R<br />

S M<br />

Cram-Produkt<br />

Felkin-Anh-Produkt<br />

28a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

8.4.2 Cram-Modell<br />

IOCh<br />

• offenkettig, keine Chelatisierung<br />

• Erstes, rein empirisches Modell (heute überholt)<br />

• Annahmen: - großer Substituent L antiperiplanar zu O<br />

- Angriff im 90°-Winkel<br />

- Sterik: Angriff von der Seite mit dem kleinen Substituenten S<br />

L<br />

S<br />

*<br />

M<br />

O<br />

R<br />

Nu -<br />

(2. H + )<br />

Nu -<br />

O<br />

S<br />

M =<br />

*<br />

R<br />

L Nu -<br />

L = sterisch größter Substituent<br />

M = mittlerer Substituent<br />

S = sterisch kleinster Substituent<br />

Nu -<br />

S<br />

O<br />

R<br />

L<br />

M<br />

Nu -<br />

=<br />

L<br />

R<br />

M<br />

S<br />

Nu -<br />

Nu -<br />

O<br />

Nu OH<br />

L<br />

* * R<br />

S M<br />

Cram-Produkt<br />

Felkin-Anh-Produkt<br />

28b<br />

• Probleme:<br />

- ungünstige Anordnung von R und L (ekliptisch → Ketone?)<br />

(Raumbedarf des Carbonylsauerstoffs stark überschätzt)<br />

- Bürgi-Dunitz Trajekorie (103°) nicht berücksichtigt<br />

- falsche Vorhersage bei polaren EWG-Substituenten (-I-Effekt)<br />

wie Cl, OSiR 3 (wenn kein Chelat und EWG ≠ L, s. Beispiel)


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.4.3 Felkin-Anh-Modell<br />

• offenkettig, keine Chelatisierung<br />

• Experiment/Theorie (Felkin) und Berechnungen (Anh):<br />

- großer Substituent L senkrecht auf COR (minimale Torsionsspannung im ÜZ)<br />

- Angriff gemäß der Bürgi-Dunitz-Trajektorie (103°-Winkel) auf das Konformer<br />

mit dem kleinen Substituenten S in der Einflugschneise<br />

Nu -<br />

O<br />

O<br />

O<br />

Nu -<br />

S<br />

M<br />

L<br />

R<br />

R<br />

* R (2. H + O = L<br />

L =<br />

) M S<br />

M Nu -<br />

L O<br />

S<br />

S M<br />

R Nu -<br />

R Nu -<br />

L<br />

zwei diastereomere<br />

S M<br />

Konformere<br />

L = sterisch größter bzw. EWG-Substituent<br />

M = mittlerer Substituent; S = kleinster Substituent<br />

Nu OH<br />

L<br />

* * R<br />

S M<br />

Felkin-Anh-Produkt<br />

[Cram-Produkt]<br />

• Allgemein: je größer Nu - , M + und R, desto selektiver<br />

29a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.4.3 Felkin-Anh-Modell<br />

• offenkettig, keine Chelatisierung<br />

• Experiment/Theorie (Felkin) und Berechnungen (Anh):<br />

- großer Substituent L senkrecht auf COR (minimale Torsionsspannung im ÜZ)<br />

- Angriff gemäß der Bürgi-Dunitz-Trajektorie (103°-Winkel) auf das Konformer<br />

mit dem kleinen Substituenten S in der Einflugschneise<br />

Nu -<br />

O<br />

O<br />

O<br />

Nu -<br />

S<br />

M<br />

L<br />

R<br />

R<br />

* R (2. H + O = L<br />

L =<br />

) M S<br />

M Nu -<br />

L O<br />

S<br />

S M<br />

R Nu -<br />

R Nu -<br />

L<br />

zwei diastereomere<br />

S M<br />

Konformere<br />

L = sterisch größter bzw. EWG-Substituent<br />

M = mittlerer Substituent; S = kleinster Substituent<br />

Nu OH<br />

L<br />

* * R<br />

S M<br />

Felkin-Anh-Produkt<br />

[Cram-Produkt]<br />

29b<br />

• Allgemein: je größer Nu - , M + und R, desto selektiver<br />

• Sonderfall: EWG-Substituenten (Cl, OMe, OSiR 3 ) mit einem -I-Effekt<br />

σ*<br />

→ unabhängig von ihrer Größe immer 'L' (↔ Cram):<br />

C-EWG<br />

R<br />

- wegen elektronischer Abstoßung EWG δ- / Nu -<br />

EWG<br />

- wegen Hyperkonjugation π CO /σ* C-EWG<br />

S<br />

M<br />

π CO<br />

O


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Beispiele zum Felkin-Anh-Modell<br />

Reaktion A<br />

Ph<br />

*<br />

Me<br />

O<br />

H<br />

R-Li<br />

(2. H + )<br />

Me<br />

H<br />

H<br />

Ph<br />

!Diastereoselektivitäten können stark variieren!<br />

(Solvenz, Temperatur, etc.)<br />

R -<br />

O<br />

H<br />

= Ph O<br />

R -<br />

H<br />

Me<br />

OH<br />

Ph<br />

* * R<br />

Me<br />

Felkin-Anh<br />

[Cram-Produkt]<br />

R-Li<br />

Me<br />

Et<br />

nBu<br />

tBu<br />

Felkin-Anh<br />

74:26<br />

76:24<br />

87:13<br />

98: 2<br />

Größe Nu - Selektivität<br />

30a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Beispiele zum Felkin-Anh-Modell<br />

Reaktion A<br />

Ph<br />

*<br />

Me<br />

O<br />

H<br />

R-Li<br />

(2. H + )<br />

Me<br />

H<br />

H<br />

!Diastereoselektivitäten können stark variieren!<br />

(Solvenz, Temperatur, etc.)<br />

Reaktion B<br />

Ph<br />

*<br />

Me<br />

O<br />

SiMe 3<br />

R -<br />

O<br />

Ph<br />

H<br />

= Ph O<br />

R -<br />

H<br />

Me<br />

TBAF<br />

(= nBu 4 N + F - )<br />

OH<br />

Ph<br />

* * R<br />

Me<br />

Felkin-Anh<br />

[Cram-Produkt]<br />

Retention<br />

O<br />

Me Me 3 Si<br />

Me OH<br />

R-M<br />

3 Si<br />

Ph<br />

(2. H + Ph = Ph O<br />

)<br />

* *<br />

R - H<br />

R<br />

SiMe<br />

R -<br />

3<br />

H Me<br />

Me<br />

R-Li<br />

Me<br />

Et<br />

nBu<br />

tBu<br />

Felkin-Anh<br />

74:26<br />

76:24<br />

87:13<br />

98: 2<br />

Größe Nu - Selektivität<br />

R-M<br />

Me-Li<br />

nBu-Li<br />

MgBr<br />

Felkin-Anh<br />

A<br />

80:20<br />

83:17<br />

63:37<br />

B<br />

98:2<br />

>99:1<br />

92:8<br />

Größe R an COR<br />

30b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Beispiele zum Felkin-Anh-Modell<br />

Reaktion A<br />

Ph<br />

Ph<br />

*<br />

Me<br />

*<br />

Me<br />

O<br />

O<br />

H<br />

Reaktion B<br />

SiMe 3<br />

R-Li<br />

(2. H + )<br />

R -<br />

Me<br />

O<br />

H<br />

H<br />

Ph<br />

H<br />

= Ph O<br />

R -<br />

H<br />

Me<br />

!Diastereoselektivitäten können stark variieren!<br />

(Solvenz, Temperatur, etc.)<br />

TBAF<br />

(= nBu 4 N + F - )<br />

OH<br />

Ph<br />

* * R<br />

Me<br />

Felkin-Anh<br />

[Cram-Produkt]<br />

Retention<br />

O<br />

Me Me 3 Si<br />

Me OH<br />

R-M<br />

3 Si<br />

Ph<br />

(2. H + Ph = Ph O<br />

)<br />

* *<br />

R - H<br />

R<br />

SiMe<br />

R -<br />

3<br />

H Me<br />

Me<br />

R-Li<br />

Me<br />

Et<br />

nBu<br />

tBu<br />

Felkin-Anh<br />

74:26<br />

76:24<br />

87:13<br />

98: 2<br />

Größe Nu - Selektivität<br />

R-M<br />

Me-Li<br />

nBu-Li<br />

MgBr<br />

Felkin-Anh<br />

A<br />

80:20<br />

83:17<br />

63:37<br />

B<br />

98:2<br />

>99:1<br />

92:8<br />

Größe R an COR<br />

30c<br />

Ph<br />

*<br />

Me<br />

O<br />

Me<br />

O<br />

OH<br />

Me<br />

Me<br />

H - Ph<br />

(2. H + Ph = Ph O<br />

)<br />

* *<br />

H - H<br />

Me<br />

Me H -<br />

H Me<br />

Me<br />

Felkin-Anh<br />

[Cram-Produkt]<br />

R -<br />

LiAlH 4<br />

sBu 3 BHLi<br />

Größe "H - "<br />

Felkin-<br />

Anh<br />

74:26<br />

>99: 1<br />

Selektivität


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Weitere Beispiele<br />

IOCh<br />

• EWG in α-Pos. :<br />

MeO 2 C<br />

O<br />

Cl<br />

O<br />

Me -<br />

Cl<br />

Et<br />

R<br />

H<br />

- O<br />

Me<br />

Cl<br />

Et<br />

R<br />

H<br />

Me<br />

rein sterisches Felkin-Anh (L = R)<br />

=<br />

O -<br />

R<br />

Et<br />

Cl<br />

H<br />

Et<br />

Me<br />

O<br />

H<br />

R<br />

falsche<br />

Vorhersage<br />

+ MeMgCl<br />

(THF, -78°C)<br />

31a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Weitere Beispiele<br />

IOCh<br />

• EWG in α-Pos. :<br />

O<br />

MeO 2 C<br />

Cl<br />

+ MeMgCl<br />

(THF, -78°C)<br />

O<br />

O<br />

Me -<br />

Cl<br />

R<br />

Et<br />

R<br />

Me -<br />

Et<br />

H<br />

Cl<br />

H<br />

- O<br />

- O<br />

Et<br />

R<br />

Me<br />

Cl<br />

Me<br />

R<br />

Et<br />

Cl<br />

H<br />

H<br />

=<br />

Me<br />

rein sterisches Felkin-Anh (L = R)<br />

Felkin-Anh unter Berücksichtigung der EWG (L = EWG)<br />

=<br />

Et<br />

O -<br />

R<br />

O -<br />

R<br />

Et<br />

Cl<br />

Me<br />

Cl<br />

H<br />

H<br />

Et<br />

Me<br />

Me<br />

Et<br />

O<br />

O<br />

H<br />

R<br />

falsche<br />

Vorhersage<br />

H<br />

R<br />

korrekt<br />

31b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Weitere Beispiele<br />

IOCh<br />

• EWG in α-Pos. :<br />

O<br />

MeO 2 C<br />

Cl<br />

+ MeMgCl<br />

(THF, -78°C)<br />

O<br />

O<br />

Me -<br />

Cl<br />

R<br />

Et<br />

R<br />

Me -<br />

Et<br />

H<br />

Cl<br />

H<br />

- O<br />

- O<br />

Et<br />

R<br />

Me<br />

Cl<br />

Me<br />

R<br />

Et<br />

Cl<br />

H<br />

H<br />

=<br />

Me<br />

rein sterisches Felkin-Anh (L = R)<br />

Felkin-Anh unter Berücksichtigung der EWG (L = EWG)<br />

=<br />

Et<br />

O -<br />

R<br />

O -<br />

R<br />

Et<br />

Cl<br />

Me<br />

Cl<br />

H<br />

H<br />

Et<br />

Me<br />

Me<br />

Et<br />

O<br />

O<br />

H<br />

R<br />

falsche<br />

Vorhersage<br />

H<br />

R<br />

korrekt<br />

31c<br />

• Cyclische Ketone: axialer >> äquatorialer Angriff (Stereoelektronik vs. Sterik)<br />

(stereoelektronisch<br />

begünstigt)<br />

axial<br />

O<br />

Nu -<br />

tBu<br />

äquatorial<br />

(sterisch begünstigt)<br />

Konformationsanker<br />

(immer äquatorial)<br />

tBu<br />

tBu<br />

Nu<br />

z.B. NaBH 4 : 90<br />

:<br />

10<br />

OH<br />

OH<br />

Nu


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Weitere Beispiele<br />

IOCh<br />

• EWG in α-Pos. :<br />

O<br />

MeO 2 C<br />

Cl<br />

+ MeMgCl<br />

(THF, -78°C)<br />

O<br />

O<br />

Me -<br />

Cl<br />

R<br />

Et<br />

R<br />

Cl<br />

H<br />

Me -<br />

Et<br />

H<br />

- O<br />

- O<br />

Et<br />

R<br />

Me<br />

Cl<br />

Me<br />

R<br />

Et<br />

Cl<br />

H<br />

H<br />

=<br />

Me<br />

rein sterisches Felkin-Anh (L = R)<br />

Felkin-Anh unter Berücksichtigung der EWG (L = EWG)<br />

=<br />

Et<br />

O -<br />

R<br />

O -<br />

R<br />

Et<br />

Cl<br />

Me<br />

Cl<br />

H<br />

H<br />

Et<br />

Me<br />

Me<br />

Et<br />

O<br />

O<br />

H<br />

R<br />

falsche<br />

Vorhersage<br />

H<br />

R<br />

korrekt<br />

31d<br />

• Cyclische Ketone: axialer >> äquatorialer Angriff (Stereoelektronik vs. Sterik)<br />

(stereoelektronisch<br />

begünstigt)<br />

axial<br />

O<br />

Nu -<br />

tBu<br />

äquatorial<br />

(sterisch begünstigt)<br />

Konformationsanker<br />

(immer äquatorial)<br />

tBu<br />

tBu<br />

Nu<br />

90<br />

z.B. NaBH 4 : :<br />

10<br />

OH<br />

OH<br />

Nu<br />

Cl<br />

Cl<br />

O<br />

O<br />

Nu -<br />

jeweils axialer Angriff<br />

Nu -<br />

H<br />

O<br />

Cl<br />

EWG senkrecht zu C=O<br />

Cl<br />

Nu<br />

OH


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.5 α-Alkylierung<br />

von Ketonen<br />

O<br />

Me<br />

Base<br />

R-X<br />

Me<br />

R<br />

O<br />

O<br />

O<br />

R<br />

Me<br />

Me<br />

Me R<br />

R<br />

+ + + +<br />

O<br />

Me<br />

R<br />

Me O<br />

Selbstkondensation<br />

C- vs. O-<br />

Alkylierung<br />

Mehrfachalkylierung<br />

Regioselektivität<br />

32a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

O<br />

Me<br />

Base<br />

R-X<br />

Me<br />

• Problem:<br />

- Selbstkondensation:<br />

8.5 α-Alkylierung<br />

von Ketonen<br />

O<br />

Me<br />

Selbstkondensation<br />

- C- vs. O-Alkylierung:<br />

R<br />

O<br />

O<br />

O<br />

R<br />

Me<br />

Me<br />

Me R<br />

R<br />

+ + + +<br />

C- vs. O-<br />

Alkylierung<br />

• Lösungsansatz:<br />

Mehrfachalkylierung<br />

O<br />

Regioselektivität<br />

- Keton/Enolat-Gemische vermeiden<br />

• spezifische Enolatäquivalente verwenden<br />

• Keton zu starker Base tropfen →schnelle, irreversible<br />

und quantitative Enolatbildung → Abfang mit R-X<br />

- HSAB-Konzept: hart: O-Alkylierung (TMS-Cl, R-OTf)<br />

weich: C-Alkylierung (Li + als Ion, R-I, R-Br)<br />

Me<br />

R<br />

32b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

O<br />

Me<br />

Base<br />

R-X<br />

Me<br />

• Problem:<br />

- Selbstkondensation:<br />

8.5 α-Alkylierung<br />

von Ketonen<br />

O<br />

Me<br />

Selbstkondensation<br />

- C- vs. O-Alkylierung:<br />

- Mehrfachalkylierung:<br />

R<br />

O<br />

O<br />

O<br />

R<br />

Me<br />

Me<br />

Me R<br />

R<br />

+ + + +<br />

C- vs. O-<br />

Alkylierung<br />

• Lösungsansatz:<br />

Mehrfachalkylierung<br />

O<br />

Regioselektivität<br />

- Keton/Enolat-Gemische vermeiden<br />

• spezifische Enolatäquivalente verwenden<br />

• Keton zu starker Base tropfen →schnelle, irreversible<br />

und quantitative Enolatbildung → Abfang mit R-X<br />

- HSAB-Konzept: hart: O-Alkylierung (TMS-Cl, R-OTf)<br />

weich: C-Alkylierung (Li + als Ion, R-I, R-Br)<br />

- Keine Base in Gegenwart von bereits gebildetem Produkt<br />

• Überschuß an Base vermeiden, starke Base verwenden<br />

- Umweg über hochreaktive dianionische Intermediate<br />

Me<br />

R<br />

O<br />

1. KH<br />

2. nBuLi<br />

-<br />

O<br />

-<br />

1. BnBr O<br />

(1 Äquiv.)<br />

2. H +<br />

Bn<br />

O<br />

O<br />

OEt<br />

1. NaH<br />

2. LDA<br />

O -<br />

O -<br />

OEt<br />

1. R-X<br />

(1 Äquiv.)<br />

2. H +<br />

R<br />

O<br />

O<br />

OEt<br />

32c<br />

hochreaktives Dianion<br />

Dianion<br />

(Hauser'sche Regel: Wo zuletzt deprotoniert wird, wird zuerst alkyliert)


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Kontrolle der Regioselektivität I<br />

• durch kinetische vs. thermodynamische Deprotonierung:<br />

- starke, sterisch gehinderte Basen wie LDA, Ph 3 ‏,־C LTMP) bei -78°C:<br />

→ kinetisch kontrollierte, irreversible Deprotonierung<br />

→ weniger substituiertes Enolat (meist Z-Konfiguration, Kap. 8.6)<br />

- schwächere, wenig gehinderte Basen (NaH, KOtBu) bei RT oder ΔT:<br />

→ (reversible) thermodynamisch kontrollierte Deprotonierung<br />

→ höher substituiertes Enolat<br />

O<br />

O -<br />

Br<br />

KOtBu<br />

tBuOH<br />

Δ<br />

thermodynamisch kontrolliert<br />

H<br />

-Problem: nachträgliche Isomerisierung (kinetisch → thermodynamisch)<br />

O<br />

H<br />

Br<br />

LDA<br />

THF<br />

-78°C<br />

kinetisch kontrolliert<br />

O -<br />

Br<br />

N<br />

Li<br />

LTMP<br />

O<br />

33a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Kontrolle der Regioselektivität I<br />

• durch kinetische vs. thermodynamische Deprotonierung:<br />

- starke, sterisch gehinderte Basen wie LDA, Ph 3 ‏,־C LTMP) bei -78°C:<br />

→ kinetisch kontrollierte, irreversible Deprotonierung<br />

→ weniger substituiertes Enolat (meist Z-Konfiguration, Kap. 8.6)<br />

- schwächere, wenig gehinderte Basen (NaH, KOtBu) bei RT oder ΔT:<br />

→ (reversible) thermodynamisch kontrollierte Deprotonierung<br />

→ höher substituiertes Enolat<br />

O<br />

O -<br />

Br<br />

KOtBu<br />

tBuOH<br />

Δ<br />

thermodynamisch kontrolliert<br />

H<br />

-Problem: nachträgliche Isomerisierung (kinetisch → thermodynamisch)<br />

O<br />

H<br />

Br<br />

LDA<br />

THF<br />

-78°C<br />

kinetisch kontrolliert<br />

O -<br />

Br<br />

N<br />

Li<br />

LTMP<br />

O<br />

• durch gezielte Blockade des weniger gehinderten α-Kohlenstoffatoms:<br />

33b<br />

O<br />

Me<br />

1. LDA<br />

2. HCO 2 Et<br />

(kinetisch)<br />

OH<br />

O<br />

Me PhSH<br />

blockiert!<br />

SPh<br />

O<br />

Me<br />

1. KOtBu<br />

2. MeI<br />

SPh<br />

O<br />

Me<br />

Me<br />

NaOH<br />

O<br />

Me<br />

Me


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Kontrolle der Regioselektivität II<br />

II<br />

• durch gezielte Aktivierung des weniger gehinderten α-Kohlenstoffatoms:<br />

O<br />

Me<br />

Cl<br />

O<br />

OEt<br />

NaOEt<br />

EtO<br />

prinzipiell: Gleichgewichtsreaktion<br />

(vgl. Claisen-Esterkondensation)<br />

(Ketonspaltung mit NaOEt als Rückreaktion)<br />

Verschieben des Gleichgewichts zum Produkt<br />

durch regioselektive Enolatbildung<br />

O<br />

O -<br />

Me<br />

R-X<br />

O<br />

EtO R<br />

ß-Ketoester-Trick<br />

analog:<br />

O<br />

H<br />

O<br />

Me NaOH R Me<br />

ΔT<br />

Ketonspaltung<br />

O<br />

O<br />

OEt<br />

Cl<br />

OEt<br />

O (-CO bei ΔT)<br />

34a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Kontrolle der Regioselektivität II<br />

II<br />

• durch gezielte Aktivierung des weniger gehinderten α-Kohlenstoffatoms:<br />

O<br />

Me<br />

Cl<br />

O<br />

OEt<br />

NaOEt<br />

EtO<br />

prinzipiell: Gleichgewichtsreaktion<br />

(vgl. Claisen-Esterkondensation)<br />

(Ketonspaltung mit NaOEt als Rückreaktion)<br />

Verschieben des Gleichgewichts zum Produkt<br />

durch regioselektive Enolatbildung<br />

O<br />

O -<br />

Me<br />

R-X<br />

O<br />

EtO R<br />

ß-Ketoester-Trick<br />

analog:<br />

O<br />

H<br />

O<br />

Me NaOH R Me<br />

ΔT<br />

Ketonspaltung<br />

O<br />

O<br />

OEt<br />

Cl<br />

OEt<br />

O (-CO bei ΔT)<br />

• durch spezifische regioselektive Enol(at)äquivalente:<br />

- Enamine:<br />

O<br />

Me<br />

N<br />

H<br />

TsOH<br />

N<br />

Me<br />

+<br />

N<br />

H<br />

H<br />

R-X<br />

R<br />

N +<br />

Me<br />

H +<br />

H 2 O<br />

R<br />

O<br />

Me<br />

ungünstig<br />

(syn-Pentan-Spannung)<br />

34b<br />

Problem: Enamine sind schwache Nucleophile → nur mit reaktiven Elektrophilen<br />

Enantioselektive Variante: Ender'sches RAMP/SAMP-Verfahren


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Kontrolle der Regioselektivität III<br />

III<br />

• durch spezifische regioselektive Enol(at)äquivalente:<br />

- Enolacetate:<br />

O<br />

Me<br />

Ac 2 O<br />

HClO 4<br />

(hart/hart)<br />

O<br />

thermodynamische Kontrolle<br />

O<br />

Me<br />

Me-Li<br />

O -<br />

Li +<br />

Me<br />

R-X<br />

O<br />

Me<br />

R<br />

Problem:<br />

Isomerisierung des<br />

Li-Enolats möglich<br />

(Produkt als H + -Quelle)<br />

35a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Kontrolle der Regioselektivität III<br />

III<br />

• durch spezifische regioselektive Enol(at)äquivalente:<br />

- Enolacetate:<br />

O<br />

Me<br />

Ac 2 O<br />

HClO 4<br />

(hart/hart)<br />

O<br />

thermodynamische Kontrolle<br />

O<br />

Me<br />

Me-Li<br />

O -<br />

Li +<br />

Me<br />

R-X<br />

O<br />

Me<br />

R<br />

Problem:<br />

Isomerisierung des<br />

Li-Enolats möglich<br />

(Produkt als H + -Quelle)<br />

- Silylenolether:<br />

O<br />

thermodynamisch<br />

Me<br />

1. NaH, DME<br />

2. TMSCl<br />

1. LDA<br />

2. TMSCl<br />

kinetisch<br />

OTMS<br />

Me<br />

OTMS<br />

Me<br />

TBAF (= nBu 4 N + F - )<br />

oder TiCl 4<br />

R-X<br />

TBAF (= nBu 4 N + F - )<br />

oder TiCl 4<br />

R-X<br />

R<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

R<br />

Me<br />

TBAF:<br />

erzeugt reaktives 'nacktes' Anion<br />

(-TMS-F, nBu 4 N + als Gegenion)<br />

TiCl 4 :<br />

Aktivierung von R-X<br />

vgl. Mukaiyama-Aldol-Reaktion<br />

35b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Kontrolle der Regioselektivität IV<br />

IV<br />

• durch spezifische regioselektive Enol(at)äquivalente:<br />

- Reduktiv:<br />

Br<br />

Br<br />

O<br />

Me<br />

Br 2<br />

NaOH<br />

O<br />

thermodynamisch<br />

(stabileres Enol)<br />

Me<br />

Br 2 , HOAc<br />

O<br />

Me<br />

Zn<br />

Br<br />

(Reformatzky)<br />

O<br />

Me<br />

ZnBr<br />

R-X<br />

O<br />

Me<br />

R<br />

(analog: mit Mg anstelle von Zn)<br />

36a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Kontrolle der Regioselektivität IV<br />

IV<br />

• durch spezifische regioselektive Enol(at)äquivalente:<br />

- Reduktiv:<br />

Br<br />

Br<br />

O<br />

Me<br />

Br 2<br />

NaOH<br />

O<br />

thermodynamisch<br />

(stabileres Enol)<br />

Me<br />

1. LDA<br />

2. TMSCl<br />

Br 2 , HOAc<br />

kinetisch<br />

O<br />

OTMS<br />

Me<br />

Me<br />

Zn<br />

Br<br />

(Reformatzky)<br />

O<br />

Br<br />

N<br />

(NBS)<br />

O<br />

Br<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

ZnBr<br />

Me<br />

R-X<br />

1. Zn<br />

2. R-X R<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

R<br />

(analog: mit Mg anstelle von Zn)<br />

Me<br />

36b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Kontrolle der Regioselektivität IV<br />

IV<br />

• durch spezifische regioselektive Enol(at)äquivalente:<br />

- Reduktiv:<br />

Br<br />

Br<br />

O<br />

Me<br />

Br 2<br />

NaOH<br />

O<br />

thermodynamisch<br />

(stabileres Enol)<br />

Me<br />

1. LDA<br />

2. TMSCl<br />

Br 2 , HOAc<br />

kinetisch<br />

OTMS<br />

Me<br />

- 1,3-Abfang nach 1,4-Addition (Michael-Addition):<br />

O<br />

Me<br />

Zn<br />

Br<br />

(Reformatzky)<br />

O<br />

Br<br />

N<br />

(NBS)<br />

O<br />

Br<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

ZnBr<br />

Me<br />

R-X<br />

1. Zn<br />

2. R-X R<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

R<br />

(analog: mit Mg anstelle von Zn)<br />

Me<br />

O<br />

R<br />

R-X<br />

O -<br />

H<br />

Li / NH 3<br />

(Birch)<br />

O<br />

R' 2 CuLi<br />

O -<br />

R'<br />

R-X<br />

O<br />

R<br />

R'<br />

(rac)<br />

36c


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Kontrolle der Regioselektivität IV<br />

IV<br />

• durch spezifische regioselektive Enol(at)äquivalente:<br />

- Reduktiv:<br />

Br<br />

Br<br />

O<br />

Me<br />

Br 2<br />

NaOH<br />

O<br />

thermodynamisch<br />

(stabileres Enol)<br />

Me<br />

1. LDA<br />

2. TMSCl<br />

Br 2 , HOAc<br />

kinetisch<br />

- 1,3-Abfang nach 1,4-Addition (Michael-Addition):<br />

O<br />

OTMS<br />

Me<br />

Me<br />

Zn<br />

Br<br />

(Reformatzky)<br />

O<br />

Br<br />

N<br />

(NBS)<br />

O<br />

Br<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

ZnBr<br />

R-X<br />

O<br />

Me<br />

R<br />

(analog: mit Mg anstelle von Zn)<br />

Me<br />

1. Zn<br />

2. R-X R<br />

O<br />

Me<br />

O<br />

R<br />

R-X<br />

O -<br />

H<br />

Li / NH 3<br />

(Birch)<br />

O<br />

R' 2 CuLi<br />

O -<br />

R'<br />

R-X<br />

O<br />

R<br />

R'<br />

(rac)<br />

Beispiel:<br />

O<br />

Me<br />

Me 2 CuLi<br />

O -<br />

Me<br />

O<br />

Me<br />

36d<br />

Br<br />

Me<br />

(rac)<br />

Br<br />

Me<br />

(rac)


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Übersicht: Reaktionen von Ketonenolaten<br />

O<br />

R<br />

O<br />

N 2<br />

O O<br />

Ph S<br />

N 3<br />

R-X<br />

weich<br />

O<br />

SePh<br />

PhSeBr<br />

oder PhSe-SePh<br />

O<br />

SePh<br />

1. H 2 O 2<br />

2. ΔT<br />

O<br />

O<br />

OH<br />

PhSO 2<br />

O<br />

O<br />

N<br />

Ph<br />

O -<br />

R<br />

O<br />

O<br />

H<br />

O<br />

OH<br />

R<br />

O<br />

R<br />

OR<br />

R'O<br />

R<br />

O<br />

O<br />

O<br />

X<br />

OR<br />

O<br />

O<br />

OR<br />

R<br />

O<br />

O<br />

OR<br />

analog: Esterenolate<br />

37


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.6 Metallenolate in in Aldol- und verwandten Reaktionen<br />

• Problem: Vorhersage der einfachen Diastereoselektivität bei Aldolreaktionen<br />

achiraler Enolate mit unsymmetrischen Carbonylverbindungen<br />

M<br />

O<br />

O<br />

+<br />

R<br />

H R''<br />

R'<br />

R = Alkyl etc: Ketonenolat<br />

R = Alkoxy: Esterenolat<br />

R = Amino: Amidenolat<br />

(2. H + )<br />

O<br />

R<br />

O<br />

R<br />

OH<br />

* * R''<br />

R'<br />

OH<br />

*<br />

* R''<br />

R'<br />

O OH<br />

+ R * * R''<br />

syn (rac)<br />

R'<br />

O OH<br />

+<br />

R *<br />

* R''<br />

anti (rac) R'<br />

Aufbau zweier neuer Stereozentren!<br />

• Wie vorhersagbar?<br />

• Wie steuerbar?<br />

38


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Steuerungsprinzipien<br />

IOCh<br />

• Konfiguration des Enolats (E vs. Z)<br />

Hinweis: in der E/Z-Nomenklatur hat der Enolatsauerstoff die höchste Priorität<br />

• relative Orientierung der Reaktanden zueinander im Übergangszustand<br />

R<br />

O<br />

R'<br />

M<br />

R O<br />

O<br />

H<br />

R''<br />

R'<br />

H<br />

Base,<br />

dann<br />

R''CHO<br />

Z-Enolat<br />

O<br />

OH<br />

R<br />

* *<br />

R'<br />

R''<br />

anti (rac)<br />

39a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Steuerungsprinzipien<br />

IOCh<br />

• Konfiguration des Enolats (E vs. Z)<br />

Hinweis: in der E/Z-Nomenklatur hat der Enolatsauerstoff die höchste Priorität<br />

• relative Orientierung der Reaktanden zueinander im Übergangszustand<br />

R<br />

O<br />

R'<br />

M<br />

R O<br />

O<br />

Orientierung<br />

H R''<br />

bzw. M<br />

R'<br />

H<br />

R O<br />

O<br />

H<br />

R''<br />

R'<br />

H<br />

Base,<br />

dann<br />

R''CHO<br />

Z-Enolat<br />

O<br />

OH<br />

O<br />

OH<br />

R<br />

* * R''<br />

R' syn (rac)<br />

R<br />

* *<br />

R'<br />

R''<br />

anti (rac)<br />

39b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Steuerungsprinzipien<br />

IOCh<br />

• Konfiguration des Enolats (E vs. Z)<br />

Hinweis: in der E/Z-Nomenklatur hat der Enolatsauerstoff die höchste Priorität<br />

• relative Orientierung der Reaktanden zueinander im Übergangszustand<br />

R<br />

O<br />

R'<br />

M<br />

R O<br />

O<br />

Orientierung<br />

H R''<br />

bzw. M<br />

R'<br />

H<br />

R O<br />

O<br />

H<br />

R''<br />

R'<br />

H<br />

Base,<br />

dann<br />

R''CHO<br />

M<br />

R O<br />

O<br />

Orientierung<br />

H R''<br />

bzw. M<br />

H<br />

R'<br />

R O<br />

O<br />

H<br />

R''<br />

H<br />

R'<br />

O<br />

OH<br />

Z-Enolat<br />

O<br />

OH<br />

wie<br />

steuerbar?<br />

O<br />

OH<br />

E-Enolat<br />

O<br />

OH<br />

R<br />

* * R''<br />

R' syn (rac)<br />

R<br />

* *<br />

R'<br />

R''<br />

anti (rac)<br />

R<br />

* *<br />

R'<br />

R''<br />

anti (rac)<br />

R<br />

* *<br />

R'<br />

R''<br />

syn (rac)<br />

39c


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei der Bildung von Li-Enolaten<br />

I<br />

• Nachfolgendes gilt <strong>für</strong> irreversible Deprotonierungen mit sterisch stark<br />

gehinderten Basen wie LDA bei tiefer Temperatur (-78°C)<br />

• Übergangszustand: Li-verbrückter 6-gliedriger Sessel<br />

• Entscheidend <strong>für</strong> die Bildung des E- bzw. Z-Enolats:<br />

relative Stabilität der beiden möglichen diastereomeren Übergangszustände<br />

R<br />

O<br />

X<br />

LDA<br />

THF<br />

-78°C<br />

X = Alkyl: Keton(enolat)<br />

X = Alkoxy: Ester(enolat)<br />

X = Amin: Amid(enolat)<br />

N<br />

N<br />

Li<br />

Li<br />

H<br />

H<br />

O<br />

O<br />

H<br />

X<br />

R<br />

äqu.<br />

X<br />

H<br />

R<br />

OLi<br />

OLi<br />

X<br />

R<br />

E-Enolat<br />

X<br />

R<br />

ax.<br />

Z-Enolat<br />

40a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei der Bildung von Li-Enolaten<br />

I<br />

• Nachfolgendes gilt <strong>für</strong> irreversible Deprotonierungen mit sterisch stark<br />

gehinderten Basen wie LDA bei tiefer Temperatur (-78°C)<br />

• Übergangszustand: Li-verbrückter 6-gliedriger Sessel<br />

• Entscheidend <strong>für</strong> die Bildung des E- bzw. Z-Enolats:<br />

relative Stabilität der beiden möglichen diastereomeren Übergangszustände<br />

N<br />

Li<br />

H<br />

O<br />

H<br />

X<br />

R<br />

äqu.<br />

OLi<br />

X<br />

R<br />

E-Enolat<br />

E-Enolat, wenn<br />

'1,2-diäquatoriale' WW (R↔X)<br />

weniger destabilisierend<br />

R<br />

O<br />

X<br />

LDA<br />

THF<br />

-78°C<br />

X = Alkyl: Keton(enolat)<br />

X = Alkoxy: Ester(enolat)<br />

X = Amin: Amid(enolat)<br />

N<br />

Li<br />

H<br />

O<br />

R<br />

X<br />

H<br />

ax.<br />

R<br />

OLi<br />

X<br />

Z-Enolat<br />

Z-Enolat, wenn<br />

1,3-diaxiale WW (R↔iPr)<br />

weniger destabilisierend<br />

40b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei der Bildung von Li-Enolaten<br />

I<br />

• Nachfolgendes gilt <strong>für</strong> irreversible Deprotonierungen mit sterisch stark<br />

gehinderten Basen wie LDA bei tiefer Temperatur (-78°C)<br />

• Übergangszustand: Li-verbrückter 6-gliedriger Sessel<br />

• Entscheidend <strong>für</strong> die Bildung des E- bzw. Z-Enolats:<br />

relative Stabilität der beiden möglichen diastereomeren Übergangszustände<br />

N<br />

Li<br />

H<br />

O<br />

H<br />

X<br />

R<br />

äqu.<br />

OLi<br />

X<br />

R<br />

E-Enolat<br />

E-Enolat, wenn<br />

'1,2-diäquatoriale' WW (R↔X)<br />

weniger destabilisierend<br />

R<br />

O<br />

X<br />

LDA<br />

THF<br />

-78°C<br />

X = Alkyl: Keton(enolat)<br />

X = Alkoxy: Ester(enolat)<br />

X = Amin: Amid(enolat)<br />

N<br />

Li<br />

H<br />

O<br />

R<br />

X<br />

H<br />

ax.<br />

R<br />

OLi<br />

X<br />

Z-Enolat<br />

entscheidend <strong>für</strong> E/Z-Geometrie:<br />

dominierende WW mit iPr oder X?<br />

Z-Enolat, wenn<br />

1,3-diaxiale WW (R↔iPr)<br />

weniger destabilisierend<br />

40c<br />

• Da in 0. Näherung alle 1,3-diaxiale WW (iPr↔R) relativ ähnlich sind,<br />

ist im Normalfall die Größe der 1,2-diäquatorialen WW entscheidend!


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei der Bildung von Li-Enolaten<br />

II<br />

II<br />

• Amidenolate:<br />

A<br />

N<br />

Li<br />

H<br />

O<br />

H<br />

R<br />

N<br />

äqu.<br />

R''<br />

R'<br />

!<br />

OLi<br />

NR'R''<br />

R<br />

E-Enolat<br />

sp 2 N<br />

R<br />

O<br />

NR'R''<br />

LDA<br />

THF<br />

-78°C<br />

N<br />

Li<br />

H<br />

O<br />

sp 2<br />

H<br />

R''<br />

R'<br />

R<br />

OLi<br />

NR'R''<br />

B<br />

R<br />

ax.<br />

Z-Enolat<br />

Die Substituenten R' und R'' am Sickstoffatom können sich nicht beide zugleich<br />

wegdrehen → starke destablisierende sterische WW (NR'R''↔R)!<br />

Im Vergleich dazu ist die WW (iPr↔R) viel weniger destabilisierend.<br />

41<br />

WW (iPr↔R)


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei der Bildung von Li-Enolaten<br />

III<br />

III<br />

• Esterenolate:<br />

A<br />

N<br />

Li<br />

H<br />

O<br />

H<br />

R' O<br />

R<br />

äqu.<br />

OLi<br />

OR'<br />

R<br />

E-Enolat<br />

R<br />

O<br />

OR'<br />

LDA<br />

THF<br />

-78°C<br />

N<br />

Li<br />

H<br />

O<br />

R' O<br />

H<br />

R<br />

OLi<br />

OR'<br />

B<br />

!<br />

R<br />

ax.<br />

Z-Enolat<br />

Der Substituent R' am Sauerstoffatom kann sich wegdrehen<br />

→ sehr schwache, kaum destablisierende sterische WW (OR'↔R)!<br />

Im Vergleich dazu ist die WW (iPr↔R) stärker destabilisierend.<br />

42<br />

WW (iPr↔R) >> WW (OR'↔R)<br />

→ Übergangszustand A begünstigt<br />

→ E-Enolat


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei der Bildung von Li-Enolaten<br />

IV<br />

IV<br />

• Ketonenolate:<br />

A<br />

N<br />

Li<br />

H<br />

O<br />

H<br />

R'<br />

R<br />

äqu.<br />

OLi<br />

R'<br />

R<br />

E-Enolat<br />

R<br />

O<br />

R'<br />

LDA<br />

THF<br />

-78°C<br />

N<br />

Li<br />

H<br />

O<br />

R'<br />

H<br />

R<br />

OLi<br />

R'<br />

B<br />

R<br />

ax.<br />

Z-Enolat<br />

R' = tert. Alkyl: WW (iPr↔R)


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei der Bildung von Li-Enolaten<br />

V<br />

• Einfluss von Komplexbildnern wie HMPT oder DMPU:<br />

→ Li + wird durch Komplexierung entzogen<br />

→ kein Sessel-, sondern ein acyclischer Übergangszustand → Z-Enolat<br />

R<br />

O<br />

X<br />

LDA<br />

THF/DMPU<br />

oder THF/HMPT<br />

-78°C<br />

-<br />

iPr 2 N<br />

O<br />

[Li • DMPU] +<br />

-<br />

+<br />

oder<br />

H<br />

R<br />

[Li • HMPT] + X<br />

H R<br />

O Z-Enolat<br />

X<br />

(stabilisiert durch σ C-H /π* C=O -WW)<br />

NMe<br />

DMPU: O<br />

NMe<br />

HMPT: O=P(NMe 2 ) 3<br />

44a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei der Bildung von Li-Enolaten<br />

V<br />

• Einfluss von Komplexbildnern wie HMPT oder DMPU:<br />

→ Li + wird durch Komplexierung entzogen<br />

→ kein Sessel-, sondern ein acyclischer Übergangszustand → Z-Enolat<br />

R<br />

O<br />

X<br />

LDA<br />

THF/DMPU<br />

oder THF/HMPT<br />

-78°C<br />

-<br />

iPr 2 N<br />

O<br />

[Li • DMPU] +<br />

-<br />

+<br />

oder<br />

H<br />

R<br />

[Li • HMPT] + X<br />

H R<br />

O Z-Enolat<br />

X<br />

(stabilisiert durch σ C-H /π* C=O -WW)<br />

NMe<br />

DMPU: O<br />

NMe<br />

HMPT: O=P(NMe 2 ) 3<br />

• Basengröße: LDA < LiHMDS [LiN(SiMe 3 ) 2 ] < LOBA [LiN(tBu)(CMe 2 tBu)]<br />

→ WW (Base↔R ax ) steigt → Bildung des E-Enolats begünstigt<br />

44b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei der Bildung von Li-Enolaten<br />

V<br />

• Einfluss von Komplexbildnern wie HMPT oder DMPU:<br />

→ Li + wird durch Komplexierung entzogen<br />

→ kein Sessel-, sondern ein acyclischer Übergangszustand → Z-Enolat<br />

R<br />

O<br />

X<br />

LDA<br />

THF/DMPU<br />

oder THF/HMPT<br />

-78°C<br />

-<br />

iPr 2 N<br />

O<br />

[Li • DMPU] +<br />

-<br />

+<br />

oder<br />

H<br />

R<br />

[Li • HMPT] + X<br />

H R<br />

O Z-Enolat<br />

X<br />

(stabilisiert durch σ C-H /π* C=O -WW)<br />

NMe<br />

DMPU: O<br />

NMe<br />

HMPT: O=P(NMe 2 ) 3<br />

• Basengröße: LDA < LiHMDS [LiN(SiMe 3 ) 2 ] < LOBA [LiN(tBu)(CMe 2 tBu)]<br />

→ WW (Base↔R ax ) steigt → Bildung des E-Enolats begünstigt<br />

44c<br />

• Weitere Einflüsse:<br />

- Cyclische Verbindungen ergeben aufgrund des Ringes E-Enolate<br />

- Chelatisierende Substituenten in α-/ß-Position führen zu Z-Enolaten<br />

O<br />

LDA<br />

MeO<br />

O OLi OMe<br />

THF, -78°C<br />

E-Enolat<br />

LDA<br />

THF, -78°C<br />

MeO<br />

Li<br />

O<br />

OMe<br />

Z-Enolat


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Übersicht und Beispiele<br />

O<br />

X<br />

Base<br />

THF, -78°C<br />

OLi<br />

X +<br />

E-Enolat<br />

Z-Enolat<br />

OLi<br />

X<br />

Typ<br />

X<br />

Base Additiv E : Z Anmerkung<br />

1<br />

Keton<br />

Et<br />

LDA<br />

---<br />

77 : 23<br />

2<br />

3<br />

4<br />

Keton<br />

Keton<br />

Keton<br />

iPr<br />

tBu<br />

Ph<br />

LDA<br />

LDA<br />

LDA<br />

---<br />

---<br />

---<br />

40 : 60<br />

2 : 98<br />

1 : 99<br />

√<br />

√<br />

Größe X<br />

45a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Übersicht und Beispiele<br />

O<br />

X<br />

Base<br />

THF, -78°C<br />

OLi<br />

X +<br />

E-Enolat<br />

Z-Enolat<br />

OLi<br />

X<br />

Typ<br />

X<br />

Base Additiv E : Z Anmerkung<br />

1<br />

Keton<br />

Et<br />

LDA<br />

---<br />

77 : 23<br />

5<br />

6<br />

Keton<br />

Keton<br />

Et<br />

Et<br />

LiTMP<br />

LOBA<br />

---<br />

---<br />

86 : 14<br />

98 : 2<br />

√<br />

Größe der<br />

Base (↔ 1)<br />

LOBA:<br />

Li<br />

N<br />

LiTMP:<br />

Li<br />

N<br />

45b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Übersicht und Beispiele<br />

O<br />

X<br />

Base<br />

THF, -78°C<br />

OLi<br />

X +<br />

E-Enolat<br />

Z-Enolat<br />

OLi<br />

X<br />

Typ<br />

X<br />

Base Additiv E : Z Anmerkung<br />

8<br />

9<br />

Ester<br />

Ester<br />

OMe<br />

OtBu<br />

LDA<br />

LDA<br />

---<br />

---<br />

95 : 5<br />

95 : 5<br />

√<br />

√<br />

11<br />

Thioester<br />

StBu<br />

LDA<br />

---<br />

95 : 5<br />

√<br />

45c


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Übersicht und Beispiele<br />

O<br />

X<br />

Base<br />

THF, -78°C<br />

OLi<br />

X +<br />

E-Enolat<br />

Z-Enolat<br />

OLi<br />

X<br />

Typ<br />

X<br />

Base Additiv E : Z Anmerkung<br />

12<br />

13<br />

Amid<br />

Amid<br />

NEt 2<br />

O<br />

N O<br />

LDA<br />

LDA<br />

---<br />

---<br />

1 : 99<br />

1 : 99<br />

√<br />

√<br />

45d


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Übersicht und Beispiele<br />

O<br />

X<br />

Base<br />

THF, -78°C<br />

OLi<br />

X +<br />

E-Enolat<br />

Z-Enolat<br />

OLi<br />

X<br />

Typ<br />

X<br />

Base Additiv E : Z Anmerkung<br />

1<br />

Keton<br />

Et<br />

LDA<br />

---<br />

77 : 23<br />

7<br />

8<br />

Keton<br />

Ester<br />

Et<br />

OMe<br />

LDA<br />

LDA<br />

HMPT<br />

---<br />

5 : 95<br />

95 : 5<br />

√<br />

acyclischer ÜZ (↔ 1)<br />

10<br />

Ester<br />

OMe<br />

LDA<br />

HMPT<br />

16 : 84<br />

√<br />

acyclischer ÜZ (↔ 8)<br />

45e


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Übersicht und Beispiele<br />

O<br />

X<br />

Base<br />

THF, -78°C<br />

OLi<br />

X +<br />

E-Enolat<br />

Z-Enolat<br />

OLi<br />

X<br />

Typ<br />

X<br />

Base Additiv E : Z Anmerkung<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

11<br />

12<br />

13<br />

Keton<br />

Keton<br />

Keton<br />

Keton<br />

Keton<br />

Keton<br />

Keton<br />

Ester<br />

Ester<br />

Ester<br />

Thioester<br />

Amid<br />

Amid<br />

Et<br />

iPr<br />

tBu<br />

Ph<br />

Et<br />

Et<br />

Et<br />

OMe<br />

OtBu<br />

OMe<br />

StBu<br />

NEt 2<br />

O<br />

N O<br />

LDA<br />

LDA<br />

LDA<br />

LDA<br />

LiTMP<br />

LOBA<br />

LDA<br />

LDA<br />

LDA<br />

LDA<br />

LDA<br />

LDA<br />

LDA<br />

---<br />

---<br />

---<br />

---<br />

---<br />

---<br />

HMPT<br />

---<br />

---<br />

HMPT<br />

---<br />

---<br />

---<br />

77 : 23<br />

40 : 60<br />

2 : 98<br />

1 : 99<br />

86 : 14<br />

98 : 2<br />

5 : 95<br />

95 : 5<br />

95 : 5<br />

16 : 84<br />

95 : 5<br />

1 : 99<br />

1 : 99<br />

√<br />

√<br />

√<br />

√<br />

√<br />

√<br />

√<br />

√<br />

√<br />

√<br />

Größe X<br />

Größe der<br />

Base (↔ 1)<br />

acyclischer ÜZ (↔ 1)<br />

acyclischer ÜZ (↔ 8)<br />

LOBA:<br />

Li<br />

N<br />

LiTMP:<br />

Li<br />

N<br />

45f<br />

• Am besten geeignet: Amide (→ zuverlässig, hochgradig selektiv Z-Enolate)


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei Borenolaten und Silylenolethern<br />

• Borenolate:<br />

BBu<br />

O 2<br />

R<br />

X<br />

Z-Borenolat<br />

Bu 2 BOTf<br />

iPr 2 NEt<br />

R<br />

O<br />

X<br />

Cy 2 BCl<br />

NEt 3<br />

R<br />

O<br />

BCy 2<br />

X<br />

E-Borenolat<br />

Cy = cyclohexyl<br />

überwiegend Z-Enolat, wenn<br />

- kleine Liganden am B<br />

- gute Abgangsgruppe am B<br />

- sperrige Aminbase<br />

überwiegend E-Enolat, wenn<br />

- sperrige Liganden am B<br />

- schlechte Abgangsgruppe am B<br />

- kleine Aminbase<br />

46a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei Borenolaten und Silylenolethern<br />

• Borenolate:<br />

BBu<br />

O 2<br />

R<br />

X<br />

Z-Borenolat<br />

Bu 2 BOTf<br />

iPr 2 NEt<br />

R<br />

O<br />

X<br />

Cy 2 BCl<br />

NEt 3<br />

R<br />

O<br />

BCy 2<br />

X<br />

E-Borenolat<br />

Cy = cyclohexyl<br />

überwiegend Z-Enolat, wenn<br />

- kleine Liganden am B<br />

- gute Abgangsgruppe am B<br />

- sperrige Aminbase<br />

überwiegend E-Enolat, wenn<br />

- sperrige Liganden am B<br />

- schlechte Abgangsgruppe am B<br />

- kleine Aminbase<br />

Beispiele:<br />

O<br />

Bu 2 BOTf<br />

iPr 2 NEt<br />

O BBu 2<br />

O<br />

Cy 2 BCl<br />

NEt 3<br />

O BCy 2<br />

Z (Z:E = 97:3) E (Z:E = 3:97)<br />

46b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Stereokontrolle bei Borenolaten und Silylenolethern<br />

• Borenolate:<br />

BBu<br />

O 2<br />

R<br />

X<br />

Z-Borenolat<br />

Bu 2 BOTf<br />

iPr 2 NEt<br />

R<br />

O<br />

X<br />

Cy 2 BCl<br />

NEt 3<br />

R<br />

O<br />

BCy 2<br />

X<br />

E-Borenolat<br />

Cy = cyclohexyl<br />

überwiegend Z-Enolat, wenn<br />

- kleine Liganden am B<br />

- gute Abgangsgruppe am B<br />

- sperrige Aminbase<br />

überwiegend E-Enolat, wenn<br />

- sperrige Liganden am B<br />

- schlechte Abgangsgruppe am B<br />

- kleine Aminbase<br />

Beispiele:<br />

O<br />

Bu 2 BOTf<br />

iPr 2 NEt<br />

O BBu 2<br />

O<br />

Cy 2 BCl<br />

NEt 3<br />

O BCy 2<br />

Z (Z:E = 97:3) E (Z:E = 3:97)<br />

• Silylenolether:<br />

- Geometrie durch Li-Enolat-Vorstufe vorgegeben<br />

R<br />

OTMS<br />

X<br />

TMSCl<br />

R<br />

OLi<br />

X<br />

R<br />

O<br />

X<br />

R<br />

OLi<br />

X<br />

TMSCl<br />

R<br />

OTMS<br />

X<br />

46c<br />

Z-Silylenolether<br />

Z-Enolat<br />

E-Enolat<br />

E-Silylenolether


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Zimmermann-Traxler-Übergangszustand der Aldol-Addition<br />

Addition<br />

• Experiment:<br />

R'<br />

OH<br />

* *<br />

R<br />

O<br />

X<br />

R'<br />

O<br />

H<br />

M<br />

R<br />

O<br />

X<br />

vs.<br />

R<br />

M = Li, BR 2 ,...<br />

M<br />

O<br />

X<br />

H<br />

O<br />

R'<br />

R'<br />

OH<br />

*<br />

*<br />

R<br />

O<br />

X<br />

anti (rac)<br />

E-Enolat<br />

Z-Enolat<br />

syn (rac)<br />

• Übergangszustand: Metall-verbrückter 6-gliederiger Sessel<br />

• Entscheidend <strong>für</strong> syn/anti: relative Stabilität der beiden diastereomeren ÜZ<br />

→ ÜZ's mit pseudo-äquatorialem R' begünstigt (vermeidet 1,3-diaxiale WW)<br />

47a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Zimmermann-Traxler-Übergangszustand der Aldol-Addition<br />

Addition<br />

• Experiment:<br />

R'<br />

OH<br />

* *<br />

R<br />

O<br />

anti (rac)<br />

X<br />

R'<br />

O<br />

H<br />

M<br />

R<br />

O<br />

E-Enolat<br />

vs.<br />

R<br />

X<br />

M = Li, BR 2 ,...<br />

M<br />

O<br />

X<br />

Z-Enolat<br />

H<br />

O<br />

R'<br />

R'<br />

OH<br />

*<br />

*<br />

R<br />

O<br />

syn (rac)<br />

• Übergangszustand: Metall-verbrückter 6-gliederiger Sessel<br />

• Entscheidend <strong>für</strong> syn/anti: relative Stabilität der beiden diastereomeren ÜZ<br />

→ ÜZ's mit pseudo-äquatorialem R' begünstigt (vermeidet 1,3-diaxiale WW)<br />

X<br />

R'<br />

OH O<br />

*<br />

*<br />

X<br />

R<br />

syn (rac)<br />

R'<br />

äqu.<br />

H<br />

O<br />

H<br />

R<br />

ax.<br />

O<br />

M<br />

Z<br />

X<br />

R'CHO +<br />

R<br />

M<br />

O<br />

Z<br />

X<br />

H<br />

ax.<br />

O<br />

H<br />

R'<br />

R<br />

Z<br />

!<br />

M<br />

ax.<br />

X<br />

O<br />

R'<br />

OH O<br />

* *<br />

X<br />

R<br />

anti (rac)<br />

47b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Zimmermann-Traxler-Übergangszustand der Aldol-Addition<br />

Addition<br />

• Experiment:<br />

O M<br />

M O<br />

OH O<br />

O<br />

vs.<br />

O<br />

OH O<br />

R' H<br />

R H R'<br />

R' * *<br />

X<br />

X<br />

X<br />

R' *<br />

*<br />

X<br />

R<br />

R M = Li, BR 2 ,...<br />

R<br />

anti (rac)<br />

E-Enolat<br />

Z-Enolat<br />

syn (rac)<br />

• Übergangszustand: Metall-verbrückter 6-gliederiger Sessel<br />

• Entscheidend <strong>für</strong> syn/anti: relative Stabilität der beiden diastereomeren ÜZ<br />

→ ÜZ's mit pseudo-äquatorialem R' begünstigt (vermeidet 1,3-diaxiale WW)<br />

47c<br />

R'<br />

R'<br />

OH O<br />

*<br />

*<br />

X<br />

R<br />

syn (rac)<br />

OH O<br />

*<br />

*<br />

X<br />

R<br />

anti (rac)<br />

R'<br />

äqu.<br />

R'<br />

äqu.<br />

O<br />

H<br />

H<br />

O<br />

R<br />

H<br />

R ax.<br />

O<br />

M<br />

Z<br />

X<br />

H<br />

O<br />

M<br />

E<br />

äqu. X<br />

M<br />

O<br />

R ax.<br />

O O<br />

R'CHO + R<br />

M<br />

OH O<br />

Z<br />

X H<br />

ax.<br />

R' * *<br />

H Z<br />

X<br />

R' X<br />

R<br />

!<br />

anti (rac)<br />

M<br />

O<br />

H<br />

R'CHO +<br />

O O<br />

X<br />

OH O<br />

M<br />

R E H<br />

R' * *<br />

X<br />

ax. R E<br />

R<br />

R' X<br />

M = Li, BR 2, etc.<br />

syn (rac)<br />

äqu. !


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Beispiele, Selektivität t und Mukaiyama-Aldol-Reaktion<br />

• Beispiele <strong>für</strong> Aldol-Additionen mit Li- und B-Enolaten:<br />

tBu<br />

O<br />

Et<br />

1. LDA, THF<br />

-78°C<br />

2. tBuCHO<br />

O<br />

OH<br />

tBu tBu<br />

Et<br />

rac, syn:anti = 99:1<br />

Ph<br />

O<br />

1. Bu 2 BOTf, iPr 2 NEt O OH<br />

CH 2 Cl 2<br />

Ph Ph<br />

2. PhCHO<br />

rac, syn:anti = 97:3<br />

48a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Beispiele, Selektivität t und Mukaiyama-Aldol-Reaktion<br />

• Beispiele <strong>für</strong> Aldol-Additionen mit Li- und B-Enolaten:<br />

tBu<br />

O<br />

Et<br />

1. LDA, THF<br />

-78°C<br />

2. tBuCHO<br />

O<br />

OH<br />

tBu tBu<br />

Et<br />

rac, syn:anti = 99:1<br />

• häufig gilt <strong>für</strong> die einfache Diastereoselektivität: B-Enolat > Li-Enolat<br />

Ph<br />

O<br />

1. Bu 2 BOTf, iPr 2 NEt O OH<br />

CH 2 Cl 2<br />

Ph Ph<br />

2. PhCHO<br />

rac, syn:anti = 97:3<br />

O M<br />

Z-Enolat<br />

+<br />

H<br />

O<br />

O<br />

OH<br />

syn (rac)<br />

Metall syn : anti<br />

Li 70 : 30<br />

BBu 2 97 : 3<br />

Bindungslänge<br />

O−Li: 195 pm<br />

O−B: 140 pm<br />

Begründung:<br />

→ kürzere Bindung<br />

→ kompakterer ÜZ<br />

→ stärkere WW<br />

→ höhere Selektivität<br />

48b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Beispiele, Selektivität t und Mukaiyama-Aldol-Reaktion<br />

• Beispiele <strong>für</strong> Aldol-Additionen mit Li- und B-Enolaten:<br />

tBu<br />

O<br />

Et<br />

1. LDA, THF<br />

-78°C<br />

2. tBuCHO<br />

O<br />

OH<br />

tBu tBu<br />

Et<br />

rac, syn:anti = 99:1<br />

• häufig gilt <strong>für</strong> die einfache Diastereoselektivität: B-Enolat > Li-Enolat<br />

Ph<br />

O<br />

1. Bu 2 BOTf, iPr 2 NEt O OH<br />

CH 2 Cl 2<br />

Ph Ph<br />

2. PhCHO<br />

rac, syn:anti = 97:3<br />

O M<br />

Z-Enolat<br />

+<br />

H<br />

O<br />

O<br />

OH<br />

syn (rac)<br />

Metall syn : anti<br />

Li 70 : 30<br />

BBu 2 97 : 3<br />

Bindungslänge<br />

O−Li: 195 pm<br />

O−B: 140 pm<br />

Begründung:<br />

→ kürzere Bindung<br />

→ kompakterer ÜZ<br />

→ stärkere WW<br />

→ höhere Selektivität<br />

48c<br />

• Mukaiyama-Aldol-Reaktion: mit Silylenolethern (träge Elektrophile)<br />

- Aktivierung des Ketons/Aldehyds (TiCl 4 oder BF 3 *Et 2 O) oder<br />

Desilylierung (TBAF → nacktes Enolat) nötig<br />

R O<br />

R'<br />

- die meisten Mukaiyama-Aldol-Reaktionen verlaufen über einen<br />

X<br />

offenen ÜZ ⇒ nach Zimmermann-Traxler nicht vorhersagbar<br />

H<br />

TiCl 4<br />

H<br />

OSiMe 3<br />

offener ÜZ


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.7 Umpolung von Aldehyden<br />

• Problemstellung:<br />

Normale Reaktivität:<br />

Gesucht:<br />

R<br />

HO<br />

Nu<br />

H<br />

Nu -<br />

R<br />

δ −<br />

O δ −<br />

δ + H<br />

1. Base<br />

2. El + R<br />

nicht acide!<br />

El<br />

O<br />

H<br />

O<br />

-<br />

R<br />

Synthon<br />

El +<br />

R<br />

O<br />

El<br />

• Lösung: Umpolung via α-C-H-acide Aldehyd-Äquivalente<br />

49a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.7 Umpolung von Aldehyden<br />

• Problemstellung:<br />

Normale Reaktivität:<br />

Gesucht:<br />

R<br />

HO<br />

Nu<br />

H<br />

Nu -<br />

R<br />

δ −<br />

O δ −<br />

δ + H<br />

1. Base<br />

2. El + R<br />

nicht acide!<br />

El<br />

O<br />

H<br />

O<br />

-<br />

R<br />

Synthon<br />

El +<br />

R<br />

O<br />

El<br />

• Lösung: Umpolung via α-C-H-acide Aldehyd-Äquivalente<br />

• 1. Umpolung nach Hünig-Stork:<br />

R<br />

O<br />

H<br />

TMS CN<br />

ZnI 2<br />

nötig, da sonst<br />

hier acides Proton!<br />

TMSO CN<br />

R<br />

H<br />

silyliertes<br />

Cyanhydrin<br />

LDA oder<br />

nBuLi<br />

acide<br />

TMSO CN<br />

R<br />

-<br />

R' + TMS O CN<br />

R R'<br />

R' + : R'-X, R'CHO, D 2 O, etc.<br />

TBAF<br />

(= nBu 4 N + F - )<br />

-TMS-F<br />

- nBu 4 N + CN -<br />

R<br />

O<br />

R'<br />

49b<br />

- vgl. Benzoin-<br />

Kondensation:<br />

Ar<br />

O<br />

H<br />

CN -<br />

- O CN HO CN<br />

±H +<br />

Ar H Ar<br />

-<br />

GGW nur <strong>für</strong> ArCHO!<br />

ArCHO<br />

HO CN<br />

Ar<br />

Ar<br />

O -<br />

±H +<br />

-CN -<br />

Ar<br />

O<br />

OH<br />

Ar


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

• 2. Umpolung nach Corey-Seebach:<br />

Umpolung von Aldehyden<br />

Raney-Ni, H 2<br />

R<br />

R'<br />

R<br />

O<br />

H<br />

HS SH S S<br />

BF 3 •OEt 2<br />

R H<br />

Dithian<br />

nBuLi S S<br />

R - R' + S S<br />

R R'<br />

acide<br />

R' + : R'-X, R'CHO, D 2 O, etc.<br />

Hg(OAc) 2<br />

H + , H 2 O<br />

R<br />

O<br />

R'<br />

50a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

• 2. Umpolung nach Corey-Seebach:<br />

Umpolung von Aldehyden<br />

R<br />

O<br />

H<br />

HS SH S S<br />

BF 3 •OEt 2<br />

R H<br />

Dithian<br />

nBuLi S S<br />

R - R' + S S<br />

R R'<br />

acide<br />

R' + : R'-X, R'CHO, D 2 O, etc.<br />

Raney-Ni, H 2<br />

Hg(OAc) 2<br />

H + , H 2 O<br />

R<br />

R<br />

O<br />

R'<br />

R'<br />

• 3. Stetter-Reaktion:<br />

2<br />

R<br />

O<br />

H<br />

H + -H + N<br />

Thiazolin<br />

(katalytisch)<br />

N +<br />

H<br />

S<br />

NEt -H +<br />

3<br />

OH<br />

R<br />

O<br />

OH<br />

R<br />

-<br />

N + S<br />

N<br />

S<br />

50b<br />

N +<br />

HO<br />

HO<br />

S<br />

R H acide R<br />

S<br />

O H + OH N +<br />

R H<br />

R S<br />

H O R<br />

- angelehnt an das natürliche Umpolungsreagenz TPP (Thiaminpyrophosphat)


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

• 4. α-Alkylierung von Enolethern:<br />

Umpolung von Aldehyden<br />

R<br />

O<br />

H<br />

1. LDA<br />

OMe<br />

R<br />

2. Me 3 O + -<br />

BF H<br />

4<br />

Enolether<br />

tBuLi<br />

acide<br />

OMe<br />

R -<br />

R' +<br />

R<br />

OMe<br />

R'<br />

H + , H 2 O<br />

R<br />

O<br />

R'<br />

51a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

• 4. α-Alkylierung von Enolethern:<br />

Umpolung von Aldehyden<br />

R<br />

O<br />

H<br />

1. LDA<br />

OMe<br />

R<br />

2. Me 3 O + -<br />

BF H<br />

4<br />

Enolether<br />

tBuLi<br />

acide<br />

OMe<br />

R -<br />

R' +<br />

R<br />

OMe<br />

R'<br />

H + , H 2 O<br />

R<br />

O<br />

R'<br />

• Beispiele:<br />

PhCHO<br />

HS<br />

BF 3 •OEt 2<br />

SH<br />

S<br />

Ph<br />

S<br />

H<br />

1. nBuLi<br />

2. Br<br />

3. Hg(OAc) 2, H + Ph<br />

O<br />

PhCHO TMSCN, ZnI 2<br />

NC<br />

Ph<br />

OTMS<br />

H<br />

1. nBuLi<br />

2. MeI<br />

3. TBAF Ph<br />

O<br />

OMe<br />

1. tBuLi<br />

O<br />

51b<br />

H<br />

2.<br />

3. H + CHO<br />

OH


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.8 Phosphororganische Verbindungen<br />

8.8.1 Wittig und analoge Reaktionen<br />

• Übersicht:<br />

O<br />

O<br />

Ph 3 + P<br />

CO 2 R<br />

-<br />

Ph 3 + P<br />

R<br />

-<br />

Ph 3 + P<br />

Ar<br />

-<br />

(R'O) 2 P<br />

CO 2 R<br />

-<br />

(R'O) 2 P<br />

R<br />

-<br />

Wittig<br />

Wittig<br />

Wittig<br />

Horner-Wadsworth-Emmons<br />

52a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.8 Phosphororganische Verbindungen<br />

8.8.1 Wittig und analoge Reaktionen<br />

• Übersicht:<br />

O<br />

O<br />

Ph 3 + P<br />

CO 2 R<br />

-<br />

Ph 3 + P<br />

R<br />

-<br />

Ph 3 + P<br />

Ar<br />

-<br />

(R'O) 2 P<br />

CO 2 R<br />

-<br />

(R'O) 2 P<br />

R<br />

-<br />

Wittig<br />

Wittig<br />

Wittig<br />

Horner-Wadsworth-Emmons<br />

Basen zur<br />

Deprotonierung:<br />

KOH, NaOH<br />

(KOtBu, LDA,..)<br />

NaNH 2, KHMDS,<br />

KOtBu (salzfrei)<br />

NaOEt<br />

(KOtBu, LDA,...)<br />

BuLi, LDA, NaH<br />

KOtBu, KOH<br />

BuLi, LDA, NaH<br />

KOtBu<br />

Reaktivität:<br />

niedrig<br />

hoch<br />

Substrate:<br />

Aldehyde<br />

Aldehyde und Ketone<br />

Aldehyde, Ketone<br />

(Ester bei ΔT)<br />

52b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.8 Phosphororganische Verbindungen<br />

8.8.1 Wittig und analoge Reaktionen<br />

• Übersicht:<br />

O<br />

O<br />

Ph 3 + P<br />

CO 2 R<br />

-<br />

Ph 3 + P<br />

R<br />

-<br />

Ph 3 + P<br />

Ar<br />

-<br />

(R'O) 2 P<br />

CO 2 R<br />

-<br />

(R'O) 2 P<br />

R<br />

-<br />

Wittig<br />

Wittig<br />

Wittig<br />

Horner-Wadsworth-Emmons<br />

Basen zur<br />

Deprotonierung:<br />

KOH, NaOH<br />

(KOtBu, LDA,..)<br />

NaNH 2, KHMDS,<br />

KOtBu (salzfrei)<br />

NaOEt<br />

(KOtBu, LDA,...)<br />

BuLi, LDA, NaH<br />

KOtBu, KOH<br />

BuLi, LDA, NaH<br />

KOtBu<br />

Reaktivität:<br />

niedrig<br />

hoch<br />

Substrate:<br />

Aldehyde<br />

Aldehyde und Ketone<br />

Aldehyde, Ketone<br />

(Ester bei ΔT)<br />

Selektivität<br />

im Alken:<br />

≥90% trans<br />

≥90% cis (salzfrei)<br />

cis/trans-<br />

Gemische<br />

≥90% trans ≥90 % trans<br />

52c


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Mechanismus und Selektivität<br />

• Mechanismus:<br />

R'<br />

O<br />

H<br />

+<br />

H<br />

-<br />

P + Ph 3<br />

R<br />

Li + Hal -<br />

k cis<br />

[2+2]<br />

O PPh 3<br />

R' R<br />

cis-Oxaphosphetan<br />

retro-<br />

[2+2]<br />

R'<br />

R<br />

• Normaler Wittig: k cis > k trans , k Drift ⇒ überwiegend cis-Alken<br />

53a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Mechanismus und Selektivität<br />

• Mechanismus:<br />

Li + - O P + Ph - O P + 3 Hal -<br />

Li + Ph 3<br />

Hal -<br />

Betain<br />

Betain<br />

R' R<br />

R' R<br />

R'<br />

R<br />

Li + Hal -<br />

O PPh 3 [2+2]<br />

R' R<br />

trans-Oxaphosphetan<br />

k trans<br />

R'<br />

O<br />

H<br />

+<br />

H<br />

-<br />

P + Ph 3<br />

R<br />

Li + Hal -<br />

k cis<br />

[2+2]<br />

k Drift<br />

Li + Hal -<br />

O PPh 3<br />

R' R<br />

cis-Oxaphosphetan<br />

retro-<br />

[2+2]<br />

R'<br />

R<br />

• Normaler Wittig: k cis > k trans , k Drift ⇒ überwiegend cis-Alken<br />

Stereochemische Drift (k trans , k Drift ): variable Anteile an trans-Alken<br />

53b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Mechanismus und Selektivität<br />

• Mechanismus:<br />

Li + - O P + Ph - O P + 3 Hal -<br />

Li + Ph 3<br />

Hal -<br />

Betain<br />

Betain<br />

R' R<br />

R' R<br />

R'<br />

R<br />

Li + Hal -<br />

O PPh 3 [2+2]<br />

R' R<br />

trans-Oxaphosphetan<br />

k trans<br />

R'<br />

O<br />

H<br />

+<br />

H<br />

-<br />

P + Ph 3<br />

R<br />

Li + Hal -<br />

k cis<br />

[2+2]<br />

k Drift<br />

Li + Hal -<br />

O PPh 3<br />

R' R<br />

cis-Oxaphosphetan<br />

retro-<br />

[2+2]<br />

R'<br />

R<br />

• Normaler Wittig: k cis > k trans , k Drift ⇒ überwiegend cis-Alken<br />

Stereochemische Drift (k trans , k Drift ): variable Anteile an trans-Alken<br />

• 'Salzfreier' Wittig: kein Li + (NaNH 2 , KOtBu oder KHMDS als Base]<br />

unterbindet stereochemische Drift: hochgradig cis-selektiv<br />

53c


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Mechanismus und Selektivität<br />

• Mechanismus:<br />

Li + - O P + Ph - O P + 3 Hal -<br />

Li + Ph 3<br />

Hal -<br />

Betain<br />

Betain<br />

R' R<br />

R' R<br />

R'<br />

R<br />

Li + Hal -<br />

O PPh 3 [2+2]<br />

R' R<br />

trans-Oxaphosphetan<br />

k trans<br />

R'<br />

O<br />

H<br />

+<br />

H<br />

-<br />

P + Ph 3<br />

R<br />

Li + Hal -<br />

k cis<br />

[2+2]<br />

k Drift<br />

Li + Hal -<br />

O PPh 3<br />

R' R<br />

cis-Oxaphosphetan<br />

retro-<br />

[2+2]<br />

R'<br />

R<br />

• Normaler Wittig: k cis > k trans , k Drift ⇒ überwiegend cis-Alken<br />

Stereochemische Drift (k trans , k Drift ): variable Anteile an trans-Alken<br />

53d<br />

• 'Salzfreier' Wittig: kein Li + (NaNH 2 , KOtBu oder KHMDS als Base]<br />

unterbindet stereochemische Drift: hochgradig cis-selektiv<br />

• ß-Aryl-Wittig-Reagenzien (R = Aryl) ergeben immer cis/trans-Gemische


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Schlosser-Variante und Synthese der Reagenzien<br />

• Schlosser-Variante: trans-Alkene<br />

Stereozentrum entfernt<br />

(-LiOtBu, destabilisiert Betain)<br />

Umsalzen<br />

P + Ph 3<br />

H R<br />

H<br />

1. PhLi*<br />

Li +<br />

- O<br />

Br -<br />

P + Ph 3<br />

2. R'CHO<br />

R'<br />

H<br />

R<br />

PhLi*<br />

Li +<br />

- O<br />

R'<br />

PPh 3<br />

R<br />

HCl<br />

Li + Hal -<br />

P + Ph 3<br />

R' R<br />

- O<br />

KOtBu O PPh 3<br />

R' R<br />

retro-<br />

[2+2]<br />

R'<br />

trans<br />

R<br />

Betain, stabilisiert durch LiBr<br />

(Stereoisomerengemisch)<br />

stereoselektive Protonierung<br />

PhLi*: Ph-Br + 2 Li → PhLi • LiBr, d.h. nie salzfrei<br />

54a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Schlosser-Variante und Synthese der Reagenzien<br />

• Schlosser-Variante: trans-Alkene<br />

Stereozentrum entfernt<br />

(-LiOtBu, destabilisiert Betain)<br />

Umsalzen<br />

P + Ph 3<br />

H R<br />

H<br />

1. PhLi*<br />

Li +<br />

- O<br />

Br -<br />

P + Ph 3<br />

2. R'CHO<br />

R'<br />

H<br />

R<br />

PhLi*<br />

Li +<br />

- O<br />

R'<br />

PPh 3<br />

R<br />

HCl<br />

Li + Hal -<br />

P + Ph 3<br />

R' R<br />

- O<br />

KOtBu O PPh 3<br />

R' R<br />

retro-<br />

[2+2]<br />

R'<br />

trans<br />

R<br />

Betain, stabilisiert durch LiBr<br />

(Stereoisomerengemisch)<br />

stereoselektive Protonierung<br />

PhLi*: Ph-Br + 2 Li → PhLi • LiBr, d.h. nie salzfrei<br />

• Synthese der Reagenzien:<br />

Ph 3 P +<br />

Br<br />

R<br />

Ph + Base<br />

3 P R<br />

- Br - H<br />

Ph + 3 P<br />

Ylid<br />

R<br />

-<br />

Ph 3 P<br />

Ylen<br />

R<br />

Wittig<br />

54b<br />

(R'O) 3 P +<br />

Br<br />

R<br />

Br - R'<br />

O<br />

O<br />

(R'O) + 2 P R<br />

(R'O) 2 P R<br />

- R'-Br<br />

H<br />

Arbusow-Reaktion<br />

Base<br />

O<br />

(R'O) 2 P<br />

R<br />

-<br />

Horner-<br />

Wadsworth-<br />

Emmons


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.8.2 Mukaiyama-Redoxkondensation<br />

• Allgemein:<br />

X Y<br />

OH + PPh 3 + oder<br />

DEAD, X-H<br />

S N 2<br />

CH 2 Cl 2<br />

X + Ph 3 P=O +<br />

Y H<br />

oder<br />

Inversion<br />

"DEAD-H 2 "<br />

- Redoxkondensation, da Ph 3 P +3 → Ph 3 P +5 =O<br />

- milde, hochgradig stereoselektive Methode zur Umwandlung von R-OH<br />

- Triebkraft: Nucleophilie und Oxophilie von Ph 3 P + X<br />

55a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.8.2 Mukaiyama-Redoxkondensation<br />

• Allgemein:<br />

X Y<br />

OH + PPh 3 + oder<br />

DEAD, X-H<br />

S N 2<br />

CH 2 Cl 2<br />

X + Ph 3 P=O +<br />

Y H<br />

oder<br />

Inversion<br />

"DEAD-H 2 "<br />

- Redoxkondensation, da Ph 3 P +3 → Ph 3 P +5 =O<br />

- milde, hochgradig stereoselektive Methode zur Umwandlung von R-OH<br />

- Triebkraft: Nucleophilie und Oxophilie von Ph 3 P + X<br />

• Mechanismus:<br />

a)<br />

Ph 3 P +<br />

H<br />

X Y<br />

-Y - + O R<br />

Ph 3 P X<br />

-H + Ph 3 P<br />

X<br />

O<br />

R<br />

+<br />

Ph 3 P O R<br />

+ X - S N 2<br />

Ph 3 P=O + R X<br />

Inversion<br />

55b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.8.2 Mukaiyama-Redoxkondensation<br />

• Allgemein:<br />

X Y<br />

OH + PPh 3 + oder<br />

DEAD, X-H<br />

S N 2<br />

CH 2 Cl 2<br />

X + Ph 3 P=O +<br />

Y H<br />

oder<br />

Inversion<br />

"DEAD-H 2 "<br />

- Redoxkondensation, da Ph 3 P +3 → Ph 3 P +5 =O<br />

- milde, hochgradig stereoselektive Methode zur Umwandlung von R-OH<br />

- Triebkraft: Nucleophilie und Oxophilie von Ph 3 P + X<br />

• Mechanismus:<br />

a)<br />

Ph 3 P +<br />

b)<br />

Ph 3 P +<br />

H<br />

X Y<br />

-Y - + O R<br />

Ph 3 P X Ph<br />

-H + 3 P<br />

X<br />

Mitsunobu-Reaktion (DEAD-Aktivierung)<br />

CO 2 Et<br />

N N<br />

CO 2 Et<br />

Ph 3 P + CO 2 Et<br />

N N - H X<br />

CO 2 Et<br />

O<br />

R<br />

+<br />

Ph 3 P O R<br />

HN<br />

H<br />

O R CO 2 Et<br />

NH<br />

CO 2 Et<br />

Ph N NH<br />

3 P + + X - CO 2 Et<br />

CO 2 Et<br />

+ X - S N 2<br />

Ph 3 P=O + R X<br />

Inversion<br />

55c<br />

- DEAD (Diethylazodicarboxylat): oxidiert und aktiviert PPh 3 , ist jedoch nicht nucleophil → externes Nu nutzbar<br />

- wichtig: Acidität H-X (pK a < 11, Protonierung des Betains) → sehr schlecht mit ROH, nicht mit RNH 2


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Übersicht<br />

IOCh<br />

R OH<br />

Ph 3 P, X Y<br />

R<br />

X<br />

Bringmann<br />

X Y<br />

Produkt<br />

Nebenprodukt<br />

I<br />

I<br />

R<br />

I<br />

HI<br />

Br−CCl 2 CCl 2 Br<br />

R Br HBr + Cl 2 C=CCl 2<br />

Br CBr 3<br />

Cl CCl 3<br />

O<br />

O<br />

N<br />

X<br />

Appel-<br />

Reaktion<br />

NCS (X = Cl)<br />

NBS (X = Br)<br />

NIS (X = I)<br />

R Br<br />

R Cl<br />

R Cl<br />

R Br<br />

R I<br />

HCBr 3<br />

HCCl 3<br />

O<br />

NH<br />

O<br />

56a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Übersicht<br />

IOCh<br />

Bringmann<br />

R OH<br />

Ph 3 P, X Y<br />

R<br />

X<br />

R OH<br />

Ph 3 P, DEAD, X H<br />

Mitsunobu-Reaktion<br />

R<br />

X<br />

X Y<br />

Produkt<br />

Nebenprodukt<br />

X H<br />

Produkt<br />

Bemerkung<br />

I<br />

I<br />

R<br />

I<br />

HI<br />

R'CO 2 -H<br />

R O 2 CR'<br />

Br−CCl 2 CCl 2 Br<br />

Br CBr 3<br />

Cl CCl 3<br />

O<br />

O<br />

N<br />

X<br />

Appel-<br />

Reaktion<br />

NCS (X = Cl)<br />

NBS (X = Br)<br />

NIS (X = I)<br />

R Br HBr + Cl 2 C=CCl 2 R' OH R OR'<br />

R Cl HCCl 3<br />

-<br />

N 3 R N 3<br />

R Br HCBr 3<br />

R' NH 2<br />

---------<br />

R Cl<br />

O<br />

O O<br />

R Br<br />

NH<br />

N H R N<br />

R<br />

I<br />

O<br />

O<br />

O<br />

meist sehr schlecht (pK a )<br />

keine Reaktion (pK a )<br />

[→ R-NH 2 ]<br />

[→ R-NH 2 ]<br />

56b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Weitere Anwendungen<br />

IOCh<br />

• Inversion von sek. Alkoholen:<br />

R<br />

OH<br />

R'<br />

R''CO 2 H<br />

O 2 CR''<br />

NaOH<br />

OH<br />

PPh 3, DEAD R R' oder<br />

Reduktion R R'<br />

57a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Weitere Anwendungen<br />

IOCh<br />

• Inversion von sek. Alkoholen:<br />

R<br />

OH<br />

R'<br />

R''CO 2 H<br />

O 2 CR''<br />

NaOH<br />

OH<br />

PPh 3, DEAD R R' oder<br />

Reduktion R R'<br />

• Ringschlussreaktionen:<br />

O<br />

XH<br />

OH<br />

PPh 3, Hal-Y<br />

O<br />

XH<br />

Hal<br />

O<br />

X<br />

→ (makro)cyclische Ether, Amine, Ester, Lactame<br />

57b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Weitere Anwendungen<br />

IOCh<br />

• Inversion von sek. Alkoholen:<br />

R<br />

OH<br />

R'<br />

R''CO 2 H<br />

O 2 CR''<br />

NaOH<br />

OH<br />

PPh 3, DEAD R R' oder<br />

Reduktion R R'<br />

• Ringschlussreaktionen:<br />

O<br />

XH<br />

OH<br />

PPh 3, Hal-Y<br />

O<br />

XH<br />

Hal<br />

O<br />

X<br />

→ (makro)cyclische Ether, Amine, Ester, Lactame<br />

• Nitrilsynthese:<br />

O PPh 3, CCl Cl<br />

4<br />

R NH<br />

R NH 2<br />

R C N<br />

57c


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Weitere Anwendungen<br />

IOCh<br />

• Inversion von sek. Alkoholen:<br />

R<br />

OH<br />

R'<br />

R''CO 2 H<br />

O 2 CR''<br />

NaOH<br />

OH<br />

PPh 3, DEAD R R' oder<br />

Reduktion R R'<br />

• Ringschlussreaktionen:<br />

O<br />

XH<br />

OH<br />

PPh 3, Hal-Y<br />

O<br />

XH<br />

Hal<br />

O<br />

X<br />

→ (makro)cyclische Ether, Amine, Ester, Lactame<br />

• Nitrilsynthese:<br />

O PPh 3, CCl Cl<br />

4<br />

R NH<br />

R NH 2<br />

R C N<br />

• Staudinger-Reaktion:<br />

R N 3<br />

PPh 3<br />

-N 2<br />

R N PPh 3<br />

R'/H-OH<br />

- Ph 3 P=O<br />

R H N H/R'<br />

57d


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Weitere Anwendungen<br />

IOCh<br />

• Inversion von sek. Alkoholen:<br />

R<br />

OH<br />

R'<br />

R''CO 2 H<br />

O 2 CR''<br />

NaOH<br />

OH<br />

PPh 3, DEAD R R' oder<br />

Reduktion R R'<br />

• Ringschlussreaktionen:<br />

O<br />

XH<br />

OH<br />

PPh 3, Hal-Y<br />

O<br />

XH<br />

Hal<br />

O<br />

X<br />

→ (makro)cyclische Ether, Amine, Ester, Lactame<br />

• Nitrilsynthese:<br />

O PPh 3, CCl Cl<br />

4<br />

R NH<br />

R NH 2<br />

R C N<br />

• Staudinger-Reaktion:<br />

R N 3<br />

PPh 3<br />

-N 2<br />

R N PPh 3<br />

R'/H-OH<br />

- Ph 3 P=O<br />

R H N H/R'<br />

57e<br />

• Corey-Fuchs-Reaktion:<br />

(s. Kap. 7.2.3.4)<br />

CBr<br />

Ph 4<br />

Ph 3 P + 3 P Br + - CBr 3<br />

Ph 3 P Br<br />

CBr 3<br />

Zn<br />

- ZnBr 2<br />

Ph 3 P<br />

Br<br />

Br


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.9 Siliciumorganische Verbindungen<br />

• α-Effekt des Si: stabilisiert negative Ladung<br />

• ß-Effekt des Si: stabilisiert positive Ladung<br />

Si<br />

-<br />

α-Effekt<br />

Sī<br />

Si<br />

σ +<br />

ß-Effekt<br />

p z<br />

58a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.9 Siliciumorganische Verbindungen<br />

• α-Effekt des Si: stabilisiert negative Ladung<br />

• ß-Effekt des Si: stabilisiert positive Ladung<br />

• Peterson-Olefinierung:<br />

Si<br />

-<br />

α-Effekt<br />

Sī<br />

Si<br />

σ +<br />

ß-Effekt<br />

p z<br />

Me<br />

Z<br />

R<br />

anti<br />

R 3 Si<br />

Me<br />

H<br />

H BF<br />

R 3 •OEt 2<br />

HO BF 3<br />

R 3 Si<br />

Me<br />

H<br />

OH<br />

R H<br />

KH<br />

R 3 Si<br />

Me<br />

H<br />

-<br />

O<br />

R H<br />

syn<br />

Me<br />

E<br />

R<br />

58b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.9 Siliciumorganische Verbindungen<br />

• α-Effekt des Si: stabilisiert negative Ladung<br />

• ß-Effekt des Si: stabilisiert positive Ladung<br />

• Peterson-Olefinierung:<br />

Si<br />

-<br />

α-Effekt<br />

Sī<br />

Si<br />

σ +<br />

ß-Effekt<br />

p z<br />

Me<br />

Z<br />

R<br />

anti<br />

R 3 Si<br />

Me<br />

H<br />

H BF<br />

R 3 •OEt 2<br />

HO BF 3<br />

R 3 Si<br />

Me<br />

H<br />

OH<br />

R H<br />

KH<br />

R 3 Si<br />

Me<br />

H<br />

-<br />

O<br />

R H<br />

syn<br />

Me<br />

E<br />

R<br />

MCPBA<br />

Me<br />

O<br />

R<br />

R 3 Si-Li<br />

Me 2 CuLi<br />

LiAlH 4<br />

Me<br />

R 3 Si<br />

O<br />

H<br />

R<br />

R 3 Si<br />

R<br />

MCPBA<br />

R 3 Si<br />

O<br />

R<br />

regioselektiv<br />

(C-O α zu Si labiler)<br />

58c


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.9 Siliciumorganische Verbindungen<br />

• α-Effekt des Si: stabilisiert negative Ladung<br />

• ß-Effekt des Si: stabilisiert positive Ladung<br />

• Peterson-Olefinierung:<br />

Si<br />

-<br />

α-Effekt<br />

Sī<br />

Si<br />

σ +<br />

ß-Effekt<br />

p z<br />

Me<br />

Z<br />

R<br />

anti<br />

R 3 Si<br />

Me<br />

H<br />

H BF<br />

R 3 •OEt 2<br />

HO BF 3<br />

R 3 Si<br />

Me<br />

H<br />

OH<br />

R H<br />

KH<br />

R 3 Si<br />

Me<br />

H<br />

-<br />

O<br />

R H<br />

syn<br />

Me<br />

E<br />

R<br />

MCPBA<br />

Me<br />

O<br />

R<br />

R 3 Si-Li<br />

Me 2 CuLi<br />

LiAlH 4<br />

Me<br />

R 3 Si<br />

O<br />

H<br />

R<br />

O<br />

Br<br />

R<br />

R<br />

BuLi<br />

BuLi<br />

oder Mg<br />

R 3 Si<br />

Li<br />

R<br />

MCPBA<br />

R 3 Si<br />

O<br />

R<br />

regioselektiv<br />

(C-O α zu Si labiler)<br />

R 3 Si-Cl<br />

Shapiro-Reaktion<br />

-<br />

Ts<br />

N N<br />

- MeLi N N H MeLi<br />

- N<br />

R 2 H R - Ts - H R<br />

H<br />

TsNH-NH 2<br />

Ts<br />

N<br />

H<br />

N<br />

H<br />

R<br />

R<br />

58d


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Siliciumorganische Verbindungen<br />

• Peterson-Olefinierung: Einführen einer Methyleneinheit<br />

Me 3 Si<br />

Cl<br />

tBuLi<br />

α−Effekt<br />

Me 3 Si<br />

Li<br />

nucleophiler<br />

als Grignard<br />

R'<br />

O<br />

R<br />

Me 3 Si<br />

OH<br />

R'<br />

R<br />

HOAc<br />

ß-Effekt<br />

R'<br />

R<br />

59a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Siliciumorganische Verbindungen<br />

• Peterson-Olefinierung: Einführen einer Methyleneinheit<br />

Ph<br />

Me 3 Si<br />

• Vinylsilane:<br />

Cl<br />

tBuLi<br />

α−Effekt<br />

SiMe 3<br />

DCl Ph<br />

ß-Effekt<br />

Me 3 Si<br />

+<br />

D<br />

Li<br />

nucleophiler<br />

als Grignard<br />

SiMe 3<br />

R'<br />

O<br />

R<br />

Cl -<br />

OH<br />

Me 3 Si R'<br />

R<br />

Protodesilylierung<br />

D<br />

Ph<br />

H +<br />

HOAc<br />

R'<br />

ß-Effekt<br />

R<br />

SiMe 3 H<br />

ß-Effekt<br />

Cl<br />

N<br />

Ph<br />

H - SiMe 3<br />

H + N<br />

SiMe Dibal-H 3<br />

CF 3 CO 2 H N +<br />

86% 90%<br />

Ph ß-Effekt<br />

Ph<br />

H<br />

N<br />

Ph<br />

59b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Siliciumorganische Verbindungen<br />

• Peterson-Olefinierung: Einführen einer Methyleneinheit<br />

Ph<br />

Me 3 Si<br />

• Vinylsilane:<br />

Cl<br />

tBuLi<br />

α−Effekt<br />

SiMe 3<br />

DCl Ph<br />

ß-Effekt<br />

Me 3 Si<br />

+<br />

D<br />

Li<br />

nucleophiler<br />

als Grignard<br />

SiMe 3<br />

R'<br />

O<br />

R<br />

Cl -<br />

OH<br />

Me 3 Si R'<br />

R<br />

Protodesilylierung<br />

D<br />

Ph<br />

H +<br />

HOAc<br />

R'<br />

ß-Effekt<br />

R<br />

SiMe 3 H<br />

ß-Effekt<br />

Cl<br />

• Allylsilane:<br />

N<br />

H - H + N<br />

SiMe H SiMe 3<br />

SiMe 3 Dibal-H 3<br />

CF 3 CO 2 H N +<br />

86% 90%<br />

Ph<br />

Ph ß-Effekt<br />

Ph<br />

H<br />

N<br />

Ph<br />

MeO<br />

OMe<br />

SiMe 3 SnCl 4<br />

OMe<br />

SiMe 3<br />

+<br />

SiMe 3<br />

59c<br />

+<br />

ß-Effekt<br />

OMe<br />

OMe


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.10 Titanorganische Verbindungen<br />

• Tebbe-Reaktion: Einführen einer Methyleneinheit an Estern<br />

(mit Wadsworth-Horner-Emmons-Reagenzien nur sehr schwer möglich)<br />

(nach Peterson nicht möglich)<br />

cp 2 Ti<br />

Cl<br />

Cl<br />

Toluol<br />

+ 2 AlMe 3<br />

Pyridin<br />

- CH 4<br />

- Me 2 AlCl<br />

cp 2 Ti<br />

H 2<br />

C<br />

Cl<br />

Al<br />

Me<br />

Me<br />

-Me 2 AlCl<br />

cp 2 Ti=CH 2<br />

O<br />

R OR'<br />

Triebkraft: Bildung von Ti=O<br />

R<br />

OR'<br />

-cp 2 Ti=O<br />

cp 2 Ti<br />

O<br />

R<br />

OR'<br />

60a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.10 Titanorganische Verbindungen<br />

• Tebbe-Reaktion: Einführen einer Methyleneinheit an Estern<br />

(mit Wadsworth-Horner-Emmons-Reagenzien nur sehr schwer möglich)<br />

(nach Peterson nicht möglich)<br />

cp 2 Ti<br />

Cl<br />

Cl<br />

Toluol<br />

+ 2 AlMe 3<br />

Pyridin<br />

- CH 4<br />

- Me 2 AlCl<br />

cp 2 Ti<br />

H 2<br />

C<br />

Cl<br />

Al<br />

Me<br />

Me<br />

-Me 2 AlCl<br />

cp 2 Ti=CH 2<br />

O<br />

R OR'<br />

Triebkraft: Bildung von Ti=O<br />

R<br />

OR'<br />

-cp 2 Ti=O<br />

cp 2 Ti<br />

O<br />

R<br />

OR'<br />

• Beispiel:<br />

O<br />

+<br />

PPh 3<br />

Ph 3 P<br />

Tebbe<br />

60b<br />

O -<br />

O<br />

O<br />

O


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.11 Übergangsmetall-katalysierte Kupplungen<br />

8.11.1 Arylierung, Alkenylierung & Alkinylierung<br />

• Allgemein: milde und selektive Methoden zur C-C-Knüpfung mit hoher<br />

Toleranz funktioneller Gruppen<br />

Übergangsmetall-<br />

R sp/sp 2 X + R' MY<br />

Katalysator<br />

R sp/sp 2 R' +<br />

MXY<br />

R sp/sp 2 = Aryl, Alkenyl, Alkinyl (Alkyl nur in Ausnahmefällen wegen ß-Eliminierung)<br />

X = (Cl), Br, I, OTf<br />

R' = 'frei'<br />

MY = MgHal, ZnHal, SnR 3 , B(OR) 2<br />

Übergangsmetall-Katalysator: Pd 0 , Ni 0 (oft in situ generiert aus Pd II , Ni II )<br />

z.B. Pd(PPh 3 ) 4, Pd(OAc) 2, Pd(dba) 2, Ni(PPh 3 ) 4<br />

61a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

8.11 Übergangsmetall-katalysierte Kupplungen<br />

8.11.1 Arylierung, Alkenylierung & Alkinylierung<br />

• Allgemein: milde und selektive Methoden zur C-C-Knüpfung mit hoher<br />

Toleranz funktioneller Gruppen<br />

Übergangsmetall-<br />

R sp/sp 2 X + R' MY<br />

Katalysator<br />

R sp/sp 2 R' +<br />

MXY<br />

R sp/sp 2 = Aryl, Alkenyl, Alkinyl (Alkyl nur in Ausnahmefällen wegen ß-Eliminierung)<br />

X = (Cl), Br, I, OTf<br />

R' = 'frei'<br />

MY = MgHal, ZnHal, SnR 3 , B(OR) 2<br />

Übergangsmetall-Katalysator: Pd 0 , Ni 0 (oft in situ generiert aus Pd II , Ni II )<br />

z.B. Pd(PPh 3 ) 4, Pd(OAc) 2, Pd(dba) 2, Ni(PPh 3 ) 4<br />

• Mechanismus (stark vereinfacht):<br />

61b<br />

oxidative<br />

Transmetallierung<br />

reduktive<br />

R sp/sp 2 X + [Pd 0 ]<br />

Addition<br />

R' MY<br />

Eliminierung<br />

R sp/sp 2 [Pd] X<br />

R sp/sp 2 [Pd] R'<br />

- MXY<br />

R sp/sp 2 R'<br />

[Pd] 0


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Arylierung, Alkenylierung & Alkinylierung<br />

• Kumada-Kupplung: MY = MgHal<br />

+ einfach darstellbar<br />

– Toleranz funktioneller Gruppen<br />

MeO H 1. tBuLi<br />

2. MgBr 2<br />

MeO MgBr<br />

Br<br />

NiCl 2 (dppe)<br />

(katalytisch)<br />

MeO<br />

62a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Arylierung, Alkenylierung & Alkinylierung<br />

• Kumada-Kupplung: MY = MgHal<br />

+ einfach darstellbar<br />

– Toleranz funktioneller Gruppen<br />

MeO H 1. tBuLi<br />

2. MgBr 2<br />

MeO MgBr<br />

Br<br />

NiCl 2 (dppe)<br />

(katalytisch)<br />

MeO<br />

• Stille-Kupplung: MY = SnR 3 (meist SnBu 3 )<br />

+ Stannane: meist stabil, isolier- und lagerbar<br />

+ hohe Toleranz funktioneller Gruppen<br />

– Toxizität der Stannane<br />

– sterisch anspruchsvolle Reaktion<br />

CHO<br />

N SnMe 3 Br<br />

+<br />

Pd(dppb)Cl 2<br />

(katalytisch)<br />

CuO<br />

N<br />

CHO<br />

62b<br />

AcHN<br />

AcHN


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Arylierung, Alkenylierung & Alkinylierung<br />

• Negishi-Kupplung: MY = ZnHal<br />

+ einfach darstellbar<br />

– geringe Reaktivität<br />

EtO 2 C<br />

I<br />

Zn<br />

EtO 2 C<br />

ZnI<br />

TfO<br />

Cl<br />

Pd(PPh 3 ) 4<br />

(katalytisch)<br />

EtO 2 C<br />

Cl<br />

63a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Arylierung, Alkenylierung & Alkinylierung<br />

• Negishi-Kupplung: MY = ZnHal<br />

+ einfach darstellbar<br />

– geringe Reaktivität<br />

EtO 2 C<br />

I<br />

Zn<br />

EtO 2 C<br />

ZnI<br />

TfO<br />

Cl<br />

Pd(PPh 3 ) 4<br />

(katalytisch)<br />

EtO 2 C<br />

Cl<br />

• Suzuki-Kupplung: MY = B(OR) 2 [häufig: B(OH) 2 ]<br />

+ Boronsäure/-ester: meist stabil, isolier- und lagerbar<br />

+ auch aliphatische 9-BBN-Ester kuppelbar<br />

CONiPr 2<br />

(HO) 2 B<br />

I<br />

reaktiver<br />

Br<br />

Pd(PPh 3 ) 4 (katalytisch)<br />

Na 2 CO 3<br />

B(OH) 2 iPr2 N O<br />

Br<br />

(später<br />

dazugeben)<br />

iPr 2 N<br />

O<br />

63b<br />

O<br />

1. HB<br />

(9-BBN)<br />

(Hydroborierung)<br />

2. Br<br />

O<br />

Pd(PPh 3 ) 4 (katalytisch)<br />

Na 2 CO 3<br />

O<br />

O


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Heck-Reaktion<br />

IOCh<br />

• Alken als 'R-MY'<br />

R sp/sp 2 X +<br />

R'<br />

Übergangsmetall-<br />

Katalysator<br />

R sp/sp 2<br />

R'<br />

64a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Heck-Reaktion<br />

IOCh<br />

• Alken als 'R-MY'<br />

• Mechanismus:<br />

R sp/sp 2 X +<br />

Pd(OAc) 2<br />

Ph<br />

Ph 3 P<br />

3 P<br />

Ar X<br />

+<br />

Pd OAc<br />

AcO Pd<br />

Ph 3 P<br />

Ph<br />

PPh<br />

oxidative 3 P<br />

3<br />

Addition<br />

- H +<br />

0 +2 Ar<br />

R'<br />

X<br />

Übergangsmetall-<br />

Katalysator<br />

Ph 3 P<br />

+2<br />

R<br />

R sp/sp 2<br />

R'<br />

Pd Ar<br />

- X - AcO<br />

Ph 3 P<br />

- PPh 3<br />

R'<br />

Ph 3 P +2<br />

AcO Pd<br />

R<br />

syn-Addition<br />

R'<br />

Ar<br />

Ph 3 P +2<br />

AcO Pd<br />

Ph 3 P<br />

H<br />

R<br />

+ PPh 3<br />

R'<br />

Ar<br />

Ph 3 P +2<br />

AcO Pd H<br />

R'<br />

R Ar<br />

syn-<br />

Eliminierung<br />

AcO<br />

+2<br />

Pd<br />

R<br />

PPh 3<br />

H<br />

R'<br />

Ar<br />

Rotation<br />

AcO<br />

+2<br />

Pd<br />

R<br />

PPh 3<br />

Ar<br />

H<br />

R'<br />

64b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Heck-Reaktion<br />

IOCh<br />

• Alken als 'R-MY'<br />

• Mechanismus:<br />

R sp/sp 2 X +<br />

Pd(OAc) 2<br />

Ph<br />

Ph 3 P<br />

3 P<br />

Ar X<br />

+<br />

Pd OAc<br />

AcO Pd<br />

Ph 3 P<br />

Ph<br />

PPh<br />

oxidative 3 P<br />

3<br />

Addition<br />

- H +<br />

0 +2 Ar<br />

R'<br />

X<br />

Übergangsmetall-<br />

Katalysator<br />

Ph 3 P<br />

+2<br />

R<br />

R sp/sp 2<br />

R'<br />

Pd Ar<br />

- X - AcO<br />

Ph 3 P<br />

- PPh 3<br />

R'<br />

Ph 3 P +2<br />

AcO Pd<br />

R<br />

syn-Addition<br />

R'<br />

Ar<br />

Ph 3 P +2<br />

AcO Pd<br />

Ph 3 P<br />

H<br />

R<br />

+ PPh 3<br />

R'<br />

Ar<br />

Ph 3 P +2<br />

AcO Pd H<br />

R'<br />

R Ar<br />

syn-<br />

Eliminierung<br />

AcO<br />

+2<br />

Pd<br />

R<br />

PPh 3<br />

H<br />

R'<br />

Ar<br />

Rotation<br />

AcO<br />

+2<br />

Pd<br />

R<br />

PPh 3<br />

Ar<br />

H<br />

R'<br />

• Beispiele:<br />

Br<br />

+<br />

Me<br />

Ph<br />

Pd(OAc) 2, PPh 3<br />

(katalytisch)<br />

NEt 3<br />

Ph<br />

Me<br />

64c<br />

nBu<br />

I + CO 2 Me<br />

Pd(OAc) 2, PPh 3<br />

(katalytisch)<br />

NEt 3<br />

nBu<br />

CO 2 Me


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

8.11.2 Olefinmetathese<br />

IOCh<br />

• Nobelpreis 2005: Chauvin (Mechanismus, 1971)<br />

Schrock (erster definierter Katalysator, 1980)<br />

Grubbs ('stabile' Katalysatoren, 1995)<br />

• Reaktion:<br />

R R' Katalysator R R'<br />

+<br />

+<br />

65a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

8.11.2 Olefinmetathese<br />

IOCh<br />

• Nobelpreis 2005: Chauvin (Mechanismus, 1971)<br />

Schrock (erster definierter Katalysator, 1980)<br />

Grubbs ('stabile' Katalysatoren, 1995)<br />

• Reaktion:<br />

R R' Katalysator R R'<br />

+<br />

+<br />

• Katalysatoren:<br />

65b<br />

F 3 C<br />

Me<br />

F 3 C<br />

iPr<br />

O<br />

N<br />

Mo<br />

O<br />

F 3 C CF 3<br />

Me<br />

iPr<br />

Ph<br />

Me Me<br />

Cl<br />

Cl<br />

PCy 3<br />

Ru<br />

PCy 3<br />

Ph<br />

Mes<br />

N<br />

Cl<br />

Cl<br />

Ru<br />

N<br />

PCy 3<br />

Schrock Grubbs I Grubbs II<br />

luftempfindlich luftstabil luftstabil<br />

kommerziell erhältlich<br />

Mes<br />

Ph<br />

Carben<br />

+ Reaktivität<br />

-<br />

Cy = Cyclohexyl<br />

Mes =


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Olefinmetathese --Übersicht<br />

• Ringöffnungs-Metathese (Polymerisation) [ROM(P)]<br />

[ring opening metathesis (polymerisation)]<br />

Triebkraft: Ringspannung (Norbornen, Cyclobuten)<br />

R<br />

Kat.<br />

R<br />

R<br />

Kat.<br />

n<br />

66a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Olefinmetathese --Übersicht<br />

• Ringöffnungs-Metathese (Polymerisation) [ROM(P)]<br />

[ring opening metathesis (polymerisation)]<br />

Triebkraft: Ringspannung (Norbornen, Cyclobuten)<br />

R<br />

Kat.<br />

R<br />

R<br />

• Ringschluss-Metathese (RCM)<br />

(ring closing metathesis)<br />

Triebkraft: Ethen↑; geignet <strong>für</strong> 5→7 + gößere Ringe<br />

Kat.<br />

Kat.<br />

+<br />

n<br />

66b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Olefinmetathese --Übersicht<br />

• Ringöffnungs-Metathese (Polymerisation) [ROM(P)]<br />

[ring opening metathesis (polymerisation)]<br />

Triebkraft: Ringspannung (Norbornen, Cyclobuten)<br />

R<br />

Kat.<br />

R<br />

R<br />

• Ringschluss-Metathese (RCM)<br />

(ring closing metathesis)<br />

Triebkraft: Ethen↑; geignet <strong>für</strong> 5→7 + gößere Ringe<br />

Kat.<br />

Kat.<br />

+<br />

n<br />

• Kreuzmetathese (CM)<br />

(cross metathesis)<br />

Triebkraft: Ethen↑; regioselektiv wenn:<br />

- sterisch gehindert mit ungehindert oder<br />

- Do-funktionalisiert mit unfunktionalisiert<br />

Kat.<br />

R<br />

+ +<br />

R f R<br />

R f<br />

cis/trans-Gemisch<br />

66c


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Olefinmetathese --Übersicht<br />

• Ringöffnungs-Metathese (Polymerisation) [ROM(P)]<br />

[ring opening metathesis (polymerisation)]<br />

Triebkraft: Ringspannung (Norbornen, Cyclobuten)<br />

R<br />

Kat.<br />

R<br />

R<br />

• Ringschluss-Metathese (RCM)<br />

(ring closing metathesis)<br />

Triebkraft: Ethen↑; geignet <strong>für</strong> 5→7 + gößere Ringe<br />

Kat.<br />

Kat.<br />

+<br />

n<br />

• Kreuzmetathese (CM)<br />

(cross metathesis)<br />

Triebkraft: Ethen↑; regioselektiv wenn:<br />

- sterisch gehindert mit ungehindert oder<br />

- Do-funktionalisiert mit unfunktionalisiert<br />

Kat.<br />

R<br />

+ +<br />

R f R<br />

R f<br />

cis/trans-Gemisch<br />

66d<br />

• Enin-Metathese (EYM)<br />

(enyne metathesis)<br />

→ Butadiene<br />

R<br />

R'<br />

Kat.<br />

R<br />

R'


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Mechanismus & cis/trans-Problematik<br />

• Mechanismus:<br />

Ph<br />

retro-<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

Ph<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

+<br />

Ph<br />

R<br />

R<br />

Startreaktion<br />

irreversibel<br />

[Ru]<br />

[Ru]<br />

R<br />

retro-<br />

[2 + 2]<br />

R<br />

[2 + 2]<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

retro-<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

R<br />

R<br />

R<br />

Katalysezyklus<br />

R<br />

cis/trans<br />

R<br />

R<br />

67a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Mechanismus & cis/trans-Problematik<br />

• Mechanismus:<br />

Ph<br />

retro-<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

Ph<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

+<br />

Ph<br />

R<br />

R<br />

Startreaktion<br />

R R<br />

[Ru]<br />

[2 + 2]<br />

R<br />

Sackgassen-Gleichgewicht<br />

irreversibel<br />

[Ru]<br />

[Ru]<br />

R<br />

R<br />

retro-<br />

[2 + 2]<br />

R<br />

[2 + 2]<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

retro-<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

R<br />

R<br />

R<br />

[2 + 2]<br />

R<br />

Katalysezyklus<br />

cis/trans<br />

[Ru]<br />

R<br />

Sackgassen-<br />

Gleichgewicht<br />

R<br />

R<br />

67b


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Mechanismus & cis/trans-Problematik<br />

• Mechanismus:<br />

Ph<br />

retro-<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

Ph<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

+<br />

Ph<br />

R<br />

R<br />

Startreaktion<br />

R R<br />

[Ru]<br />

[2 + 2]<br />

R<br />

Sackgassen-Gleichgewicht<br />

irreversibel<br />

[Ru]<br />

[Ru]<br />

R<br />

R<br />

retro-<br />

[2 + 2]<br />

R<br />

[2 + 2]<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

retro-<br />

[2 + 2]<br />

[Ru]<br />

R<br />

R<br />

R<br />

[2 + 2]<br />

R<br />

Katalysezyklus<br />

cis/trans<br />

[Ru]<br />

R<br />

Sackgassen-<br />

Gleichgewicht<br />

R<br />

R<br />

67c<br />

• Problematik: es entstehen normalerweise cis/trans-Gemische<br />

• Lösung: Alkin-Metathese<br />

R<br />

+<br />

R'<br />

Katalysator<br />

- H H<br />

R<br />

R'<br />

Na, NH 3, tBuOH<br />

H 2, Lindlar-Kat.<br />

R<br />

R<br />

R'<br />

R'<br />

trans<br />

cis


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Beispiele<br />

IOCh<br />

OSiEt 3<br />

Grubbs I<br />

(15 mol-%)<br />

OSiEt 3<br />

EYM<br />

OSiEt 3<br />

OSiEt 3<br />

R<br />

[Ru]<br />

(erster Angriff auf<br />

unsubstituierte<br />

Doppelbindung)<br />

OSiEt 3<br />

R<br />

[Ru]<br />

OSiEt 3<br />

[Ru]<br />

OSiEt 3<br />

[Ru]<br />

RCM<br />

- [Ru]<br />

[Ru]<br />

[Ru]<br />

68a


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

Beispiele<br />

IOCh<br />

OSiEt 3<br />

Grubbs I<br />

(15 mol-%)<br />

OSiEt 3<br />

EYM<br />

OSiEt 3<br />

OSiEt 3<br />

R<br />

[Ru]<br />

R<br />

[Ru]<br />

[Ru]<br />

[Ru]<br />

(erster Angriff auf<br />

unsubstituierte<br />

Doppelbindung)<br />

OSiEt 3<br />

OSiEt 3<br />

OSiEt 3<br />

RCM<br />

- [Ru]<br />

[Ru]<br />

[Ru]<br />

O<br />

S<br />

N<br />

OH<br />

O<br />

O OH O<br />

Epothilon A: (Antikrebsmittel)<br />

'Finaler' Ringschluss zum Macrolacton durch RCM:<br />

cis trans<br />

Grubbs I<br />

+<br />

46% 39%<br />

Grubbs I<br />

H 2 , Lindlar<br />

cis<br />

68b<br />

80%


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Übungsaufgaben <strong>Kapitel</strong> 8<br />

1. Bei der Umsetzung und von (S)-2-(N,N-Dibenzylamin)propanal (A) mit MeLi und anschließender<br />

Aufarbeitung erhält man die Produkte B und C im Verhältnis 91 zu 9. Verwendet man dagegen<br />

MeTiCl 3 statt MeLi, so erhält man B und C im Verhältnis 6 zu 94. Geben Sie die Strukturformeln<br />

von B und C an und erläutern Sie die hohe Selektivität anhand dreidimensionaler Darstellungen.<br />

Vervollständigen Sie die Reaktionen und geben Sie die wichtigsten Zwischenstufen an. Beachten Sie<br />

bei Umsetzungen mit chiralen Substraten die Stereochemie. Moleküle ohne Klammern sind Zwischen-<br />

/ Endprodukte nach wässriger Aufarbeitung.<br />

2.<br />

Me<br />

Me CO 2Et<br />

O<br />

H<br />

Me<br />

1. NaH, Et 2 O, 0°C<br />

dann Tf 2 O<br />

2. Me 2 CuLi, Et 2 O<br />

-78°C bis -30°C<br />

3. LiAlH 4, Et 2 O<br />

3.<br />

O 1. Morpholin, pTsOH, CH 2 Cl 2 , Δ<br />

(wasserfreie Aufarbeitung)<br />

?<br />

2. Propionylchlorid, Et<br />

(( C 15 H 26<br />

?<br />

O )) 2 O<br />

dann wässrige Aufarbeitung<br />

4.<br />

Me<br />

Me<br />

O<br />

Me<br />

?<br />

Me<br />

O<br />

O<br />

Me<br />

Me<br />

5.<br />

TMS Li<br />

N CHO<br />

Ph 3 C H THF, -78°C<br />

? ?<br />

Newman-Projektion<br />

69


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Übungsaufgaben <strong>Kapitel</strong> 8<br />

6. Vervollständigen und diskutieren Sie die nachfolgende Reaktion. Um welche Namensreaktion<br />

handelt es sich im ersten Reaktionsschritt? Wie bezeichnet man den Übergangszustand?<br />

Anmerkung: Im ersten Schritt entsteht ein Zn-Enolat, das dieselbe Geometrie aufweist wie das,<br />

welches bei der Deprotonierung des in α–Position nicht-bromierten Derivats mit LDA bei tiefen<br />

Temperaturen gebildet werden würde.<br />

Br<br />

Br<br />

O<br />

O<br />

O<br />

R<br />

Zn, THF<br />

?<br />

Enolat<br />

O<br />

O<br />

Zn<br />

O<br />

3D-Struktur des Übergangszustands<br />

(Bitte vervollständigen!)<br />

? ?<br />

Zwischenprodukt<br />

(3D-Struktur)<br />

Produkt<br />

(3D-/2D-Struktur)<br />

Vervollständigen Sie die Reaktionen und geben Sie die wichtigsten Zwischenstufen an. Beachten Sie<br />

bei Umsetzungen mit chiralen Substraten die Stereochemie. Moleküle ohne Klammern sind Zwischen-<br />

/ Endprodukte nach wässriger Aufarbeitung.<br />

70<br />

7. O<br />

8.<br />

PhCHO<br />

?<br />

?<br />

1. 2.?<br />

3. 4.?<br />

Ph<br />

OH<br />

O OBn SEt<br />

BnO<br />

SEt<br />

OBn OBn<br />

?<br />

Tipp: Olefinmetathese im letzten Schritt<br />

OBn<br />

BnO<br />

OBn<br />

BnO<br />

OH<br />

Hauptdiastereomer


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

IOCh<br />

Übungsaufgaben <strong>Kapitel</strong> 8<br />

Vervollständigen Sie die Reaktionen und geben Sie die wichtigsten Zwischenstufen an. Beachten Sie<br />

bei Umsetzungen mit chiralen Substraten die Stereochemie. Moleküle ohne Klammern sind Zwischen-<br />

/ Endprodukte nach wässriger Aufarbeitung.<br />

9. 10.<br />

Me<br />

O<br />

1.<br />

TMS<br />

BrMg<br />

, CuI<br />

2. α-Bromessigsäureethylester<br />

3. AlCl 3<br />

?<br />

Ph<br />

OH<br />

1. NaH, dann<br />

Me<br />

Br<br />

CO 2 Et<br />

2. DIBAL-H, -78°C<br />

3. Ph 3 P + CH 3 I - , KN(TMS) 2<br />

4. Cl 2 (PCy 3 ) 2 Ru=CHPh<br />

?<br />

11.<br />

I<br />

Br<br />

nHex ZnBr<br />

(1.0 Äquiv.)<br />

Pd(PPh 3 ) 4 , THF, RT<br />

?<br />

dann<br />

BrZn<br />

Ph<br />

?<br />

12.<br />

HO<br />

1.<br />

2.<br />

?<br />

?<br />

OH<br />

71


Dr. M. Breuning<br />

OPII – WS 2009/10<br />

<strong>Kapitel</strong> 8<br />

IOCh<br />

Ihr<br />

M. Breuning<br />

72

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!