KERYKS - Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

KERYKS GoϾ numeru
VII/2008
22
1. Dylematy s¹ dokumentem. Zosta³y wydrukowane na lichym
papierze, metod¹ powielaczow¹, jako wydawnictwo nielegalne.
W tym bowiem okresie ¿adna ksi¹¿ka nie mog³a siê ukazaæ bez
kontroli i zgody odpowiedniego urzêdu w³adzy ludowej. Na takie
zaœ przyzwolenie podrêcznik do nauki religii nie móg³ liczyæ.
Wtej sytuacji odpowiedzialni za wydanie Dylematów ponieœli
odpowiednie konsekwencje. O stopniu podejrzliwoœci w³adzy
œwiadczy fakt, ¿e nawet ok³adka broszury wyda³a siê politycznie
niebezpieczna. Przedstawi³em kilka lat temu w¹tpliwoœci, zastrze-
¿enia oraz sankcje, jakie spotka³y „winowajców”:
Moja rozmowa z przedstawicielem Urzêdu Bezpieczeñstwa
W roku 1959 otrzyma³em wezwanie do warszawskiego Pa³acu Mostowskich,
gdzie mieœci³a siê siedziba Urzêdu Bezpieczeñstwa. Na wezwaniu
by³o wydrukowane: „w charakterze œwiadka”. Ka¿dego wezwanego
tak zazwyczaj okreœlano, ale „œwiadkowie” nieraz byli zatrzymywani
na kilka tygodni, miesiêcy albo nawet jeszcze d³u¿ej. Id¹c wiêc do
Pa³acu Mostowskich trzeba by³o byæ przygotowanym na wszystko.
„Ubek”, przed którym stan¹³em, mia³ w rêku egzemplarz „Dylematów
etycznych”, pracy zbiorowej alumnów Metropolitalnego Seminarium
Duchownego wydanej w roku akademickim 1956/57. Ksi¹¿ka ta, licz¹ca
188 stron, odbita by³a prymitywnym, domowym sposobem na kiepskiej
jakoœci papierze. Tak wygl¹da³y wtedy druki powielaczowe ukazuj¹ce
siê bez cenzury i zgody w³adz pañstwowych.
Mój rozmówca zarzuci³ mi, ¿e ksi¹¿ka wydana zosta³a nielegalnie,
aza to gro¿¹ odpowiednie kary. Ale jego partyjn¹ czujnoœæ obudzi³ jeszcze
pewien szczegó³: oto na ok³adce „Dylematów” zosta³y przedstawione
dwa walcz¹ce ze sob¹ koguty.
– Co to mo¿e znaczyæ? – zapyta³.
Wyt³umaczy³em, ¿e jest to symbol osób za¿arcie dyskutuj¹cych. Dylemat
bowiem zmierza do przedstawienia dwu przeciwstawnych sobie
rozwi¹zañ jakiegoœ problemu. Katecheta prowadz¹cy dyskusjê ma wiêc
(w sensie pozytywnym) „sk³óciæ” uczniów i pomóc im w odnalezieniu
w³aœciwego rozwi¹zania.
Nie przekona³em jednak mego rozmówcy. W rysunku na ok³adce
dostrzeg³ on zamaskowany podtekst polityczny: zachêtê dla kleru, aby
walczy³ z w³adz¹ ludow¹.
– Przecie¿ to obrazek wziêty z ¿ycia – powiedzia³em. Czy pan nigdy
nie widzia³ walki kogutów na wiejskim podwórku?
– Wcale sprawa nie wygl¹da tak niewinnie – stwierdzi³ dociekliwy
urzêdnik. Przecie¿ jeden kogut jest na czarnym polu, drugi na czerwonym.
I ten z t³a czarnego atakuje. Cel jest jasny: chodzi o sk³ócenie
„czarnych” (duchowieñstwa) z „czerwonymi” (w³adz¹ ludow¹).