Raport Roczny Annual Report 2010 - Instytut Sztuki Polskiej PAN

KSIĄŻKI z BOOKS
po stim pre sjo niz mu i ja ko an ti do tum na ra dy ka -
lizm awan gard zro dzo nych w prze ded niu wo jen -
ne go ka ta kliz mu. Au to rzy książ ki od sła nia ją tak że
ob sza ry zbli że nia i prze ni ka nia się mo der niz mu
i nur tów po dej mu ją cych dia log z prze szło ścią.
Pro pa go wa ne przez neo humanistów ha sła
wzmac nia nia toż sa mo ści na ro do wej i kształ to wa -
nia no wej wraż li wo ści este tycz nej, opar tej na pamię
ci kul tu ro wej, kon fron tu ją ze stra te gią
in stru men ta li za cji sztu ki w po li ty ce kul tu ral nej
au to ry tar nych i to ta li tar nych re żi mów lat 30.
Za war ty w to mie dys kurs po ka zu je też, w ja ki sposób
kon cep cja „no we go czło wie ka” przy czy ni ła
się do eks pan sji kse no fo bicz nych na stro jów i raso
wych uprze dzeń. Po szcze gól ne na rra cje ujawnia
ją na pię cie po mię dzy cen tra li stycz ną po li ty ką
rzą dów kon so li du ją cych spo łe czeń stwo, a ide o lo -
gią re gio na liz mu ak cen tu ją cą idio syn kra tycz ne
tra dy cje lo kal ne prze ciw sta wio ne pro ce so wi ur bani
za cji, tech ni cy za cji i stan da ry za cji ży cia.
Książ ka uzmy sła wia ko niecz ność re wi zji takich
ter mi nów jak „sztu ka na ro do wa”, „styl
na ro do wy” i „tra dy cja kul tu ro wa”, sy gna li zu je
też ter mi no lo gicz ne za wi ło ści w ana li zie eu ro -
pej skie go tra dy cjo na liz mu.
„Re in ter pre ting the Past” do wo dzi, że idea
odro dze nia na ro do wej tra dy cji im pli ko wa ła we
wschod nim re gio nie ge o po li tycz nym Eu ro py
tre ści bar dziej zło żo ne niż na Za cho dzie, łą cząc
res pekt dla na ro do we go dzie dzic twa z trans po -
zy cją ar ty stycz ne go ka no nu sztu ki eu ro pej skiej.
l Ka ta rzy na Mi koc ka-Ra chu bo wa
André Le Brun, „pier wszy rzeź biarz”
kró la Sta ni sła wa Au gu sta
War sza wa 2010, t. I: ss. 422, t. II: ss. 490
ISBN 9788389101921
André Le Brun (1737-1811), fran cu ski twór -
ca bę dą cy przez po nad ćwierć wie ku „pier wszym
rzeź bia rzem” na dwo rze kró la Sta ni sła wa
Au gu sta, to jed na z naj wię kszych ar ty stycz nych
in dy wi du al no ści w Rze czy pos po li tej osta t niej
ter cji XVIII wie ku.
Cha rak ter sztu ki Le Bru na po strze ga no dotych
czas ja ko wy nik wpły wów współ czes nej mu
rzeź by fran cu skiej oraz sztu ki an ty ku i póź no ba -
ro ko wej rzeź by rzym skiej. Nie za u wa żo no jed nak
związ ków mię dzy je go twór czo ścią a sztu ką francu
ską epo ki Lud wi ka XIV, czy li wcześ niej sze go
o nie mal wiek okre su dru giej po ło wy XVII i począt
ków XVIII wie ku. O ile bo wiem stro nę formal
ną dzieł ar ty sty od nieść moż na do sztu ki mu
współ czes nej, to za kres po dej mo wa nych przez
to ta li ta rian re gi mes of the 1930s. Mo re o ver,
the di sco ur se pre sen ted in the bo ok shows the
way in which the con cept of a ‘new man’ fu el led
the ex pan sion of xe nop ho bic at ti tu des and
ra ce pre ju di ces. Spe ci fic na rra tions re ve al the
ten sion be twe en the cen tra list po li cy of the
go ver nments con so li da ting so cie ties and the
ide o lo gy of re gio na lism en han cing idio syn cra tic
lo cal tra di tions con fron ted with the
pro cess of ur ba ni za tion, tech ni ca li za tion, and
stan dar di za tion of li fe.
The bo ok ma kes us re a li ze the ne ed for such
con cepts as ‘na tio nal art’, na tio nal sty le’, and
‘cul tu ral tra di tion’ to be re vi sed; it al so si gnals
that in the Ea stern ge o po li ti cal re gion of Eu ro pe
ter mi no lo gy in tri ca cies in the ana ly sis of
Eu ro pe an tra di tio na lism are gre a ter than in the
West, com bi ning the res pect for na tio nal
le ga cy with the trans po si tion of the ca non of
Eu ro pe an art.
n
André Le Brun, the ‘First Scul ptor’
of King Sta nis la us Au gu stus
André Le Brun (1737-1811), a French
ar tist, for over a qua r ter of a cen tu ry ‘the first
scul ptor’ at the Co urt of King Sta nis la us
Au gu stus, was one of the gran dest ar ti stic
in di vi du a li ties ac ti ve in the Com mon we alth
in the last three de ca des of the 18 th cen tu ry.
Until now, the cha rac ter of Le Brun’s art has
be en per ce i ved as the re sult of the im pact of
con tem po ra ry French scul ptu re and the art of
the An ti que, as well as la te Ba ro que Ro man
raport roczny is pan 2010 25